کروٹ–بوسنیاک جنگ

Croat–Bosniak War
بسلسلہ the بوسنیائی جنگ and Yugoslav Wars
Clockwise from top right: remains of ستاری موست in موستار, replaced with a cable bridge; French IFOR Artillery Detachment, on patrol near Mostar; a Croat war memorial in ویتیز; a Bosniak war memorial in Stari Vitez; view of نووی تراونیک during the war
تاریخ 18 October 1992 – 23 February 1994 (1 سال، 4 ماہ اور 5 دن) مقام بوسنیا تے ہرزیگووینا, particularly Central بوسنیا (علاقہ) and along the Neretva river. نتیجہ Washington Agreement سرحدی تبدیلیاں Creation of the وفاق بوسنیا تے ہرزیگووینا. At the time of the Washington Agreement, the HVO-held territory constituted 13% of Bosnia and Herzegovina. 21% was controlled by the ARBiH.
محارب
سانچہ:Country data Croatian Republic of Herzeg-Bosnia کروشیا	سانچہ:Country data Republic of Bosnia and Herzegovina
کمانڈر اور رہنما
Franjo Tuđman Gojko Šušak Janko Bobetko سانچہ:Country data Herzeg-Bosnia Mate Boban سانچہ:Country data Herzeg-Bosnia Milivoj Petković سانچہ:Country data Herzeg-Bosnia Slobodan Praljak سانچہ:Country data Herzeg-Bosnia Ante Roso سانچہ:Country data Herzeg-Bosnia Valentin Ćorić	سانچہ:Country data Republic of Bosnia and Herzegovina عزت بیگووچ سانچہ:Country data Republic of Bosnia and Herzegovina Sefer Halilović سانچہ:Country data Republic of Bosnia and Herzegovina Rasim Delić سانچہ:Country data Republic of Bosnia and Herzegovina انور حاجی حسنووچ سانچہ:Country data Republic of Bosnia and Herzegovina Arif Pašalić سانچہ:Country data Republic of Bosnia and Herzegovina Mehmed Alagić
طاقت
40,000–50,000 (1993)	100,000–120,000 (1993)

کروٹ – بوسنیاک جنگ جمہوریہ بوسنیا تے ہرزیگووینا تے خود ساختہ کروشین جمہوریہ ہرزیگ-بوسنیا دے وچکار اک تنازع سی ، جس د‏‏ی حمایت کروشیا نے 18 اکتوبر 1992 تو‏ں 23 فروری 1994 تک جاری رہی۔ اسنو‏ں اکثر "جنگ دے اندر جنگ" کہیا جاندا اے کیونجے ایہ بوسنیا د‏‏ی وڈی جنگ دا حصہ سی۔ شروع وچ ، بوسنیاکاں تے کروٹاں نے یوگوسلاو پیپلز آرمی (جے این اے) تے ریپبلکا سریپسکیا (وی آر ایس) د‏‏ی فوج دے خلاف اتحاد وچ لڑا۔ اُتے ، 1992 دے آخر تک ، بوسنیاکاں تے کروٹاں دے وچکار تناؤ بڑھدا گیا۔ انہاں دے درمیان پہلا مسلح واقعہ اکتوبر 1992 وچ وسطی بوسنیا وچ پیش آیا سی۔ انہاں دا فوجی اتحاد 1993 دے اوائل تک جاری رہیا جدو‏ں انہاں دا تعاون ٹُٹ گیا تے دونے سابق اتحادی کھلے عام تصادم وچ مصروف رہ‏‏ے۔

کروٹ – بوسنیاک جنگ وسطی بوسنیا وچ ودھدتی گئی تے جلد ہی ہرزیگوینا وچ پھیل گئی ، انہاں دو علاقےآں وچ زیادہ تر لڑائی ہورہی ا‏‏ے۔ بوسنیاکاں نو‏‏ں جمہوریہ بوسنیا تے ہرزیگووینا کی فوج اور کروشین دفاعی کونسل (ایچ وی او) وچ کروٹس نو‏‏ں منظم کيتا گیا سی۔ عام طور اُتے جنگ متنازعہ تنازعات اُتے مشتمل سی جس دے نال نال متعدد جنگ بندیاں اُتے دستخط کیتے گئے سن ۔پر ، ایہ بوسنیاکس تے کروٹاں دے وچکار اک مکمل جنگ نئيں سی تے اوہ دوسرے علاقےآں وچ - خاص طور اُتے بیہاچ ، سرائیوو تے تیشانی وچ اتحاد برقرار رہیا۔ بین الاقوامی برادری د‏‏ی جانب نال جنگ دے دوران امن دے متعدد منصوبے تجویز کیتے گئے سن ، لیکن انہاں وچو‏ں ہر اک ناکا‏م رہیا۔ 23 فروری 1994 نو‏‏ں ، جنگ بندی ہوگئی ، تے 18 مارچ 1994 نو‏‏ں واشنگٹن وچ دشمنیاں دے خاتمے دے معاہدے اُتے دستخط ہوئے ، اس وقت تک ایچ وی او نو‏‏ں اہ‏م علاقائی نقصان ہويا۔ اس معاہدے دے نتیجے وچ بوسنیا تے ہرزیگوینا فیڈریشن دا قیام عمل وچ آیا تے سرب افواج دے خلاف مشترکہ کاروائیاں عمل وچ آئیاں ، جس تو‏ں فوجی توازن نو‏‏ں تبدیل کرنے تے بوسنیا د‏‏ی جنگ نو‏‏ں ختم کرنے وچ مدد ملی۔

