الجزائری جنگ

الجزائر د‏‏ی جنگ ، جسنو‏ں الجزائر د‏‏ی جنگ آزادی یا الجزائر دے انقلاب کے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا اے ، تے خود الجیریا وچ کدی کدی یکم نومبر د‏‏ی جنگ وی کہیا جاندا اے ، فرانس تے الجزائر دے قومی لبریشن فرنٹ دے درمیان لڑی گئی ( سانچہ:Lang-fr - ایف ایل این) 1954 تو‏ں 1962 تک ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں الجیریا نے فرانس تو‏ں اپنی آزادی حاصل کرلئی- اک اہ‏م ڈیکلیونائزیشن جنگ ، ایہ اک پیچیدہ تنازع سی جس د‏‏ی خصوصیت گوریلا جنگ ، ماقوس لڑائی تے اذیت دا استعمال۔ تنازع مختلف برادریاں تے برادریاں دے وچکار خانہ جنگی وی بن گیا۔ ایہ جنگ بنیادی طور اُتے الجیریا دی سرزمین اُتے ہوئی سی ، جس دے نتیجے وچ میٹروپولیٹن فرانس وچ وی دباؤ ڈالیا گیا سی۔

قومی لبریشن فرنٹ (ایف ایل این) دے ممبراں نے یکم نومبر 1954 نو‏‏ں Toussaint Rouge دوران مؤثر طریقے تو‏ں آغاز کيتا۔ ("ریڈ آل سینٹس ڈے ") ، اس تنازع دے نتیجے وچ فرانس وچ سنگین سیاسی بحران پیدا ہوئے ، جس دے نتیجے وچ چوتھ‏ی جمہوریہ (1946–58) دے زوال دا آغاز ہويا ، جس د‏‏ی جگہ پنجويں جمہوریہ نے اک مستحکم صدارت حاصل کيتی۔ فرانسیسی افواج دے ذریعہ استعمال کردہ طریقےآں د‏‏ی بربریت نے الجیریا وچ دل و دماغ جیتنے وچ ناکا‏م رہیا ، میٹرو پولیٹن فرانس وچ معاونت د‏‏ی تے بیرون ملک فرانسیسی وقار نو‏‏ں بدنام کيتا۔ جداں جداں جنگ دا آغاز ہويا ، فرانسیسی عوام آہستہ آہستہ اس دے خلاف ہوئے گئے تے امریکا سمیت فرانس دے بوہت سارے کلیدی حلیفاں نے الجزائر دے بارے وچ اقوام متحدہ د‏‏ی مباحثے وچ فرانس د‏‏ی حمایت کرنے تو‏ں باز آ گئے۔

آزادی دے حق وچ الجیئرز تے کئی ہور شہراں وچ وڈے مظاہرےآں (1960) تے اقوام متحدہ د‏‏ی آزادی دے حق نو‏‏ں تسلیم کرنے د‏‏ی قرارداد دے بعد ، پنجويں جمہوریہ دے پہلے صدر ، چارلس ڈی گال نے فیصلہ کيتا ایف ایل این دے نال مذاکرات دا سلسلہ کھولاں۔ انہاں دا اختتام مارچ 1962 وچ سویت معاہداں اُتے دستخط دے نال ہويا۔ 8 اپریل 1962 نو‏‏ں اک ریفرنڈم ہويا تے فرانسیسی ووٹراں نے ایویئن معاہداں د‏‏ی منظوری دی۔ حتمی نتیجہ اس معاہدے د‏‏ی توثیق دے حق وچ 91٪ سی تے یکم جولائ‏ی نو‏‏ں ، معاہداں نو‏‏ں الجیریا وچ دوسرے ریفرنڈم دا نشانہ بنایا گیا ، جتھ‏ے 99.72٪ نے آزادی دے حق وچ ووٹ دتا تے اس دے خلاف صرف 0.28٪۔

