سٹیم سیل تھیراپی
سٹیم سیل سیراپی دا مطلب اے کہ سٹیم سیلز یعنی غیر متشکل حیاتياتی خلیاں نوں بیماریاں دے علاج دے لئی استعمال کيتا جائے سب توں مقبول سٹیم سیل سیراپی ہڈیاں دے گودے یعنی bone marrow دا ٹرانسپلانٹ اے – اس دے علاوہ آنول نال دے خون توں لئی گئے سٹیم سیلز وی ایسی سیراپی وچ استعمال کیتے جاندے نيں – سٹیم سیلز دے حصول دے نت نويں طریقے تلاش کیتے جا رہے نيں تے انہاں سٹیم سیلز نوں اعصابی بیماریاں، ذیابیطس تے دل دی بیماریاں دے علاج دے لئی استعمال کرنے اُتے ریسرچ دی جا رہی اے
سٹیم سیل سیراپی دے حوالے توں عوام وچ کافی شکوک و شبہات وی پائے جاندے نيں - خاص طور اُتے نامولود جنین توں حاصل کیتے گئے سٹٰیم سیلز، somatic cells دے ذریعے بنائے گئے سٹیم سیلز تے انہاں توں pluripotent stem cells بنانے دے طریقےآں اُتے بوہت سارے سوال اٹھائے گئے نيں – انہاں وچوں زیادہ تر اعتراضات انہاں لوکاں نے کیتے نيں جو اسقاطِ حمل دے خلاف نيں یا انساناں دی کلوننگ نوں اخلاقی طور اُتے ناقابلِ قبول سمجھدے نيں – اس دے علاوہ آنول نال دے خون دے استعمال نوں تجارتی پیمانے اُتے استعمال کرنے دی وی مخالفت کيتی جاندی اے
طبی استعمالات
[سودھو]کینسر مثلاً لیوکیمیا تے lymphoma دے مریضاں دے علاج دے لئی ہڈیاں دے گودے دا استعمال تیس سال توں زیادہ عرصے توں ہوئے رہیا اے – سٹٰیم سیل سیراپی دی ایہ واحد شکل اے جو مقبولِ عام اے – کیموتھیراپی دے دوران وچ انسانی جسم دے ایداں دے تمام خلئی مر جاندے نيں جو تیزی توں تقسیم ہونے دے قابل ہاں – لیکن کیموتھیراپی وچ استعمال ہونے والے کیمیائی مرکبات کینسر دے خلیات تے ہڈیاں دے گودے دے خلیات وچ تفریق نئيں کر پاندے – چنانچہ مریض دے ہڈیاں دے گودے وچ بننے والے سٹیم سیلز وی کیموتھیراپی دے دوران مر جاندے نيں – سٹیم سیل سیراپی دے ذریعے اس نقصان دا ازالہ کرنے دی کوشش کيتی جاندی اے – عطیہ دتے گئے ہڈیاں دے گودے توں مریض دے جسم وچ سٹیم سیل بننے دا عمل دوبارہ شروع ہوجاندا اے – اس دے علاوہ عطیہ شدہ ہڈیاں دے گودے وچ نويں مدافعتی خلئی پیدا ہُندے نيں جو کینسر دے خلیاں نوں مارنے وچ معاون ثابت ہُندے نيں – لیکن جے اس عمل نوں کنٹرول نہ کيتا جائے تاں عطیہ شدہ گودے توں پیدا ہونے والے مدافعتی خلئی مریض دے جسم نوں بیرونی جرثومے سمجھ کر اس اُتے حملہ آور ہونے لگدے نيں جو اس علاج دا سب توں خطرناک سائیڈ ایفیکٹ ہوئے سکدا اے
سنہ 2012 وچ کینیڈا دی حکومت نے اک ہور قسم دی سٹیم سیل سیراپی دے استعمال کیتی اجازت دتی سی (جسنوں Prochymal کہیا جاندا اے ) جو ایداں دے بچےآں وچ سٹیم سیل دے علاج توں پیدا ہونے والے نقصانات نوں کنٹرول کرنے دے لئی استعمال ہُندا اے جنہاں اُتے steroids کم نئيں کردے – ایہ اک allogenic stem therapy اے جو بالغاں دے عطیہ کیتے گئے ہڈیاں دے گودے توں بنے سٹیم سیلز استعمال کردی اے – اک بالغ شخص دے عطیہ کیتے گئے گودے توں دوا دی دس ہزار خوراکاں پیدا کيتی جاسکدی نيں – ایہ خوراکاں فریزر وچ محفوظ رکھی جاندیاں نيں تاکہ بوقتِ ضرورت انہاں نوں استعمال کيتا جاسکے