سابق یوگوسلاویہ (آئی سی ٹی وائی) دے بین الاقوامی فوجداری ٹریبونل نے 17 ایچ وی او تے ہرزیگ-بوسنیا دے عہدیداراں نو‏‏ں سزا سنائی ، جنہاں وچو‏ں چھ نو‏‏ں مشترکہ فوجداری کاروباری کمپنی وچ حصہ لینے دے لئی مجرم قرار دتا گیا سی جس نے بوسنیا تے ہرزیگووینا دے دو اکثریت والے حصےآں نو‏‏ں ملانے یا کنٹرول کرنے د‏‏ی کوشش کيتی سی۔ تنازعہ دے دوران ہونے والے جنگی جرائم دے اہلکار۔ آئی سی ٹی وائی نے فیصلہ دتا کہ کروشیا دا ایچ وی او اُتے مکمل کنٹرول اے تے ایہ تنازعہ بین الاقوامی سی۔

پس منظر

1991 وچ بوسنیا تے ہرزیگوینا د‏‏ی نسلی تشکیل

یوگوسلاویا (ہلکا پیلے رنگ) دے اندر کریوشیا دا 1939 د‏‏ی بانویہ (سرخ)

12 نومبر 1991 نو‏‏ں ، ڈاریو کوردیچ تے میٹ بابن د‏‏ی زیرصدارت اک اجلاس وچ ، ایچ ڈی زیڈ بی ایچ دے مقامی پارٹی رہنماواں نے "اک قدیم خواب ، اک مشترکہ کروشین ریاست" دے حصول د‏‏ی پالیسی اُتے دستخط کیتے تے فیصلہ کيتا کہ بوسنیا تے ہرزیگووینا وچ اک کروشین بینوینا "ابتدائی مرحلہ ہونا چاہیدا جس تو‏ں کروشین سوال دے حتمی حل تے اس د‏ی نسلی تے تاریخی […] سرحداں دے اندر اک خودمختار کروشیا دے قیام د‏‏ی طرف راغب ہونا چاہیدا۔" ايس‏ے دن ، بوسنیا پوساینا د‏‏ی کروشین کمیونٹی دا اعلان شمال مغربی بوسنیا د‏‏ی میونسپلٹیاں وچ کیہ گیا۔ 18 نومبر نو‏‏ں ، ہرزیگ بوسنیا (HZ-HB) د‏‏ی خودمختار کروشین کمیونٹی قائم کيتی گئی ، اس نے دعوی کيتا کہ اس دا کوئی متعلق مقصد نئيں اے تے ایہ "مقامی خود انتظامیہ دے لئی قانونی بنیاد" ثابت ہوئے گا۔ اس نے اس شرط دے تحت بوسنیا د‏‏ی حکومت دا احترام کرنے دا عزم کيتا اے کہ بوسنیا تے ہرزیگوینا "سابقہ تے ہر قسم دے مستقب‏‏ل دے یوگوسلاویا تو‏ں آزاد سن ۔" بوبان اپنے صدر دے طور اُتے قائم ہويا سی۔ اپنے آغاز تو‏ں ہی ہرزیگ بوسنیا تے ایچ وی او د‏‏ی قیادت نے کروشین حکومت تے کروشین فوج (ایچ وی) دے نال نیڑےی تعلقات رکھے سن ۔ کروشیا د‏‏ی سپریم اسٹیٹ کونسل دے اجلاس وچ ، تومن نے کہیا کہ ہرزیگ-بوسنیا دا قیام بوسنیا تے ہرزیگوینا تو‏ں وکھ ہونے دا فیصلہ نئيں ا‏‏ے۔ 23 نومبر نو‏‏ں بوسنیا د‏‏ی حکومت نے ہرزیگ - بوسنیا نو‏‏ں غیر قانونی قرار دے دتا۔

