آسٹریلیا دے مڈھ واسیاں دا قتل عام
آسٹریلیا دے مڈھ واسیاں (قدیم باشندیاں ابوریجین) نوں استعماری نظام نے تباہ کر دتا ، اینہاں دے تریخ چ کئی قتل عام ملدے نیں ۔ آسٹریلیا ج برطانوی استعمار دا آعاز 1788ء چ ہوئیا ۔ اس دا سب توں پہلا اثر تاں ایہہ سی کہ انگریز اپنے نال ایہوجہیاں بیماریاں لے کے گئے جنہاں دے خلاف آسٹریلیا دے مڈھ واسیاں چ مدافعت نئیں سی ۔ اسدا نتیجہ ایہہ نکلئیا کہ اینہآں دی ادھی آبادی تے خسرہ تے دوجیاں بیماریاں نال ای مر گئی ، پر تریخ دان اس نوں اس وڈے پیمانے تے قتل عام دی پردہ پوشی قرار دیندے نیں جہڑی برطانوی استعمار نے آسٹریلیا چ اختیار کیتی ۔
دوجا وڈا کم جہڑا برطانوی استعمار نے کیتا اوہ پانی دے وسیلےآں تے زرخیز زمین تے قبضہ سی جس دے پاروں آسٹریلیا دے قدیم باشندے بھکھ تے ننگ دا شکار ہو گئے ۔
تیجا طریقہ جہڑا ورتئیا گئیا اوہ ایہہ سی کہ انگریز آکھدے سن کہ اسیں کانگرو دی تھاں انسانی شکار کر دے نیں یعنی قدیم باشندیاں نوں جانواں وانگ شکار کیتا گئیا جس چ یواک ، زنانیاں تے مرد شامل سن ۔ اینہاں دے علاوہ آسٹریلیا دے مڈھ واسیاں دا اینا زیادہ قتل عام کیتا گئیا کہ 20ویں صدی دے شروع تک اینہاں دی کل گنتی 2 لکھ توں وی گھٹ رہ گئی ۔
تریخ اپنے آپ نوں دنیا دی مہذب ترین قوم کہلان آلے برطانیہ دے ظلماں تے غیر انسانی سلوکاں نال بھری ہوئی اے پر کسے وی ملک یاں بین القوامی تنظیم نے اینہاں ظلماں تے برطانیہ نوں کدے وی مورد الزام نئیں ٹھہرائیا تے نا ای کدے معافی منگن دی منگ کیتی اے تے دوجے دیساں دے کسے قوم تے نکیاں نکیاں زیادتیاں لئی اس دیس توں اوس قوم توں معافی منگن دی منگ کیتی جاندی اے ۔
آسٹریلیا دے قدیم باشندےآں (ابوریجین) نوں استعماری نظام دے آغاز نے تباہ کر دتا۔ انہاں دے تریخ وچ کئی قتلِ عام ملدے نيں۔ آسٹریلیا وچ برطانوی استعمار دا آغاز 1788ء وچ ہويا۔ اس دا سب توں پہلا اثر تاں ایہ سی کہ انگریز اپنے نال ایسی بیماریاں لے گئے جنہاں دے خلاف آسٹریلیا دے قدیم باشندےآں وچ مدافعت نئيں سی۔ نتیجتاً انہاں قدیم باشندےآں دی نصف دے نیڑے آبادی خسرہ تے ہور بیماریاں دی نذر ہوئے گئی۔[۱] مگر تریخ دان اسنوں اس قتال دی پردہ پوشی قرار دیندے نيں جو برطانوی استعمار نے آسٹریلیا وچ اختیار کيتی۔ دوسرا وڈا کم جو برطانوی استعمار نے کیہ اوہ پانی دے وسائل تے زرخیز زمین اُتے قبضہ سی جس دی وجہ توں آسٹریلیا دے قدیم باشندے ننگ تے بھکھ دا شکار ہوئے گئے۔ تیسرا طریقہ جو اختیار کیتا گیا اوہ ایہ سی کہ انگریز کہندے سن کہ اسيں کنگرو دی جگہ انسانی شکار کردے نيں یعنی قدیم باشندےآں نوں جانوراں دی طرح شکار کیتا گیا جس وچ مرد، عورتاں تے بچے شامل سن ۔[۲] ان دے علاوہ قدیم باشندےآں دا اس قدر قتلِ عام کیتا گیا کہ ویہويں صدی دے آغاز تک انہاں دی کل تعداد دو لکھ توں کم رہ گئی۔[۳]