FDA نے آنول نال دے خون توں لئی گئے hematopoietic stem sells توں بنی گھٹ توں گھٹ پنج ادویات دی منظوری دے دتی اے
2014 وچ یورپ دی میڈیسن ایجنسی نے سٹٰیم سیلز توں تیار کیتے گئے علاج نوں تمام یورپ دے لئی منظوری دینے دی سفارش کيتی سی – ایہ علاج انہاں لوکاں دے لئی اے جنہاں دی آنکاں دی بینائی اگ وچ جلنے دے سبب ضائع ہوئے گئی ہوئے – ايسے طرح مارچ 2016 وچ ADA-SCID دے علاج دے لئی سٹٰیم سیل سیراپی دی منظوری دتی گئی
ریسرچ
[سودھو]سٹیم سیلز اُتے ریسرچ دی بہت ساریاں وجوہات نيں – سٹیم سیلز توں خارج ہونے والے مالیکیولز نوں وی ادویات وچ استعمال کرنے دے لئی ریسرچ دی جا رہی اے
نیورو ڈی جینریشن (Neurodegeneration)
[سودھو]جانوراں دے دماغ اُتے سٹیم سیلز دے ممکنہ اثرات اُتے ریسرچ دی جا رہی اے تاکہ پارکنسنز، Amyotrophic lateral sclerosis تے الزائمر ورگی بیماریاں دے علاج دریافت ہوسکن
صحت مند تے بالغ افراد دے دماغ وچ نیورل سٹٰیم سیلز موجود ہُندے نيں جو تقسیم ہُندے رہندے نيں تاکہ سٹیم سیلز دی تعداد وچ کمی نہ ہونے پائے – انہاں وچوں کچھ progenitor cells بن جاندے نيں – صحت مند تے بالغ جانوراں وچ ایہ سیلز دماغ دے مختلف حصےآں وچ پہنچدے نيں تے دماغ دی سونگھنے دی حس نوں برقرار رکھدے نيں – جے انہاں سیلز نوں دواواں دے ذریعے لیبارٹری دے بالغ چوہاں دے دماغ دے دوسرے حصےآں وچ سرگرم کر دتا جائے تاں ایہ دماغ دے انہاں حصےآں وچ موجود زخماں نوں مندمل کے دے انہاں حصےآں دے کم نوں بحال کر سکدے نيں
دماغ تے حرام مغز دی چوٹ
[سودھو]سٹروک یا دماغ اُتے چوٹ لگنے دی صورت وچ دماغ دے خلئی مر سکدے نيں تے دماغ دے اس حصے دی کارکردگی وچ کمی آ سکدی اے – 2013 وچ اسکاٹ لینڈ وچ اک سٹڈی کيتی گئی سی جس وچ سٹروک دے مریضاں دے دماغ وچ سٹیم سیلز دے انجکشن لگائے گئے سن – اس دے علاوہ حرام مغز دے چوٹ دے علاج دے لئی وی سٹیم سیلز دے استعمال کیتی سٹڈی دی جاچکی اے
دل
[سودھو]دل دے بارے وچ مشہور سٹڈی جو Bodo-Eckehard Strauer نے کيتی سی ہن غلط ثابت دی جاچکی اے – بہت ساریاں سٹڈیز وچ ایہ ثابت کيتا جاچکيا اے کہ بالغاں دے لئی سٹیم سیل سیراپی محفوظ تے کارآمد اے – انہاں وچوں صرف کچھ لیبارٹریز نے ہی اس سیراپی نوں بہت زیادہ کامیاب بتلایا اے لیکن انہاں وچ دل دی محض چند بیماریاں اُتے توجہ دتی گئی اے – اگرچہ شروع وچ جانوراں اُتے اس سیراپی دے بہت عمدہ اثرات رپورٹ کیتے گئے سن، بعد وچ کیتے گئے کلینیکل ٹرائلز دے نتائج اِنّے اچھے نئيں رہے اگرچہ انہاں وچ وی کچھ مثبت نتائج رپورٹ کیتے گئے – اس فرق دی بہت ساریاں وجوہات ہوسکدیاں نيں جنہاں وچ مریضاں دی عمر، علاج دا وقت (یعنی بیماری دے کِنّی دیر بعد علاج شروع کيتا گیا) تے آیا دل دی بیماری حالیہ اے یا پرانی – ہور علاج