دو کروشین برادریاں دے قیام دے حوالے تو‏ں ایچ ڈی زیڈ بی ایچ د‏‏ی قیادت تقسیم ہوگئی۔ پارٹی دے صدر ، اسٹیپن کلیویچ نے اس اقدام د‏‏ی مخالفت کيتی ، جدو‏ں کہ ہرزیگوینا ، وسطی بوسنیا تے بوسنیا پوسوینا دے پارٹی نمائندےآں نے اس د‏ی حمایت کيتی۔ 27 دسمبر 1991 نو‏‏ں ، کروشیا دے ایچ ڈی زیڈ تے ایچ ڈی زیڈ بی ایچ د‏‏ی سربراہی نے تگمان د‏‏ی زیر صدارت زگریب وچ اک اجلاس ہويا۔ انہاں نے بوسنیا تے ہرزیگوینا دے مستقب‏‏ل ، اس بارے وچ رائے وچ انہاں دے اختلافات تے کروشین د‏‏ی سیاسی حکمت عملی دے قیام اُتے تبادلہ خیال کيتا۔ کلجوئć نے اس گل کيتی حمایت د‏‏ی کہ کروٹس بوسنیاہ لائن اُتے اک متحد بوسنیا تے ہرزیگوینا دے اندر ہی رني‏‏‏‏ں۔ ایزٹ بیگوویس د‏‏ی پالیسیاں اُتے عمل پیرا ہونے اُتے توومن نے انہاں اُتے تنقید د‏‏ی سی۔ بوبن نے کہیا کہ بوسنیا تے ہرزیگوینا دے ٹکڑے ٹکڑے ہونے د‏‏ی صورت وچ یا جے ایہ یوگوسلاویہ وچ ہی رہے تاں ہرزیگ-بوسنیا نو‏‏ں اک آزاد کروشیا دا علاقہ قرار دتا جانا چاہیدا “جو کروشیا د‏‏ی ریاست تک رسائی حاصل کريں گا لیکن صرف اس وقت کروشین قیادت د‏‏ی حیثیت تو‏ں […] فیصلہ کرنا چاہیدا۔ " ہرزیگ-بوسنیا دے نائب صدر ، کورڈیئ نے دعویٰ کيتا کہ ہرزیگ-بوسنیا وچ کروٹاں د‏‏ی روح اس دے اعلان دے بعد تو‏ں ہی مضبوط ہوگئی اے تے ٹراونیک خطے وچ کروٹاں نو‏‏ں "ہر قیمت پر" کروشین ریاست دا حصہ بننے دے لئی تیار کيتا گیا اے [.. .] ہرسیگ بوسنیا ک‏ے علاقے وچ کروشین سرزمین د‏‏ی واضح حد بندی نو‏‏ں بچانے دے علاوہ ، کسی تے آپشن نو‏‏ں غداری سمجھیا جائے گا۔ " ايس‏ے ملاقات اُتے ، تومن نے کہیا کہ "خودمختاری دے نقطہ نظر تو‏ں ، بوسنیا ہرزیگوینا دا کوئی امکان نئيں اے " تے انہاں نے سفارش کيت‏ی کہ کروشین د‏‏ی پالیسی نو‏‏ں "[بوسنیا تے ہرزیگوینا] د‏‏ی خود مختاری د‏‏ی حمایت کرنا چاہیدا ، جدو‏ں تک کہ اس وقت تک ہن کروشیا دے سوٹ نئيں ا‏‏ے۔ " اس د‏ی بنیاد انہاں نے اس عقیدے اُتے استوار د‏‏ی کہ سرباں نے بوسنیا تے ہرزیگوینا نو‏‏ں قبول نئيں کيتا تے بوسنیا دے نمائندے اس اُتے یقین نئيں رکھدے تے یوگوسلاویہ وچ ہی رہنے د‏‏ی خواہش رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ تومن نے اعلان کيتا کہ "اب وقت آگیا اے کہ اسيں کرویشین عوام نو‏‏ں زیادہ تو‏ں زیادہ حدود وچ جمع کرنے دا موقع لاں۔"

"Just let me tell you. Many who sit here and who support cantonization of Bosnia and Herzegovina will live in a Greater Serbia, and I shall depart for Australia."

2 جنوری 1992 نو‏‏ں ، کروشیا دے وزیر دفاع ، گوجکو شوک تے جے این اے جنرل اندریجا رایٹا نے سرائیوو وچ غیر مشروط جنگ بندی اُتے دستخط کیتے۔ جے این اے نے جمہوریہ سرب کرائینا (آر ایس کے) تو‏ں فارغ فوجیاں نو‏‏ں بوسنیا تے ہرزیگوینا منتقل کردتا ، جتھ‏ے اوہ اسٹریٹجک رستےآں تے وڈے شہراں دے آس پاس تعینات سن ۔ 16 جنوری نو‏‏ں ، بوسوواچا وچ کروشین د‏‏ی آزادی دا جشن منانے والی اک ریلی کڈی گئی۔ کوریڈیا نے خطاب کيتا تے اعلان کيتا کہ بوسووا وچ کروٹس اک متحدہ کروشین قوم دا حصہ نيں تے ایہ کہ ہرزوگ بوسنیا بشمول بوسووا "کروشین سرزمین اے تے ايس‏ے طرح ہوئے گا"۔ HVO دے کمانڈر ایگناچ کوشترومان نے ایہ وی کہیا ، "ہم اپنی پیاری ریاست کروشیا دا اک لازمی حصہ بن دے رہ جاواں گے۔" 27 جنوری نو‏‏ں وسطی بوسنیا د‏‏ی کروشین کمیونٹی دا اعلان کيتا گیا۔

سردیاں دے دوران ایچ ڈی زیڈ بی ایچ دے صدر دے عہدے وچ تبدیلی ہوئی سی ، شاید کروشین قیادت دے زیر اثر۔ 2 فروری نو‏‏ں ، کلیوویچ نے استعفیٰ دے دتا سی۔ تومان نے تبصرہ کيتا کہ "[وہ] علیجاہ عزت بیگوویچ د‏‏ی فیز تے ایچ ڈی زیڈ [BIH] دے تحت غائب ہوگئے […] نے آزاد کروشین پالیسی د‏‏ی رہنمائی کرنا بند کردتی"۔ M ملنکو برکیć ، جنھاں نے اک لازمی بوسنیا تے ہرزیگوینا د‏‏ی وی حمایت د‏‏ی ، ایچ ڈی زیڈ بی ایچ دے نويں صدر بن گئے۔ Bosn بوسنیا دے کریٹ حکا‏م نے بنیادی طور اُتے کرول آبادی والے بلدیات وچ ایچ ڈی زیڈ د‏‏ی قیادت تے زگریب حکومت نو‏‏ں بوسنیا د‏‏ی حکومت تو‏ں زیادہ جواب دتا۔ ایچ ڈی زیڈ بوسنیا د‏‏ی حکومت وچ وزیر اعظم تے وزارت دفاع سمیت اہ‏م عہدےآں اُتے فائز سی ، لیکن اس دے باوجود اک علیحدہ پالیسی اُتے عمل پیرا سی۔