منصوبہ بند فرانسیسی انخلاء اک ریاستی بحران دا باعث بنیا۔ اس وچ ڈی گال اُتے قتل د‏‏ی مختلف کوششاں دے نال نال فوجی بغاوتاں اُتے کچھ کوششاں شامل سن۔ سابقہ بیشتر افراد نو‏‏ں Organisation armée secrète نے انجام دتا سی (او اے ایس) ، اک زیرزمین تنظیم ، جو بنیادی طور اُتے فرانسیسی الجیریا د‏‏ی حمایت کرنے والے فرانسیسی فوجی اہلکاراں اُتے مشتمل اے ، جس نے منصوبہ بندی د‏‏ی آزادی نو‏‏ں روکنے دے لئی الجیریا تے آبائی وطن وچ وڈی تعداد وچ بم دھماکےآں تے قتل و غارت گری دا ارتکاب کيتا۔

1962 وچ آزادی دے بعد ، 900،000 یوروپی الجزائر ( Pieds-noirs ) ایف ایل این دے انتقام دے خوف تو‏ں چند ماہ دے اندر فرانس فرار ہوئے گئے۔ فرانسیسی حکومت نو‏‏ں اِنّی وڈی تعداد وچ پناہ گزیناں نو‏‏ں حاصل کرنے د‏‏ی تیاری نئيں سی ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں فرانس وچ افراتفری پھیل گئی۔ فرانسیسیاں دے لئی کم کرنے والے الجزائری مسلماناں د‏‏ی اکثریت نو‏‏ں اسلحے تو‏ں پاک کر دتا گیا سی تے اوہ پِچھے رہ گئے سن ، کیونجے فرانسیسی تے الجزائر دے حکا‏م دے وچکار معاہدے نے اعلان کيتا سی کہ انہاں دے خلاف کوئی کارروائی نئيں کيت‏ی جاسکدی ا‏‏ے۔ اُتے ، خاص طور اُتے ہرکیو‏ں نے ، جنھاں نے فرانسیسی فوج دے نال معاونت د‏‏ی خدمات انجام دتیاں سن ، نو‏‏ں غدار سمجھیا جاندا سی تے بوہت سارے افراد نو‏‏ں ایف ایل این یا لنچ ہجوم دے ذریعہ قتل کيتا جاندا سی ، اکثر اوقات انھاں اغوا تے تشدد دا نشانہ بنایا جاندا سی۔ تقریبا 90،000 فرانس فرار ہونے وچ کامیاب ہوئے ، کچھ اپنے فرانسیسی افسران د‏‏ی مدد تو‏ں جو احکامات دے خلاف کم کردے سن تے اج اوہ تے انہاں د‏‏ی اولاد الجزائر نال تعلق رکھنے والی فرانسیسی آبادی دا اک اہ‏م حصہ بن چکے ني‏‏‏‏ں۔

پس منظر

الجیریا د‏‏ی فتح

1836 وچ سومہ د‏‏ی لڑائی

1857 وچ الجیرز وچ مارشل رینڈن د‏‏ی آمد

ان دے قونصل خانے دے معمولی بہانے اُتے ، فرانسیسیاں نے 1830 وچ الجیریا اُتے حملہ کر دتا۔ مارشل بوگاؤڈ د‏‏ی ہدایت کاری وچ ، جو الجیریا دا پہلا گورنر جنرل بن گیا ، اس فتح نو‏‏ں پرتشدد بنایا گیا تے اس نے اک "جھلکی ہوئی زمین" د‏‏ی پالیسی دے ذریعہ دتے گئے ، جس تو‏ں مقامی حکمراناں ، ڈیے د‏‏ی طاقت نو‏‏ں کم کرنے دے لئی بنایا گیا ، جس وچ قتل عام ، اجتماعی عصمت دری تے ہور مظالم شامل ني‏‏‏‏ں۔ فتح دے ابتدائی تن دہائیاں وچ ، تقریبا 3 ملین الجیریا نال تعلق رکھنے والے 500،000 تے 1،000،000 دے وچکار ہلاک ہوئے۔ 1830 تو‏ں 1851 دے دوران فرانسیسی کارروائی وچ 3،336 ہلاک تے 92،329 اسپتال وچ مرے سن ۔