توں انہاں وجوہات اُتے قابو پایا جاسکدا اے جس توں علاج نوں ہور بااثر بنایا جاسکدا اے – اس دے علاوہ علاج دے طریقےآں وچ ہور بہتری لیائی جاسکدی اے – موجودہ سٹڈیز وچ سٹیم سیلز دیاں قسماں، علاج دے طریقےآں تے سٹیم سیل حاصل کرنے دے طریقےآں وچ بوہت سارے اختلافات پائے جاندے نيں جس وجہ توں انہاں سٹڈیز دے نتائج دا تقابلی جائزہ مشکل اے – ضرورت اس امر دی اے کہ اس علاج دی ہور سٹڈیز دی جاواں
دل دے امراض دے علاج دے لئی ہڈیاں دے گودے توں لئی گئے سٹیم سیلز زیادہ استعمال ہُندے نيں اگرچہ اس دے علاوہ دوسری قسم دے سٹیم سیلز وی اس علاج دے لئی استعمال کیتے جاچکے نيں – دل دے امراض دے علاج دے لئی سٹٰیم سیل اُتے مبنی علاج 2007 توں میسر اے
سٹیم سیل توں دل دے امراض دے علاج وچ مندرجہ ذیل طریقہِ کار توں فائدہ ہُندا اے * دل دے نويں عضلات بن جانا* دل دے دورے توں متاثرہ عضلات وچ خون دی نويں رگاں دا بننا* نشو و نما نوں فروغ دینے والے ہارمونز دا بننا* کسی تے طریقے توں عضلات دی مدد
ہڈیاں دے گوداں توں لئی گئے سٹیم سیلز توں دل وچ موجود مختلف قسم دے خلئی بنائے جاسکدے نيں
نامولود جنین دے دل دے امراض دے علاج دے لئی سب توں پہلے 2012 وچ گنی پگز اُتے کامیاب تجربات کیتے گئے (چوہاں دے دل بہت تیزی توں دھڑکتے نيں اس لئی اوہ ایداں دے تجربات دے لئی موزاں نئيں نيں) – انہاں گنی پگز نوں پہلے دل دے دورے دتے گئے جنہاں توں انہاں دے دل دے عضلات نوں نقصان پہنچیا – علاج شروع ہونے دے چار ہفتے بعد انہاں دے دل دے سکڑنے دی قوت دی پیمائش کيتی گئی – سٹٰیم سیلز دی مدد توں بنے ہوئے عضلات دے نويں خلیاں نوں پرانے خلیاں دے نال اکٹھے سکڑدے ہوئے پایا گیا – ایہ معلوم کرنا مشکل اے کہ انہاں مثبت نتائج دی وجہ انسانی سٹیم سیلز سن یا کچھ تے – اس سلسلے وچ ہور تحقیق دی پلاننگ دی جا رہی اے جس وچ اس گل نوں یقینی بنایا جائے گا کہ سٹیم سیلز متاثرہ حصے دے ارد گرد ہور مضبوط عضلات پیدا کرن – فی الحال ایہ وی معلوم نئيں اے کہ بالغ سٹیم سیلز یا جنین توں لئی گئے سٹیم سیلز اس کم دے لئی زیادہ موزاں نيں
2013 وچ ہڈی دے گودے توں لئی گئے سٹٰیم سیلز دے دل دی کارکردگی اُتے اثرات دے حوالے توں جاری کردہ رپوٹ وچ بوہت سارے سقم پائے گئے – اس رپورٹ اُتے تنقید کرنے والےآں دا کہنا اے کہ انہاں وچوں 48 رپورٹاں محض پنج ٹرائلز اُتے مبنی نيں تے اک ہی ٹرائل دے نتائج بہت ساریاں رپورٹاں وچ اک دوسرے دے متضاد معلوم ہُندے نيں – اک ہی سٹڈی نوں دو مختلف رپورٹاں وچ مختلف انداز توں بیان کيتا گیا – اک دا دعویٰ سی کہ ایہ سٹڈی 578 مریضاں اُتے کيتی گئی جدوں کہ دوسری رپورٹ وچ ايسے سٹڈی دے متعلق کہیا گیا کہ ایہ 391 مریضاں اُتے کيتی گئی سی – کچھ رپورٹاں وچ تاں کچھ مریضاں دے نتائج وچ منفیstandard deviation وی پایا گیا جو ناممکن اے – کچھ وچ مریضاں دی تعداد مکسور پائی گئی (یعنی انہاں وچ ادھے یا پونے مریض شمار کیتے گئے سن ) – مجموعی طور اُتے اس رپورٹ وچ انہاں مریضاں دی تعداد حقیقت توں کدرے زیادہ ودھ چڑھ کر بتلائی گئی سی جنہاں نوں ایہ علاج تجرباتی بنیاداں اُتے فراہم کیہ گیا –