انیہويں صدی۔ قتل عام دی لسٹ
[سودھو]1820ء دی دہائی
[سودھو]بیتھرسٹ (Bathurst) نامی جگہ دے قتلِ عام وچ ہزاراں قدیم باشندےآں دے خون دی ہولی کھیلی گئی۔ فسادات اس قدر ہوئے کہ 1824ء نوں مارشل لا نافذ کرنا پئی۔ جس دا اصل مقصد فوجیاں نوں ایہ اختیار دینا سی کہ اوہ بلا امتیاز قدیم باشندےآں نوں عورتاں تے بچےآں سمیت بغیر کسی قانونی گرفت دے قتل کر سکن۔[۴]
1830ء دی دہائی
[سودھو]1830ء وچ کیپٹن ایروین دی قیادت وچ مغربی آسٹریلیا وچ سرکاری طور اُتے قتلِ عام کیتا گیا۔ کیپٹن ایروین دے لفظاں سن کہ سانوں انہاں لوکاں نوں اپنی برتری جتانی اے، انہاں نوں اپنی اوقات وچ لیا کے ایہ دکھانا اے کہ اسيں کسی حد تک ردِ عمل دکھا سکدے نيں۔ ایہ فسادات کئی روز جاری رہے۔ اسنوں پہلا سرکاری قتل عام وی کہیا جاندا اے۔[۵]
1833-1834ء
[سودھو]پورٹ لینڈ دے ساحل اُتے قدیم باشندےآں توں ہونی والی جنگ وچ تاریخی طور اُتے سب توں وڈا قتل عام ہويا۔ سینکڑاں لوکاں دی فوج وچوں صرف دو قدیم باشندے بچ گئے۔ وکٹوریہ دے علاقے وچ ہونے والا ایہ قتل انگریزی وچ Convincing Ground Massacre کہلاندا اے۔[۶]
1834ء ہی وچ پنجارہ دی جنگ وچ ویہہاں باشندےآں نوں انگریز فوج نے قتل کیتا اگرچہ اصل تعداد اس توں کدرے زیادہ سمجھی جاندی اے۔[۷]
1838ء
[سودھو]میال کریک دا قتل عام تے واٹرلو دا قتل عام ہويا۔ اس دے علاوہ بنالا نامی جگہ اُتے ايسے سال اک تیسرا قتل عام ہويا۔ سینکڑاں افراد نوں آسٹریلوی زمین اُتے قبضہ دے لئی قتل کیتا گیا۔ اس وچوں صرف میال کریک دے قتل عام دے لئی کچھ لوکاں نوں سزا سنائی گئی جو ایسا پہلا واقعہ سی کہ کسی یورپی باشندہ نوں سزا ہوئی ہوئے۔[۸]
1840 تا 1850ء
[سودھو]مشرقی گپسلینڈ، وکٹوریہ آسٹریلیا دے لوکاں نے کچھ عرصہ تک برطانوی قبضہ دی شدید مخالفت کيتی۔ انہاں نوں سزا دینے دے لئی کورانی قبیلہ دی نسل نوں معدوم کر دتا گیا۔ مرنے والےآں دی کل تعداد معلوم نئيں مگر ہزاراں وچ اے تے اک پورا قبیلہ صفحہ ہستی توں مٹ گیا۔[۹] تمام ثبوت متعصب انگریزاں نے مٹائے تے بہت ساریاں تفصیلات منظرِعام اُتے نئيں آ سکن مگر قتل عام دی شدت دا اندازہ اک خط دے مندرجات توں ہوئے سکدا اے جو 1846ء وچ گپسلینڈ وچ تعینات برطانوی نمائندہ ہنری میرک نے انگلینڈ وچ اپنے رشتہ دار نوں لکھیا سی۔ اس نے کہیا
کالے ہن تقریباً خاموش تے معدوم نيں۔ کسی جنگلی جانور دا اج تک ایسا شکار نئيں کیتا گیا جداں انہاں لوکاں کا۔ مرد، عورتاں تے بچے سب نوں دیکھدے ہی گولی مار دتی گئی۔ ميں نے اس دی مخالفت کيتی مگر اس دی ہر گل نوں مکمل خفیہ رکھیا جاندا اے تے اس دی تفصیل دسنے دا مطلب ہوئے گا کہ مینوں پھانسی اُتے لٹکا دتا جائے۔۔۔۔ جتھے تک میرا تعلق اے جے ميں کسی کالے نوں اپنی بھیڑ ماردے ہوئے پکڑاں تاں وچ اسنوں ایداں دے گولی مار داں گا جداں کسی جنگلی کتے نوں۔ مگر مینوں ایہ گل کدی قابلِ قبول نئيں لگی کہ اسيں انہاں دے خیمےآں وچ وڑ کے ہر طرف قتل و غارت کر دتیاں۔ ایہ لوک عنقریب ختم ہوئے جاواں گے۔ مینوں مقتولین دا اندازہ نئيں مگر میرے سامنے مرنے والےآں دی تعداد 450 توں ودھ اے۔ [۱۰]
