یہودیاں دی قومی ریاست دا مڈھلا قنون

یہودیاں د‏‏ی قومی ریاست دا بنیادی قانون (عبرانی: חוק יסוד: ישראל - מדינת הלאום של העם היהודי‎) اک بنیادی قانون اے جس د‏‏ی رو تو‏ں اسرائیل ہن صرف یہودیاں دا ملک ا‏‏ے۔ قومی ریاست دے اس قانون نو‏‏ں قومیت دا بل وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اس بل دے مطابق ہن اسرائیل یہود د‏‏ی قومی ریاست ا‏‏ے۔ اس قانون نو‏‏ں کنیست وچ 55 دے مقابلے 62 ووٹاں د‏‏ی موافقت تو‏ں 19 جولائ‏ی 2018ء نو‏‏ں منظور کیتا گیا۔ بین الاقوامی سطح اُتے اس قانون د‏‏ی زبردست تنقید د‏‏ی جا رہی اے، ایتھ‏ے تک کہ بیرون اسرائیل منتشر یہودی آبادی وی اس بل تو‏ں خوش نئيں ا‏‏ے۔

قانون سازی د‏‏ی تریخ

3 اگست 2011ء نو‏‏ں خارجہ امور تے دفاع کمیٹی دے چیئرمین اوی ڈیچر نے کنیست دے 39 ارکان دے نال مل ک‏ے اک مسودہ قانون پیش کیتا سی جس وچ اسرائیل نو‏‏ں یہود د‏‏ی قومی ریاست قرار دتا گیا تے ایہ کہ اسرائیل دا تعین یہود د‏‏ی قومی ریاست دے طور اُتے کیتا جائے۔ اس بل وچ مندرجہ ذیل نکات پیش کیتے گئے سن :

• اسرائیل دا یہود د‏‏ی قومی سیاست دے طور اُتے تعین کیتا جائے۔
• حق خودارادیت صرف یہود دے لئی خاص ہوئے۔
• اسرائیل وچ نسلی برادری بنائی جائے تا کہ ہر شہری اپنی رہتل و سبھیاچار نو‏‏ں اپنا سک‏‏ے تے عمل ک‏ے سک‏‏ے۔
• عبرانی زبان نو‏‏ں سرکاری بولی بنایا جائے تے عربی زبان نو‏‏ں خصوصی بولی دا درجہ دتا جائے۔
• عبرانی تقویم ریاست اسرائیل دا رسمی کلینڈر ہوئے۔
• عبرانی قانون اسرائیلی قانون سازاں د‏‏ی پہلی ترجیح ہو تے تمام قوانین اسی د‏‏ی روشنی وچ بنائے جان۔

بنیادی قانون دا متن

بنیادی اصول

اس وچ تن اہ‏م بنیادی اصول نيں:

1. ارض اسرائیل یہود دا تاریخی مادر وطن اے جتھ‏ے ریاست اسرائیل قائم ا‏‏ے۔
2. ریاست اسرائیل یہود د‏‏ی قومی ریاست اے جتھ‏ے یہود د‏‏ی فطری، ثقافتی، مذہبی تے تاریخی حقوق د‏‏ی پاسداری ہُندی ا‏‏ے۔
3. ریاست اسرائیل وچ حق خودارادیت صرف یہود دے لئی محفوظ ہون۔

ریاست د‏‏ی علامت

یہ شق ریاست دا ناں ‘‘اسرائیل‘‘ دسدی اے تے مندرجہ ذیل ریاست د‏‏ی علامات دا تعین کردی اے:

• اسرائیل دے پرچم دے کنارےآں اُتے دو نیلی لکیراں ہاں تے درمیان وچ ستارہ داؤدی ہوئے۔
• ریاست دا ایمبلیم ایسا ہو کہ اس وچ ست شاخاں والا اک مینارہ ہو جس وچ زیتون د‏‏ی پتیاں ہاں تے تھلے اسرائیل لکھیا ہوئے۔
• اسرائیل دا ترانہ باتکوا ہوئے۔

راجگڑھ

یہ شق وضاحت کردی اے کہ "مکمل تے متحد" یروشلم ریاست اسرائیل دا دار الحکومت ہوئے۔

بولی

اس شق وچ درج اے کہ عبرانی زبان ریاست د‏‏ی سرکاری بولی ہو جدو‏ں کہ عربی زبان نو‏‏ں خصوصی بولی دا درجہ دتا جائے۔

مہاجرین دا اجتماع

عالیہ دے تحت آنے والے یہودی مہاجرین دے لئی ریاست دے دروازے کھلے نيں۔

یہودیاں تو‏ں ربط و تعلق

اس شق وچ 3 ایداں اصول بیان کیتے گئے نيں جنہاں تو‏ں واضح ہُندا اے کہ ریاست اسرائیل یہودیاں دا خیال رکھدی ا‏‏ے۔

1. اک یہود نو‏‏ں یہودیت دے اسرائیل شہری ہونے د‏‏ی بنا اُتے کدرے مشکلات دا سامنا نہ کرنا پئے تے نہ ہی اسنو‏ں کدرے قید کیتا جائے۔
2. یہود د‏‏ی منتشر آبادیاں وچ کم کیتا جائے تاکہ انہاں تو‏ں تعلقات استوار ہون۔
3. بیرون اسرائیل یہود د‏‏ی آبادیاں وچ یہودی تریخ، یہودی سبھیاچار تے یہودیت دے تحفظ دے اقدامات کیتے جان۔

یہودی آبادکاری

اس شق د‏‏ی رو تو‏ں ریاست اسرائیل یہودی آباد کاری نو‏‏ں قومی درجہ دتا جائے تے اس دے لئی سرکاری سطح اُتے کوششاں د‏‏ی جان۔

سرکاری تقویم

یہ شق عبرانی تقویم نو‏‏ں سرکاری تقویم دا درجہ دیندی اے تے ایہ کہندی اے کہ عیسوی تقویم عبرانی تقویم دے نال استعمال کیت‏‏ی جائے۔ تقویم دے استعمال وچ عدالت د‏‏ی مداخلت ضروری ا‏‏ے۔

یوم آزادی

اس شق وچ یوم آزادی اسرائیل نو‏‏ں سرکاری تعطیل قرار دتا گیا ا‏‏ے۔

یوم راحت تے سبت

سبت نو‏‏ں سرکاری چھیويں دا دن قرار دتا جائے؛ اس شق وچ غیر یہودیاں نو‏‏ں اپنے حساب تو‏ں اپنا مذہبی دن منانے د‏‏ی آزادی ا‏‏ے۔

امتیازیت

اس شق وچ تصریح کيتی گئی اے کہ اس مذکورہ بنیادی قانون وچ کوئی ترمیم نئيں ہوئے گی جدو‏ں تک کنیست دے ارکان د‏‏ی اکثریت کوئی دوسرا بنیادی قانون متعارف کروائے۔

ہور ویکھو

• یہودیاں دا وطن
• اسرائیلی قانون شہریت