ان مسائل دے باوجود دل دے مریضاں دے لئی سٹیم سیل سیراپی دا سب توں خوش آئند پہلو ایہ اے کہ دل دے دورے دے بعد دل دے عضلات دے نقصانات دی تلافی کيتی جاسکدی اے
خون دے خلیات دا بننا
[سودھو]انسان دے مختلف مدافعتی خلیاں وچوں ہر اک کسی اک مخصوص جرثومے نوں مارنے وچ مشاق ہُندے نيں جس وجہ توں انسان تیزی توں ارتقا پزیر جرثوماں توں وی محفوظ رہندا اے کیونجے نويں مدافعتی خلئی انہاں تبدیل شدہ جرثوماں نوں مارنا سیکھ لیندے نيں – البتہ کچھ بیماریاں ایسی نيں جو انہاں مدافعتی خلیاں دی کارکردگی نوں متاثر کردیاں نيں جس وجہ توں انسان دے بیمار ہونے تے بیماریاں توں موت دے امکانات ودھ جاندے نيں - hematopoietic خلیاں دی بیماریاں نوں سمجھنے دے لئی پیتھالوجی دا اک ضمنی شعبہ قائم کيتا گیا اے جسنوں hematopathology کہیا جاندا اے – چونکہ مدافعتی خلئی اک مخصوص جرثومے نوں مارنے وچ ہی مہارت رکھدے نيں اس لئی مدافعتی خلیاں دی بیماریاں دا علاج زیادہ مشکل ہُندا اے کیونجے ہر مخصوص خلئی دا ممکنہ علاج مختلف ہوئے سکدا اے – خلیاں دی ٹرانسپلانٹ دے لئی عطیہ دینے والے تے عطیہ لینے والے دے خلیاں دا یکساں ہونا ضروری ہُندا اے جو اس صورت وچ عملاً ناممکن اے – البتہ سٹیم سیل دے ذریعے ایسی بیماریاں دا علاج ہن ممکن ہوئے رہیا اے –
hematopoietic سٹیم سیلز (جنہاں توں خون دے خلئی بندے نيں) دے استعمال توں خون دے مکمل طور اُتے تیار خلئی پیدا کیتے جاسکدے نيں – اس کم دے لئی hematopoietic سٹیم سیلز ایداں دے ماحول وچ تیار کیتے جاندے نيں جو ہڈیاں دے گودے توں ملدا جلدا ہوئے – اس دے علاوہ انہاں وچ کچھ growth factors شامل کیتے جاندے نيں جو سٹیم سیلز نوں خون دے خلیاں وچ تبدیل ہونے وچ مدد دیندے نيں – اس ضمن وچ ہور ریسرچ توں جین سیراپی، خون دی منتقلی تے جلد اُتے لگانے والی ادویات بنانے وچ مدد ملنے دا امکان اے
دنداں دی نشو و نما
[سودھو]سنہ 2004 وچ سائنس داناں نے چوہاں وچ نويں دانت اگانے دا طریقہ وضع کيتا تے اس دے استعمال توں لیبارٹری وچ مصنوعی دانت اگانے وچ کامیاب ہوئے – سائنس داناں نوں یقین اے کہ جلد ہی اس ٹیکنالوجی دے استعمال توں انساناں دے ضائع شدہ دانت دوبارہ اگائے جاسکن گے
اصولاً ایہ ممکن اے کہ سٹیم سیلز نوں مناسب ماحول فراہم کیہ جائے تاں اوہ دنداں وچ تبدیل ہوسکدے نيں جنہاں نوں انسانی مسوڑاں وچ نصب کيتا جاسکدا اے تے ایداں دے دانت تقریباً تن ہفتے وچ بن سکدے نيں – مسوڑاں وچ نصب ہونے دے بعد ایہ دانت کیمیائی سگنل چھڈن گے جس دے نتیجے وچ انہاں وچ اعصاب تے خون دی رگاں بن جاواں گی تے ایہ جوڈے دی ہڈی دے نال مستقل طور اُتے جڑ جاواں گے- ایہ عمل بالکل اوہی اے جو انساناں دے نويں دنداں دی نشو و نما دے دوران وچ ہُندا اے – لیکن سٹیم سیلز توں دانت پیدا کرنے دے عمل دے بوہت سارے مراحل حالے باقی نيں
