شکاگو پائیل
شکاگو پائیل نمبر اک دنیا دا پہلا کامیاب نیوکلیئر ری ایکٹر سی جو 2 دسمبر 1942 نوں یونیورسٹی آف شکاگو وچ بنایا گیا سی ۔ اسنوں اٹلی دے فزکس دان Enrico Fermi دی قیادت وچ بنایا گیا سی ۔ اس نے 28 منٹ تک کم کیتا جس دے بعد فرمی نے اسنوں بند کر دتا۔ ایہ فروری 1943 تک استعمال کیتا گیا جس دے بعد اسنوں دوسری جگہ منتقل کر دتا گیا۔
جس جگہ ایہ بنایا گیا سی اسنوں 1965 وچ قومی تاریخی اثاثہ قرار دے دتا گیا اے۔
اس ری ایکٹر توں بجلی حاصل کرنے دی کوئی کوشش نئيں کيتی گئی سی۔ نہ اس وچوں نکلنے والی تابکاری نوں روکنے دا کوئی بندوبست کیتا گیا سی ۔ اسنوں ٹھنڈا رکھنے دا وی کوئی انتظام نہ سی ۔
اس ری ایکٹر توں کئی کلو واٹ دی گرمی خارج ہوئی سی۔ اس ری ایکٹر وچ 40 ٹن یورینیئم دھات تے آکسائیڈ دی صورت وچ استعمال کیتا گیا سی جس دے گرد 385 ٹن گریفائیٹ دی اینٹاں موجود سن۔ کیڈمیئم کوٹڈ سلاخاں دی مدد توں فالتو نیوٹرون جذب کر دے ری ایکشن دی رفتار نوں قابو وچ رکھیا گیا سی ۔ کسی یورینیئم دے ایٹم دے خودبخود ٹوٹنے دے نتیجے وچ جو نیوٹرون نکلے انہاں نے اس ری ایکٹر نوں چالو کیتا تے کریٹیکل ماس دی موجودگی دی وجہ توں چین ری ایکشن ممکن ہويا۔
انریکو فرمی نے ری ایکٹر بنانے دی پہلی کوشش ستمبر 1941ء وچ دی سی مگر اوہ ناکم رہی سی۔