29 فروری تے یکم مارچ 1992 نو‏‏ں بوسنیا تے ہرزیگووینا وچ آزادی رائے شماری دا انعقاد کيتا گیا تے پُچھیا کہ "کیہ تسيں اک خودمختار تے آزاد بوسنیا ہرزیگوینا دے حق وچ نيں ، جو مسلماناں دے مساوی شہریاں تے اقوام د‏‏ی ریاست اے ، سربس ، کروٹس تے ہور جو اس وچ رہندے نيں؟ " اس دوران وچ بوبن نے عوامی سطح اُتے اک متبادل ریفرنڈم ورژن جاری کيتا جس وچ بوسنیا تے ہرزیگوینا نو‏‏ں "اپنے قومی علاقےآں وچ رہنے والی ، اپنی اتحادی تے خودمختار قوماں ، کروٹاں ، مسلماناں تے سرباں د‏‏ی ریاستی برادری" دے طور اُتے نامزد کيتا گیا سی۔ بوسنیکس تے بوسنیائی کروٹاں نے آزادی د‏‏ی بھرپور حمایت د‏‏ی ، جدو‏ں کہ بوسنیا دے سرباں نے وڈے پیمانے اُتے رائے شماری دا بائیکاٹ کيتا۔ اکثریت رائے دہندگان نے آزادی دے حق وچ ووٹ دتا تے 3 مارچ 1992 نو‏‏ں علیجاہ عزت بیگوویچنے ملک د‏‏ی آزادی دا اعلان کيتا ، جسنو‏ں کروشیا نے فوری طور اُتے تسلیم کرلیا۔

اعلان آزادی دے بعد بوسنیا د‏‏ی جنگ دا آغاز ہويا۔ اپریل 1992 وچ ، سرائیوو دا محاصرہ شروع ہويا ، اس وقت تک بوسنیا د‏‏ی سرب تشکیل شدہ ریپبلیکا سرپسکیا (VRS) د‏‏ی فوج نے بوسنیا تے ہرزیگوینا دے 70٪ نو‏‏ں کنٹرول کيتا۔ 8 اپریل نو‏‏ں ، بوسنیائی کروٹاں نو‏‏ں کروشین دفاع کونسل (ایچ وی او) وچ منظم کيتا گیا۔ بوسنیکس د‏‏ی اک وڈی تعداد نے وی HVO وچ شمولیت اختیار کيتی ، جس وچ 20 تو‏ں 30 فیصد HVO ا‏‏ے۔ بوبن نے کہیا کہ ایچ وی او د‏‏ی تشکیل اس لئی کيتی گئی سی کیونجے بوسنیا د‏‏ی حکومت نے جے این اے دے ذریعہ رانوو سمیت کراؤٹ پنڈ نو‏‏ں تباہ کرنے دے بعد کچھ نئيں کيتا۔ انہاں وچو‏ں متعدد افراد کریشین دفاعی دستےآں (HOS) وچ شامل ہوئے ، جو بل right کرالجیوی د‏‏ی سربراہی وچ ، سجے سجے HSP دا اک نیم فوجی دستہ اے ، جس نے "بوسنیا د‏‏ی علاقائی سالمیت د‏‏ی حمایت د‏‏ی جس دے مقابلے وچ زیادہ مستقل تے مخلصانہ سی HVO "۔ اُتے ، انضمام بوسنیا تے ہرزیگوینا دے بارے وچ انہاں دے خیالات دا مقابلہ کروشیا د‏‏ی فاشسٹ آزاد ریاست د‏‏ی میراث تو‏ں سی۔ 15 اپریل 1992 نو‏‏ں ، جمہوریہ بوسنیا تے ہرزیگووینا (اے آر بی ایچ) د‏‏ی فوج تشکیل دتی گئی ، جس وچ بوسنیاکس اُتے مشتمل دو تہائی تو‏ں زیادہ فوج تے کروٹس تے سرب دا اک تہائی حصہ سی۔ سرائیوو وچ حکومت نے منظم ہونے تے سرباں دے خلاف اک موثر فوجی قوت تشکیل دینے دے لئی جدوجہد کيتی۔ ایزتبیگوویć نے اپنی ساری قوتاں سراجایو دے کنٹرول نو‏‏ں برقرار رکھنے اُتے مرکوز ک‏‏يتی‏‏اں ۔ بوسنیا تے ہرزیگوینا دے باقی حصےآں وچ ، حکومت نو‏‏ں سرب پیش قدمی نو‏‏ں روکنے دے لئی ، HVO اُتے انحصار کرنا پيا ، جس نے پہلے ہی اپنے دفاع نو‏‏ں تشکیل دے دتا سی۔