اج کل انہاں مراحل اُتے تجربات جاری نيں – اس دے علاوہ مگر مچھ اُتے وی ریسرچ دی جا رہی اے کہ اوہ کِداں اپنے ٹوٹے ہوئے دانت دوبارہ پیدا کر لیندے نيں – مگر مچھ دے دانت جے 50 دفعہ وی ٹوٹاں تاں انہاں دی جگہ ازخود نويں دانت پیدا ہوجاندے نيں
کاناں دے cochlea وچ بالاں دی نشو و نما
[سودھو]کاناں دے اندر اک عضو ہُندا اے جسنوں cochlea کہیا جاندا اے – اس دے اندر موجود ننھے منے بال انسانی سماعت کيتی کارکردگی دے لئی ضروری نيں – جنین توں لئی گئے سٹیم سیلز دی بدولت انہاں بالاں نوں دوبارہ پیدا کرنے دے تجربات وچ کافی کامیابی ہوئی اے
بینائی دے مسائل
[سودھو]سنہ 2003 توں سائنس دان قورنیہ دی بیماریاں دا سٹیم سیل توں علاج کر کے لوکاں دی بینائی لُٹیا رہے نيں – اسقاط شدہ جنین توں ریٹینا دے خلیاں دی پرتاں اتار کر بینائی دے مریضاں دے قورنیہ اُتے لگائی جاندیاں نيں تاں مریضاں دی بینائی رفتہ رفتہ پرت آندی اے کیونجے ایہ سٹیم سیلز قورنیہ دے خلیاں وچ تبدیل ہوکے تقسیم ہونے لگدے نيں تے ایويں اک نواں قورنیہ بن جاندا اے – اس ضمن وچ سب توں حالیہ ریسرچ 2005 وچ انگلستان وچ کيتی گئی جتھے اس طریقے نوں استعمال کردے ہوئے چالیس مریضاں دی بینائی بحال کيتی گئی – اس دے علاوہ بالغ لوکاں دے سٹیم سیلز (جو مریضاں یا انہاں دے لواحقین توں لئی گئے سن ) توں وی بینائی دے مسائل حل کیتے جاچکے نيں
سنہ 2005 وچ برطانیہ دے ڈاکٹراں نے عطیہ شدہ قورنیہ دے سٹیم سیلز توں اک ایسی خاتون دی بینائی بحال دی جنہاں دیاں اکھاں اس وجہ توں ضائع ہوئے گئی سن کہ کسی نے انہاں اُتے تیزاب سُٹ دتا سی – ٹرانسپلانٹ دے لئی قورنیہ خاص طور اُتے موزاں اے کیونجے ایہ شفاف ہُندا اے تے اس وچ خون دی رگاں نئيں ہُندیاں – دنیا دا سب توں پہلا کامیاب ٹرانسپلانٹ قورنیہ دا ہی سی – اج وی قورنیہ دے ٹرانسپلانٹ توں ہر سال ہزاراں لوکاں دی بینائی بحال کيتی جاندی اے – سٹٰیم سیل دے ٹرانسپلانٹ توں قورنیہ کہ بحالی دا تناسب 25 فیصد توں 70 فیصد تک اے
2014 وچ ریسرچرز نے ایہ ثابت کيتا کہ انسانی قورنیہ توں حاصل کیتے گئے سٹیم سیلز نوں جے چوہاں دے قورنیہ وچ لگایا جائے تاں چوہاں دا مدافعتی نظام انہاں نوں مسترد نئيں کردا تے ایويں چوہاں دے قورنیہ اُتے زخم مکمل طور اُتے مندمل ہوجاندے نيں - سنہ 2012 وچ اک پیپر وچ ایہ دعویٰ کيتا گیا کہ دو ایسی خواتین دے ریٹنا وچ جنین توں لئی گئے سٹیم سیل دے انجکشن لگانے توں انہاں دی بینائی پرت آئی جو اکھاں دی بیماری دی وجہ توں بینائی توں محروم ہوئے گئی سن – سنہ 2015 وچ اک بہت وڈی سٹڈٰی دے ابتدائی نتائج شائع کیتے گئے جس دے مطابق بالغاں دی ہڈیاں دے غدود توں لئی گئے سٹیم سیل دے استعمال توں اک مریض دی بینائی 20/2000 توں 20/40 تک بہتر ہوئے گئی
لبلبہ (pancreas) دے خلئی