اس قتل دے کھیل دی کچھ تفصیل کچھ ایہ اے
- 1840ء: بونی پوائنٹ اُتے آنگس میکملن نے اپنے ساتھیاں دے نال انہاں گنت لوکاں نوں قتل کیتا۔
- 1841ء: بچرز کریک دے پاس آنگس میکملن نے 35 توں زیادہ قدیم باشندےآں نوں قتل کیتا
- 1841ء: مفرا نامی مقام اُتے آنگس میکملن نے انہاں گنت باشندےآں نوں قتل کیتا۔ تعداد معلوم نئيں
- 1841ء: مفرا ہی دے مقام اُتے آنگس میکملن نے دوبارہ انہاں گنت باشندےآں نوں قتل کیتا۔ تعداد معلوم نئيں
- 1842ء: سکل کریک وچ نامعلوم تعداد نوں ماریا گیا
- 1842ء: بروتھن کریک وچ سینکڑاں لوکاں نوں ماریا گیا
- 1843ء: واری گل کریک وچ آنگس میکملن نے سینکڑاں باشندےآں نوں قتل کیتا۔
- 1844ء: مفرا وچ نا معلوم تعداد دا قتل
- 1846ء: جنوبی گپسلینڈ وچ 14 افراد دا قتل
- 1846ء: دریائے برفاب (Snowy River) اُتے کیپٹن دانا نے 8 یا زیادہ افراد مارے
- 1846ء۔47ء: مرکزی گپسلینڈ وچ 50 توں زیادہ افراد صرف شبہ دی بنیاد اُتے مارے گئے
- 1850ء: شمالی گپسلینڈ وچ 20 افراد قتل کیتے گئے
- 1850ء: مورندال وچ 16 قدیمی باشندےآں نوں زبردستی زہر پلایا گیا
- 1850ء: دریائے بروڈرب دے کنارے 20 افراد دا بہیمانہ قتل
ان سب دا حوالہ اُتے دے پیٹرک مورگن دے حوالے وچ مل سکدا اے۔ برطانیہ نے کوئی اقدام اٹھانے دی بجائے انہاں وچوں بے شمار قتلاں وچ ملوث آنگس میکملن نوں قانون ساز اسمبلی دا رکن بنا دتا۔
1850 تا 1890ء
[سودھو]- 1865ء: مغربی آسٹریلیا وچ میٹلینڈ براؤن دی قیادت وچ پیس توں ودھ افراد نوں قتل کیتا گیا۔
- 1868ء: نوآباد افراد دے دو جماعتاں نے 150 توں زیادہ قدیم باشندےآں نوں مغربی آسٹریلیا وچ قتل کیتا۔[۱۱]
- 1874ء: براؤن کریک دے قتل عام وچ ابوریجین باشندےآں نے اک پولیس اسٹیشن اُتے حملہ کیتا کیونجے انہاں دی عورتاں دے نال بدسلوکی کيتی گئی سی تے انہاں دے پانی دے واحد وسیلہ اُتے انگریزاں نے قبضہ کر ليا سی۔ دو سفید فام قتل ہوئے۔ اس دے نتیجے وچ سفید فام لوکاں نے 100 دے نیڑے افراد نوں قتل کر دتا۔[۱۲]
- 1876ء: مرکزی کوئینزلینڈ وچ 200 توں کچھ زیادہ ابوریجین افراد نوں قتل کیتا گیا۔ یاد رہے کہ ایہ مواد سفید فام افراد دا مہیا کیتا گیا اے تے گھٹ توں گھٹ تعداد اے۔ اسنوں کوہِ گولبولا دا قتل عام کہیا جاندا اے۔
- 1880ء تا 1890ء: مختلف چھوٹی جنگاں وچ آرنہیم لینڈ تے فلوریڈا اسٹیشن وچ ہزاراں افراد نوں سفید فام سرکاری افراد نے قتل کیتا۔
- 1884ء: 200 توں زیادہ کالکادون قبیلہ دے افراد نوں جبل عیسیٰ، کوئینزلینڈ دے نیڑے قتل کیتا گیا۔