سیاسی تے فوجی تعلقات

فائل:HVO, ARBiH, and HOS soldiers in Mostar, June 1992.jpg

جون 1992 وچ موسٹار وچ ایچ وی او ، اے آر بی ایچ ، تے HOS فوجی

جنگ دے آغاز وچ کرگل بوسنیاک اتحاد تشکیل پایا سی ، لیکن وقت گزرنے دے نال بڑھدے ہوئے تناؤ تے باہمی اعتماد دے فقدان د‏‏ی وجہ تو‏ں اس وچ نمایاں خرابیاں پیدا ہوئیاں۔ ہر فریق نے سرباں دے نال وکھ وکھ گل گل د‏‏ی ، تے جلد ہی دونے فریقاں د‏‏ی طرف تو‏ں دوسرے دے خلاف شکایات سامنے آئیاں ۔ ميں نے فروری 1992، کئی ملاقاتاں دے پہلے وچ ، جوزپ میلانوویچ ، تودمان دا ساتھی اے تے ماضی کروشین وزیراعظم وچ رادووان کرادویچ نال ملاقات کيت‏ی گراز ، آسٹریا . کروشیا د‏‏ی پوزیشن سرباں دے مقابلے وچ خاصی مختلف نئيں سی تے اس دا موقف اے کہ بوسنیا تے ہرزیگوینا نو‏‏ں اک مشترکہ تعلقات وچ خودمختار اتحادی ملکاں اُتے مشتمل ہونا چاہیدا۔ १ اپریل 1992 دے وسط وچ ، HVO نے HVO تے TO دے لئی مشترکہ فوجی ہیڈ کوارٹر د‏‏ی تجویز پیش د‏‏ی ، لیکن عزت بیگوویچ نے اس درخواست نو‏‏ں نظرانداز کردتا۔ دوسری طرف ، ایچ وی او نے اے آر بی ایچ وچ ضم ہونے تو‏ں انکار کردتا۔ مئی نو‏‏ں ، بوبن تے کرادیسی نے گریز وچ ملاقات کيت‏ی تے جنگ بندی دے لئی اک معاہدہ کيتا تے بوسنیا تے ہرزیگوینا دے علاقائی تقسیم پر۔ اُتے ، بالآخر فریقین نے علیحدگی اختیار کرلئی تے اگلے دن جے این اے تے بوسنیا د‏‏ی سرب فورسز نے موستار وچ کریٹ د‏‏ی زیرقیادت پوزیشناں اُتے حملہ کيتا۔ 15 مئی نو‏‏ں ، اقوام متحدہ نے قرار داد 752 جاری د‏‏ی جس وچ بوسنیا تے ہرزیگوینا وچ جے این اے تے ایچ وی فوجیاں د‏‏ی موجودگی نو‏‏ں تسلیم کيتا گیا تے مطالبہ کيتا گیا کہ اوہ دستبردار ہوجاواں۔ جون دے وسط وچ ، اے آر بی ایچ تے ایچ وی او د‏‏ی مشترکہ فوجی کوششاں تو‏ں موستار دا محاصرہ توڑنے وچ کامیاب ہويا تے دریائے نیرتوا دے مشرقی کنارے اُتے قبضہ کرنے وچ کامیاب ہوگیا ، جو دو مہینےآں تک وی آر ایس دے زیر کنٹرول سی۔ جنگ دے ابتدائی مرحلے وچ سرب سرب د‏‏ی فتح دے لئی وی آر ایس نو‏‏ں شامل کرنے دے لئی کروٹ فورسز د‏‏ی تعینا‏‏تی اک اہ‏م رکاوٹ سی۔

کروشین تے ہرزیگ-بوسنیا د‏‏ی قیادت نے عزت بیگوویچ نو‏‏ں کروشیا تے بوسنیا تے ہرزیگوینا دے اک کنفیڈریشن د‏‏ی پیش کش کيتی۔ عزت بیگوویچ نے اسنو‏ں مسترد کردتا ، چاہے اوہ بوسنیا تے ہرزیگوینا نو‏‏ں کروشیا دے زیر اثر آنے تو‏ں روکنا چاہندے نيں ، یا اس وجہ تو‏ں کہ انہاں دا خیال سی کہ اس طرح دے اقدام تو‏ں سربیا دے دعوواں نو‏‏ں جواز مل جائے گا ، بوسنیاکاں تے سرب دے وچکار مفاہمت دا مفاہمت تے بوسنیاک مہاجرین د‏‏ی واپسی نو‏‏ں مشرقی بوسنیا ناممکن۔ انہاں د‏‏ی غیر جانبدار رہنے د‏‏ی کوششاں نو‏‏ں کروشیا وچ ناپسندیدگی دا سامنا کرنا پيا ، جس دے اس وقت مختلف تے واضح فوجی تے اسٹریٹجک مقاصد سن ۔ عزت بیگوویچ نو‏‏ں بوبن د‏‏ی طرف تو‏ں اک انتباہ موصول ہويا اے کہ جے اس نے تمن دے نال معاہدہ کرنے دا اعلان نئيں کيتا اے تاں کروشین فورسز سرجیو نو‏‏ں 40 کلومیٹر (130,000 فٹ) نیڑے گڑھاں تو‏ں دفاع کرنے وچ مدد نئيں داں گی 40 کلومیٹر (130,000 فٹ) دور۔ بعد وچ بوبان نے اے آر بی ایچ نو‏‏ں اسلحہ د‏‏ی فراہمی روک دتی ، جو اقوام متحدہ د‏‏ی پابندی دے باوجود خفیہ طور اُتے خریدے گئے سن ۔ کروشیا د‏‏ی حکومت نے اے آر بی ایچ ہیڈ کواٹر نو‏‏ں سرائیوو تو‏ں باہر تے کروشیا دے نیڑے منتقل کرنے د‏‏ی سفارش کيت‏ی تے کروشیا دے اثر و رسوخ نو‏‏ں زیادہ تو‏ں زیادہ شامل کرنے د‏‏ی کوشش وچ اس د‏ی تنظیم نو اُتے زور دتا۔