[سودھو]ذیابیطس دے مریضاں وچ لبلبہ وچ موجود beta cells انسولین بنانا چھڈ دیندے نيں – حال ہی وچ کچھ تجربات وچ سائنس داناں نے جنین دے سٹیم سیلز نوں لبلبہ دے beta cells وچ تبدیل کرنا سیکھ لیا اے – سائنس داناں دا خیال اے کہ جے انہاں خلیاں نوں انسانی لبلبہ وچ ٹرانسپلانٹ کيتا جائے تاں اوہ لبلبہ دے ناکارہ خلیاں دی جگہ لے کے انسولین بنانا شروع کر دیؤ گے
انتقالِ عضویات Transplantation
[سودھو]انسانی جنین دے سٹیم سیلز نوں لیبارٹری وچ سیل کلچر وچ نشو و نما دلانے دے بعد انہاں نوں انسولین بنانا سکھایا جاسکدا اے تے اس دے بعد انہاں نوں مریض دے جسم وچ منتقل کيتا جا سکدا اے – اُتے اس امر وچ کامیابی دے لئی مندرجہ ذیل شرائط نيں* منتقل شدہ خلیات نوں جسم وچ تقسیم ہوئے کے پھلنا پھولنا چاہیے* انہاں خلیات نوں اوہ مخصوص نظام سنبھالنا چاہیے جس دے لئی انہاں نوں منتقل کيتا گیا اے * منتقل شدہ خلیات نوں زندہ رہنا چاہیے (یعنی انہاں نوں وصول کرنے والے جسم نوں ایہ سکھانا ہوئے گا کہ انہاں خلیات نوں مدافعتی نظام اپنے جسم دا حصہ سمجھے، انہاں نوں غیر سمجھ کر انہاں اُتے حملہ نہ کر دے* منتقل شدہ خلیات نوں جسم دے باقی خلیات دے نال منسلک ہوجانا چاہیے* منتقل شدہ خلیات نوں جسم دے اس عضو دا نظم و نسق سنبھال لینا چاہیے جتھے انہاں نوں نصب کيتا گیا اے
ہڈیاں تے جوڑاں دا علاج
[سودھو]ہڈیاں دے علاج دے لئی سٹیم سیلز دے استعمال وچ کچھ کامیابی ہوئی اے – ہڈیاں دے علاج دی ضمن وچ زیادہ تر mesenchymal stem cells استعمال کیتے گئے نيں جو ہڈیاں دے خلیات وچ تبدیل ہوسکدے نيں – انہاں سٹٰیم سیلز دے استعمال توں کچھ لوکاں دی ہڈیاں دے حجم وچ اضافے دے ثبوت دے لئی MRI سٹڈیز نوں پیش کيتا گیا اے – اُتے حالے تک کوئی وڈے پیمانے اُتے ایسی سٹڈی نئيں کيتی گئی – اُتے اک ضمنی سٹڈی وچ 227 مریضاں اُتے ایہ طریقہ 3-4 سال تک آزمایا گیا تے اسنوں محفوظ پایا گیا تے اس وچ مرض وچ پیچیدگیاں بوہت گھٹ پائی گئياں - اک ہور سٹڈی وچ پنج لوکاں اُتے ایہ طریقہ آزمایا گیا تے انہاں دے گھٹناں وچ موجود نقائص نوں دور کر دتا گیا
زخماں دا مندمل ہونا
[سودھو]سٹیم سیلز نوں انسانی عضلات دے ریشاں دی نشو و نما دے لئی وی استعمال کيتا جاسکدا اے – بالغاں وچ زخمی ریشے عام طور اُتے کھرنڈ وچ تبدیل ہوجاندے نيں جس وچ جلد اُتے کولیجن دے بے ہنگم سٹرکچر نمودار ہوجاندے نيں، اس حصے توں بال گر جاندے نيں تے خون دی رگاں ٹیڑھی میڑھی ہوجاندیاں نيں – لیکن جے ايسے قسم دا زخم جنین (فیٹس) وچ ہوئے تاں سٹیم سیلز دی موجودگی دی وجہ توں اوتھے نارمل عضلات دوبارہ بن جاندے نيں – چنانچہ بالغاں وچ زخماں دے نشان مٹانے دا اک ممکنہ طریقہ ایہ اے کہ زخم دی جگہ اُتے سٹیم سیلز دی پیوندکاری کر دتی جائے تے انہاں سٹٰیم سیلز نوں عضلات دی مرمت کرنے دا موقع دتا جائے – اس طریقے توں جنین وچ موجود زخم مندمل کرنے دی صلاحیت نوں بالغاں وچ وی استعمال کيتا جاسکدا اے – اس سلسلے وچ بہت ساریاں ریسرچ جاری اے تاکہ سٹیم سیلز دی پیوند کاری دی ٹیکنالوجی نوں بہتر بنایا جاسکے