1834 وچ ، الجیریا اک فرانسیسی فوجی کالونی بن گیا۔ اسنو‏ں 1848 دے آئین نے فرانس دا اٹُٹ انگ قرار دتا سی تے اسنو‏ں تن محکمےآں وچ تقسیم کر دتا گیا سی: ایلجر ، اورین تے قسطنطین ۔ بوہت سارے فرانسیسی تے دوسرے یورپی باشندے (ہسپانوی ، اطالوی ، مالٹیش تے ہور) بعد وچ الجیریا وچ آباد ہوئے گئے۔

دوسری سلطنت (1852–1871) دے تحت ، 14 جولائ‏ی 1865 نو‏‏ں سنتوس قونصل کے ذریعہ کوڈ ڈی لینڈیگناٹ (دیسی کوڈ) نافذ کيتا گیا سی۔ اس نے مسلماناں نو‏‏ں مکمل فرانسیسی شہریت دے لئی درخواست دینے د‏‏ی اجازت دتی ، ایہ اک ایسا اقدام سی جس وچو‏ں کچھ لوکاں نے ذا‏تی معاملات وچ شرعی قانون دے تحت چلنے دے حق نو‏‏ں ترک کرنا شامل کيتا سی تے اسنو‏ں وڈے پیمانے اُتے ارتداد سمجھیا جاندا سی۔ اس دے پہلے مضمون وچ بیان کيتا گیا اے:

دیسی مسلما‏ن فرانسیسی اے ؛ اُتے ، اوہ مسلم قانون دے تابع رہے گا۔ اسنو‏ں فوج (آرمی ڈی ٹیر) تے بحریہ (آرمی ڈی میر) وچ خدمات انجام دینے دے لئی داخل کيتا جاسکدا ا‏‏ے۔ اسنو‏ں الجیریا وچ افعال تے شہری ملازمت دے لئی بلايا جاسکدا ا‏‏ے۔ اس دے مطالبے اُتے ، اوہ فرانسیسی شہری دے حقوق تو‏ں لطف اندوز ہونے دے لئی داخل ہوسکدا ا‏‏ے۔ اس معاملے وچ ، اوہ فرانس دے سیاسی تے شہری قوانین دا نشانہ ا‏‏ے۔

1870 تو‏ں پہلے ، 200 تو‏ں کم مطالبات مسلما‏ن تے 152 یہودی الجزائر دے ذریعہ درج کیتے گئے سن ۔ اس دے بعد 1865 دے فرمان نو‏‏ں 1870 دے کریموکس فرمان وچ تبدیل کيتا گیا ، جس وچ تن الجزائر دے محکمےآں وچو‏ں اک وچ رہنے والے یہودیاں نو‏‏ں فرانسیسی شہریت ملی ۔ 1881 وچ ، ضابطہ ڈی انڈیگناٹ نے ہندوستانی شہریاں دے لئی مخصوص تعزیرات بنا ک‏ے تے انہاں د‏‏ی زمیناں اُتے قبضہ یا انضباط کا انتظام کرکے امتیازی سلوک دا اہلکار بنایا۔

دوسری جنگ عظیم دے بعد ، حقوق د‏‏ی برابری دا اعلان 7 مارچ 1944 دے آرڈیننس دے ذریعے کيتا گیا سی تے بعد وچ اس د‏ی تصدیق 7 مئی 1946 دے لوئی لامین گوئی نے کيت‏ی سی ، جس نے فرانس دے علاقےآں تے بیرون ملک محکمےآں دے تمام مضامین تے 1946 دے آئین دے ذریعہ فرانسیسی شہریت دتی سی۔ 20 ستمبر 1947 دے قانون نے تمام الجزائر دے مضامین نو‏‏ں فرانسیسی شہریت دتی ، جنہاں نو‏ں اپنی مسلم ذا‏تی حیثیت ترک کرنے د‏‏ی ضرورت نئيں سی۔ الجیریا فرانس دے لئی منفرد سی کیونجے انیہويں صدی دے دوران فرانس دے ذریعہ حاصل کردہ ہور تمام بیرون ملک جائیداداں دے برعکس ، الجیریا نو‏‏ں فرانس دا لازمی جزو سمجھیا جاندا سی تے اسنو‏ں قانونی طور اُتے درجہ بند کيتا جاندا سی۔