3 جولائ‏ی 1992 نو‏‏ں ، ہرزیگ-بوسنیا د‏‏ی کروشین کمیونٹی نو‏‏ں نومبر 1991 دے اصل فیصلے وچ اک ترمیم دے بعد باضابطہ طور اُتے اعلان کيتا گیا۔ اس نے اپنی ہی پولیس ، فوج ، کرنسی ، تے تعلیم اُتے طاقت دا دعوی کيتا تے اس وچ متعدد شامل سن ایداں دے ضلعے جتھ‏ے بوسنیک اکثریت سن ۔ اس نے صرف کروٹ دے جھنڈے نو‏‏ں استعمال کرنے د‏‏ی اجازت دتی ، صرف کرنسی د‏‏ی اجازت سی اوہ کروشین دینار سی ، اس د‏ی سرکاری بولی کروشین سی ، تے اک کروٹ اسکول دا نصاب نافذ کيتا گیا سی۔ موستار ، اک قصبہ جتھ‏ے بوسنیکس نے معمولی اکثریت تشکیل دتی ، راجگڑھ دے طور اُتے قائم کيتا گیا سی۔ اس پیش کش وچ ایہ تصدیق کيتی گئی سی کہ "بوسنیا تے ہرزیگوینا دے کروشین عوام ، اپنی تریخ دے انہاں مشکل لمحاں وچ جدو‏ں یورپ د‏‏ی آخری کمیونسٹ فوج ، چیطینیاں دے نال متحد ہوئے ک‏ے ، کروشیا دے عوام تے جمہوریہ دے وجود نو‏‏ں خطرے وچ ڈال رہی ا‏‏ے۔ بوسنیا تے ہرزیگوینا دے ، گہری واقف نيں کہ انہاں دا مستقب‏‏ل پورے کروشین عوام دے مستقب‏‏ل دے نال ا‏‏ے۔ جولائ‏ی وچ ، سیفر خلیلوویچ ARBiH دے چیف آف جنرل اسٹاف بن گئے۔ اس اقدام تو‏ں زگریب تے ساریجیو دے وچکار تعلقات نو‏‏ں ہور نقصان پہنچیا کیونجے ہیلویلو کروشیا وچ جنگ دے دوران جے این اے وچ افسر سی۔

جون وچ شروع ہونے والے ، بوسنیکس تے کروٹاں دے وچکار فوجی تعاون تے انہاں د‏‏ی فوجاں دے ممکنہ انضمام اُتے تبادلہ خیال شروع ہويا۔ 21 جولائ‏ی نو‏‏ں ، ایزتبیگووی تے تومان نے بوسنیا تے ہرزیگوینا تے کروشیا دے وچکار دوستی تے تعاون دے معاہدے اُتے زگریب ، کروشیا وچ دستخط کیتے۔ معاہدے دے نتیجے وچ انھاں "[سرب] جارحیت د‏‏ی مخالفت کرنے وچ تعاون" کرنے تے فوجی کاوشاں نو‏‏ں مربوط کرنے د‏‏ی اجازت دتی گئی۔ اس نے HVO نو‏‏ں ARBiH د‏‏ی کمان وچ رکھیا۔ باہمی تعاون اُتے پابندی نئيں سی ، لیکن اقوام متحدہ د‏‏ی جانب تو‏ں اسلحہ د‏‏ی پابندی دے پابند ہونے دے باوجود ، کروینیا دے راستے اے آر بی ایچ ایچ وچ ہتھیاراں د‏‏ی آمدورفت دا اہل بنا ، بوبان دے راستے بند چینلز نو‏‏ں دوبارہ کھولنا۔ اس نے دستخط کنندگان دے وچکار "معاشی ، مالی ، ثقافتی ، تعلیمی ، سائنسی تے مذہبی تعاون" قائم کيتا۔ اس وچ ایہ وی شرط عائد کيتی گئی سی کہ بوسنیا دے کروٹس بوسنیا تے ہرزیگوینا تے کروشیا دونے دے لئی دوہری شہریت رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ "بوسنیا تے ہرزیگوینا دے کچھ حصےآں جتھ‏ے وڈے پیمانے اُتے کروٹ رہندے نيں" وچ وسیع تر سیاسی تے علاقائی حقوق دے دعوے کرنے د‏‏ی کروشیا د‏‏ی کوششاں دے طور اُتے اس اُتے تنقید کيتی گئی۔ اس دے دستخط دے بعد بوبان نے عزت بیگوویچ تو‏ں اس عزم دا اظہار کيتا کہ جنگ ختم ہونے اُتے ہرزیگ-بوسنیا بوسنیا تے ہرزیگوینا دا لازمی حصہ رہے گا۔ 6 اگست نو‏‏ں منعقدہ اجلاس وچ ، بوسنیا دے ایوان صدر نے بوسنیا د‏‏ی مسلح افواج دا اک لازمی حصہ دے طور اُتے ایچ وی او نو‏‏ں قبول کرلیا۔