بانجھ پن
[سودھو]انسان دے جنین توں لئی گئے سٹیم سیلز نوں جے بانجھ خواتین دی ovaries وچ نصب کر دتا جائے تاں ایہ سٹٰیم سیلز بیضاں وچ تبدیل ہوسکدے نيں – لیبارٹری وچ انسانی جنین دے سٹٰیم سیلز نوں کامیابی توں سپرم وچ تبدیل کيتا جاچکيا اے اگرچہ ایہ سپرم نارمل معلوم نئيں ہُندے تے ناقص معلوم ہُندے نيں – سنہ 2012 وچ انساناں تے چوہاں دی ovaries توں سٹیم سیلز حاصل کیتے گئے تے ایہ ثابت کيتا گیا کہ انہاں نوں لیبارٹری وچ کامیابی توں مکمل بیضاں وچ ڈھالیا جاسکدا اے – ایہ طریقہ علاج بانجھ پن دے لئی بہت کامیاب ثابت ہوئے سکدا اے
HIV/AIDS
[سودھو]انسان دے مدافعتی نظام دی HIV دے ہتھوں تباہی خون اورnodes lymph وچ T cells دے معدوم ہوجانے نال ہُندی اے – HIV دا وائرس انہاں خلیات وچ اک مخصوص receptor نوں استعمال کردے ہوئے داخل ہُندا اے – کیونجے وائرس نوں اپنی کاپیاں بنانے دے لئی T cells دے جینز دی ضرورت پڑدی اے اس لئی فعال T cells ہی HIV دے پھیلنے دا ذریعہ بندے نيں – سائنس دان ہن ایداں دے T-cells بنانے دی کوشش کر رہے نيں جو HIV دی وائرس نوں اپنے اندر داخل نہ ہونے داں –
کلینیکل ٹرائلز
[سودھو]سنہ 2009 وچ امریکا دی حکومت نے Geron Corporation نوں جنین توں بنائے گئے سٹٰیم سیلز دی انساناں اُتے ٹرائل دی منظوری دتی – اس ٹرائل دا مقصد جنین دے سٹیم سیل توں تیار کيتی گئی دوا GRNOPC1 دی ریڑھ دی ہڈی تے حرام مغز دی چوٹاں نوں درست کرنے دی قابلیت دا اندازہ لگانا سی – اُتے فنڈز دی کمی دے باعث ایہ ٹرائل سنہ 2011 وچ بند کردیے گئے – اس کمپنی نوں سنہ 2013 وچ BioTime نامی کمپنی دے خرید لیا تاکہ انہاں ٹرائلز نوں دوبارہ شروع کيتا جاسکے
موجودہ ریسرچ
[سودھو]بالغ انساناں دے اعضا دے لئی سٹٰیم سیلز نوں لیبارٹری وچ پیدا کرنے دی صلاحیت نويں دواواں دی ریسرچ دے لئی بوہت سارے نويں مواقع پیدا کر رہی اے – انہاں سٹیم سیلز دی بدولت انسانی ٹشو لیبارٹری وچ پیدا کيتا جا سکدا اے تے نويں ادویات نوں انساناں اُتے استعمال کرنے توں پہلے انہاں دے اثرات لیبارٹری وچ ہی دیکھے جاسکدے نيں – انہاں سٹیم سیلز دی بدولت دواواں دے جانورں تے انساناں اُتے تجرگل کيتی ضرورت کم ہُندی جا رہی اے – اس دے علاوہ لیبارٹری وچ پیدا کیتے گئے انسانی ٹشو اُتے دوا دے اثرات بلاواسطہ طور اُتے معلوم کیتے جاسکدے نيں
سٹیم سیلز دی ٹیکنالوجی دی بدولت ایداں دے جانوراں دی نسل بڑھانا ممکن ہوئے گیا اے جنہاں دے معدوم ہوجانے دا خطرہ اے – بجائے اس دے کہ ایداں دے جانوراں دی مادہ توں بیضے حاصل کیتے جاواں (جو تعداد وچ ہمیشہ بوہت گھٹ ہُندے نيں) انہاں دے سٹٰیم سیلز حاصل کیتے جاسکدے نيں جو تعداد وچ بہت زیادہ ہُندے نيں – اس عمل وچ جانور نوں نقصان پہنچنے دا اندیشہ وی بوہت گھٹ ہُندا اے – اس دے علاوہ ایہ وی ممکن اے کہ اک معدوم ہُندے جانور دے سٹٰیم سیلز نوں اس توں ملدے جلدے جانور دی مادہ دے رحم وچ ڈال کر معدوم نسل دے بوہت سارے بچے پیدا کر کے اس نسل نوں معدوم ہونے توں بچایا جائے