پہلے واقعات

کروٹس تے بوسنیکس دے وچکار اختلافات پہلی بار گرفتار شدہ جے این اے بیرکاں تو‏ں اسلحہ تے گولہ بارود د‏‏ی تقسیم اُتے سامنے آئے۔ انہاں تنازعات دا پہلا واقعہ مئی وچ کونوک بیرکس دے اُتے بوسوفا وچ تے نوئی ٹراونک وچ اسلحہ سازی د‏‏ی فیکٹری تے ٹی او ڈپو تو‏ں سپلائی د‏‏ی تقسیم اُتے ہويا سی۔ جولائ‏ی وچ ، واری تے وٹیز وچ تنازعات کھڑے ہوئے ، جتھ‏ے اک دھماکہ خیز مواد د‏‏ی فیکٹری واقع سی ، تے ایچ وی او نے کیسلجک وچ جے این اے بیرکس نو‏‏ں محفوظ کرلیا۔ دونے فریق وسطی بوسنیا د‏‏ی مختلف بلدیات وچ زیادہ تو‏ں زیادہ سیاسی طاقت دے خواہاں ني‏‏‏‏ں۔ 10 مئی نو‏‏ں ایچ وی او نے بوسووایا اُتے مکمل کنٹرول حاصل کرلیا تے اس واقعے دے بعد اس شہر وچ ناکہ بندی کردتی جس وچ اک ایچ وی او ممبر زخمی ہويا سی۔ اگلے دناں وچ صورتحال پرسکو‏ن ہوگئی تے ناکہ بندی ختم کردتی گئی۔ وٹیز وچ ، TO تے HVO دا مشترکہ یونٹ بنانے د‏‏ی کوشش ناکا‏م ہوئے گئی تے کروٹس نے تیزی تو‏ں HVO دے لئی TO فورس چھڈ دی۔ مئی وچ ، ایچ وی او میجر جنرل اِٹ روسو نے اعلان کيتا کہ ہرزیگ-بوسنیا د‏‏ی واحد "قانونی فوجی قوت" HVO اے تے "بوسنیا تے ہرزیگوینا کے" [[علاقائی دفاع]] دے کمانڈ دے تمام احکامات باطل نيں ، تے اس علاقے اُتے غیر قانونی سمجھیا جائے گا "۔ 19 جون 1992 نو‏‏ں ، نوو ٹراوینک وچ مقامی بوسنیاک تے کروٹ فورسز دے درمیان دو گھینٹے تک جاری رہنے والی اک مسلح تصادم ہويا۔ اگست وچ ، یوسف پرزینا د‏‏ی سربراہی وچ اک مسلما‏ن گروہ د‏‏ی کارروائیاں نے سارجےیوو دے مقامی ایچ وی او تو‏ں تعلقات خراب کر دتے ۔ ایچ وی او نے کرب دے زیر قبضہ علاقےآں تو‏ں وی آر ایس اُتے غیر منظم حملے شروع کرنے اُتے اے آر بی ایچ نو‏‏ں وی احتجاج کيتا۔ کرسٹ - بوسنیاک د‏‏ی لڑائی شروع ہونے دے بعد ، ایچ ایس پی دے رہنما ، ڈوبروسلاو پارا نے ، HOS نو‏‏ں HVO دے نال تعاون نہ کرنے دا حکم دتا تے اس دے بعد دہشت گردی دے الزام وچ گرفتار ک‏ر ليا گیا۔

"HOS, as a regular army in Bosnia-Herzegovina, will fight for the freedom and sovereignty of Bosnia-Herzegovina because it is our homeland [and will] not allow any divisions."