سٹیم سیلز نوں انسانی جگر دے امراض دے علاج دے لئی استعمال کرنے اُتے بہت ریسرچ ہوئے رہی اے – جگر دے خلئی خود بخود تقسیم ہونے دی قابلیت رکھدے نيں اس لئی جگر نوں معمولی نقصان دی تلافی از خود ہوجاندی اے – جے جگر نوں شدید بیماری لاحق ہوئے جس وچ بوہت سارے خلئی مر جاواں تاں اس دی ازخود تلافی ناممکن ہُندی اے – جگر تے لبلبے دی بیماریاں (مثلاً ذیابیطس) دے علاج دے لئی سٹیم سیل استعمال کرنے دے لئی بہت زیادہ ریسرچ دی جا رہی اے لیکن فی الحال اس قسم دا کوئی علاج عوام دے لئی میسر نئيں اے
اج کل Mesenchymal سٹیم سیلز اُتے ریسرچ دی جا رہی اے تاکہ اعضا دی پیوند کاری دے بعد جسم دا مدافعتی نظام انہاں اعضا نوں رد نہ کر دے – allogenic سٹیم سیلز دے استعمال توں جسم دے مدافعتی نظام نوں اس قابل بنایا جاسکدا اے کہ اوہ پیوند شدہ اعضا نوں اپنے جسم دا ہی حصہ سمجھے – جے ایہ ریسرچ کامیاب رہی تاں عین ممکن اے کہ ایسی ادویات بنائی جاسکن جو انساناں تے جانوراں وچ پیوند کاری نوں آسان بنا داں – سٹیم سیلز دے ذریعے جسم دے مدافعتی نظام نوں ری پروگرام کرنے دے حوالے توں وی بہت ساریاں ریسرچ دی جا رہی اے جس توں الرجی تے اس جداں دوسرے autoimmune امراض دا علاج ممکن ہوئے گا
اتھلیٹکس دے شوقین حضرات نوں کھیلاں دے دوران وچ ہڈی، جوڑاں یا عضلات دی چوٹٰاں لگ جانا معمولی گل اے – ایداں دے مریضاں دی اپنی ہڈیاں دے گودے توں لئی گئے سٹیم سیلز توں انہاں چوٹاں دے جلد علاج دے لئی کلینیکل ٹرائلز جاری نيں – ایسی ٹیکنالوجیزکے میسر ہونے توں فوری علاج تاں ممکن ہوئے گا ہی لیکن اس اُتے وی ریسرچ دی اشد ضرورت اے کہ ایداں دے علاج دے دور رس نتائج کيتا ہون گے – جانوراں دے علاج وچ نويں ٹیکنالوجی دے استعمال توں پالتو جانورں تے مویشیاں دی اوسط عمر وچ خاطر خواہ وادھا دیکھنے وچ آیا اے لیکن اس دے نال جانوراں دی ادھیڑ عمر دی بیماریاں وچ وی وادھا ہوئے گیا اے – سٹیم سیل ٹیکنالوجی دے ذریعے گھوڑےآں، کتاں تے دوسرے پالتو جانوراں دے جوڑاں تے ہڈیاں دے مسائل توں نمٹنے وچ بہت مدد مل سکدی اے
جنین دے سٹیم سیل دے استعمال اُتے تنازع
[سودھو]بوہت سارے لوک جنین دے سٹٰیم سیل دے استعمال اُتے اخلاقی تے مذہبی بنیاداں اُتے اعتراض کردے نيں – سب توں زیادہ اعتراض انہاں طریقےآں اُتے کيتا جاندا اے جنہاں وچ سٹیم سیل دے حصول دے لئی blastocyst نوں ضائع کيتا جاندا اے – سٹیم سیلز حاصل کرنے دے بوہت سارے نويں طریقے وی ایجاد ہوچکے نيں جنہاں وچ ایہ اخلاقی مسائل موجود نئيں نيں – مثال دے طور اُتے بالغاں دے سٹٰیم سیلز دا استعمال یا بالغاں دے جسم توں لئی گئے عام خلیات نوں سٹٰیم سیل وچ تبدیل کرنے دی ٹیکنالوجی وچ کِسے جنین نوں تباہ کرنے دی ضرورت نئيں پڑدی ۔[۱]