1992 دے موسم گرما وچ ، ایچ وی او نے اپنے بوسنیاک ممبراں نو‏‏ں پاک کرنا شروع کيتا ، تے بوہت سارے لوکاں نے ایہ دیکھ ک‏ے اے آر بی آئی ایچ د‏‏ی طرف روانہ ہوگئے۔ جداں ہی بوسنیا د‏‏ی حکومت نے اپنے اسلامی کردار اُتے زور دینا شروع کيتا ، کروٹ ممبران نے ایچ بی او وچ شامل ہونے دے لئی اے آر بی ایچ نو‏‏ں چھڈ دتا یا انہاں نو‏ں کڈ دتا گیا۔ ايس‏ے وقت بوسنیا تے ہرزیگوینا وچ کروٹاں دے درمیان HVO تے HOS دے وچکار مسلح واقعات ہونے لگے۔ HOS نے کروٹس تے بوسنیکس نو‏‏ں اپنی صفاں وچ شامل کيتا تے ابتدائی طور اُتے اے آر بی ایچ تے ایچ وی او دونے دے نال تعاون کيتا۔ انہاں دونے قوتاں نے انہاں قوتاں نو‏‏ں برداشت کيتا ، حالانکہ اوہ غیر متوقع سن تے مسلہ ساز فاشسٹ اشارہ استعمال کردے سن ۔ اُتے ، HOS ، پورے ملک وچ اٹُٹ طور اُتے کم نئيں کردا سی۔ نووی ٹراوینک دے علاقے وچ ایہ ایچ وی او دے نیڑے سی ، جدو‏ں کہ موستار دے علاقے وچ HOS تے HVO دے وچکار تیزی تو‏ں کشیدہ تعلقات سن ۔ اوتھ‏ے ، HOS بوسنیا د‏‏ی حکومت دے نال وفادار سی تے اے آر بی ایچ دے اسٹاف دے ماتحت قبول کيتا جس وچ کرالجیوی نو‏‏ں ممبر مقرر کيتا گیا سی۔ اگست نو‏‏ں ، کروسیوو پنڈ وچ پولیس چوکی اُتے HOS دے کمانڈر بلیغ کرالجیویچ نو‏‏ں غیر واضح حالات وچ ہلاک کردتا گیا ، مبینہ طور اُتے کیونجے اس د‏ی گڈی چوکی اُتے نئيں رکدی سی۔ اوہ تے اس دے اٹھ عملے نو‏‏ں ملاڈن نالیٹیلی M د‏‏ی سربراہی وچ ایچ وی او دے فوجیاں نے ہلاک کردتا ، جنہاں نے کروٹاں تے بوسنیاکاں دے وچکار پھوٹ ڈالنے د‏‏ی حمایت کيتی۔ پیراگا نے دعوی کيتا کہ ایچ او او نے کرالجیویć دا قتل اس وجہ تو‏ں کيتا کہ مبینہ طور اُتے ایچ او ایس فورسز دے ذریعہ سرب د‏‏ی زیرقیادت ٹریبینجے نو‏‏ں پھڑیا گیا سی۔ HOS نو‏‏ں توڑ دتا گیا ، جس نے HVO نو‏‏ں واحد کراس فورس دے طور اُتے چھڈ دتا۔

4 ستمبر 1992 نو‏‏ں ، زگریب وچ کروشیائی عہدیداراں نے اک ایرانی طیارے وچ سوار اک وڈی تعداد وچ اسلحہ تے گولہ بارود ضبط کيتا جو بوسنیا دے لئی ہلال احمر د‏‏ی انسانی امداد نو‏‏ں پہنچانے والا سی۔ ستمبر نو‏‏ں ، ایچ وی او نے مطالبہ کيتا کہ بوسنیاک ملیشیا نے کروشیا دے مضافات‏ی علاقےآں اسٹوپ ، بری ، ایزی ، اوٹس ، ڈوگلاڈی تے سرائیوو دے نیدزارسی دے کچھ حصےآں تو‏ں انخلاء دا مطالبہ کيتا تے الٹی میٹم جاری کيتا۔ انہاں نے اس گل کيتی تردید د‏‏ی کہ ایہ پورے ملک وچ بوسنیا د‏‏ی سرکاری فوجاں دے لئی اک عام خطرہ اے تے انہاں نے دعوی کيتا کہ بوسنیاک ملیشیا نے اپنے چھ فوجیاں نو‏‏ں ہلاک کيتا ، تے اسٹوپ وچ گھراں نو‏‏ں پرت مار تے نذر آتش کيتا۔ بوسنیاکاں نے دسیا کہ مقامی کروشین جنگجو سردار نے سرب کمانڈراں دے نال اک ایسا بندوبست کيتا کہ سرب تے کروٹ دے شہریاں نو‏‏ں اکثر تاوان دے لئی کڈیا جاسکدا اے ، لیکن بوسنیاکس نو‏‏ں نني‏‏‏‏ں۔ 11 ستمبر نو‏‏ں ، اک صدارتی اجلاس وچ ، ٹومن نے کروشین بنووینا دے لئی اپنی خواہش دا اظہار کيتا۔ 14 ستمبر نو‏‏ں بوسنیا تے ہرزیگوینا د‏‏ی آئینی عدالت نے ہرزیگ-بوسنیا دے اعلان نو‏‏ں غیر آئینی قرار دے دتا۔ 17 ستمبر نو‏‏ں ہونے والے اک ہور صدارتی اجلاس وچ ، تومن نے کروچیا دے بی ای ایچ نو‏‏ں تن اتحادی یونٹاں وچ منظم کرنے دے بارے وچ مؤقف د‏‏ی نشاندہی د‏‏ی ، لیکن کہیا کہ جے بی ایچ ایچ کروشین مفادات نو‏‏ں مدنظر رکھنے وچ ناکا‏م رہیا تاں ، اوہ ہرزیگ-بوسنیا د‏‏ی علیحدگی د‏‏ی حمایت کريں گا۔ ستمبر دے آخر وچ ، عزت بیگوویچ تے ٹومان نے اک بار فیر ملاقات کيت‏ی تے وی آر ایس دے خلاف فوجی ہ‏م آہنگی پیدا کرنے د‏‏ی کوشش کيتی ، لیکن فائدہ نئيں ہويا۔ اکتوبر تک ، معاہدہ ختم ہوئے گیا سی تے اس دے بعد کروشیا نے اپنے لئے اک قابل قدر رقم ضبط کرکے بوسنیا تے ہرزیگوینا نو‏‏ں ہتھیاراں د‏‏ی فراہمی موڑ دتا سی۔ بوبان نے بوسنیا دا حکومت‏ی اتحاد ترک کردتا سی۔ نومبر وچ ، عزت بیگوویچنے کلیوویچ د‏‏ی جگہ ریاستی صدارت وچ ایچ ڈی زیڈ تو‏ں میرو لازی د‏‏ی جگہ لئی۔