- 1887ء: ہال کریک مغربی آسٹریلیا وچ جارا، کونجاندی تے والمجاری قبیلہ دے انہاں گنت لوکاں دا قتل عام کیتا گیا۔
- 1890ء: سپیواہ دے قتل عام وچ سینکڑاں مقامی افراد نوں اک بیل نوں قتل کرنے دے بدلے وچ قتل کیتا گیا۔
- 1890ء تا 1920ء: کیمبرلے دے علاقے وچ مختلف اوقات وچ ہونے والے قتل عام توں اس علاقے دے قبائلی افراد دی نصف تعداد نوں ختم کر دتا گیا۔
ویہويں صدی۔ قتل عام دی لسٹ
[سودھو]ویہويں صدی دے پہلے ویہہ سال وچ کمبرلے دے علاقے وچ مقامی افراد دے خون توں ہولی کھیلی گئی تے کئی قبیلے صفحہ ہستی توں مٹ گئے۔ انہاں واقعات نوں سفید فام اقوام نے چھپانے نوں بہت کوشش کيتی مگر انہاں قبیلے دے کچھ افراد دی مصوری نے دنیا نوں انہاں واقعات دی خبر دے دی۔
ویہويں صدی دا آغاز
[سودھو]1906ء۔1907ء وچ سفید فام لوکاں نے کیننگ سٹاک روٹ دے لوکاں اُتے شدید ظلم کیتا مثلاً انہاں دی عورتاں دے نال جنسی زیادتی کيتی۔ انہاں دے مرداں نوں دن دے وقت پانی تلاش کرنے تے کنويں لبھن دے لئی جانوراں دی طرح استعمال کیتا تے رات نوں انہاں نوں درختاں دے نال بنھ دتا جاندا۔ انہاں دے ردِ عمل وچ جدوں چند سفید فام قتل ہوئے جنہاں دا بدلہ لینے دے لئی مقامی باشندےآں نوں جانوراں دی طرح شکار کیتا گیا۔ مرنے والےآں دی تعداد اج تک معلوم نئيں ہوئے سکيتی۔ 1920ء دی دہائی توں پہلے اک گائے نوں قتل کرنے یا شکار کرنے دے الزام وچ مقامی باشندےآں دا قتل شروع کیتا گیا۔ بعد وچ اوہ گائے زندہ مل گئی۔ ابتدا وچ ست افراد نوں قتل کیتا گیا۔ انہاں نوں قتل کرنے والے سفید فام نوں گرفتار کیتا گیا مگر چھڈ دتا گیا۔ ایہ واقعہ 30 مارچ 1915ء نوں ہويا۔[۱۳]
بعد وچ تریخ داناں نے اس جھوٹھ دا پول کھول دتا کہ اس قتل عام دی وجہ اک گائے دی چوری یا شکار سی۔ کیتھ ونڈ شٹل نے اپنی کتاب وچ لکھیا کہ اس وچ نہ تاں کسی گائے دا مسئلہ سی نہ ہی کسی عورت دا دخل سی بلکہ ایہ اک قتل عام برائے قتل سی۔[۱۴] اس دا پول مقامی افراد دے مصوری دے نمونےآں توں وی کھلدا اے جس وچ سارے واقعے دی تصویر کشی کيتی گئی اے۔
1920ء دی دہائی
[سودھو]وارمون مصوری دے نمونےآں (ویکھو Archived 2006-08-27 at the وے بیک مشین) توں مختلف قتلاں دی تفصیل ملدی اے جو 1920ء توں پہلے یا بعد وچ ہُندے رہے۔ انہاں وچوں اک تصویر 2007ء دی اک نمائش وچ 3،16،000 آسٹریلوی ڈالر وچ فروخت ہوئی۔ انہاں نمونےآں توں تریخ داناں نے بہت ساریاں معلومات اخذ کيتیاں جو ابتدائی وچ سفید فام لوکاں نے دنیا نوں معلوم نہ ہونے دتیاں سن۔ انہاں وچوں کچھ مثالاں درج ذیل نيں:
1924ء
[سودھو]بیڈفورڈ ڈاؤنز دے قتل عام دی ابتدا اس گل توں ہوئی کہ کچھ مقامی افراد نے اک سفید فام شخص دے بیل اُتے تیر چلائے۔ نتیجتاً کیجا (یا گیجا) قبیلے دے کافی افراد نوں سفید فام حکومت کیتی جیل وچ بند کر دتا گیا۔ انہاں قیدیاں توں لکڑیاں کٹوانے دا کم لیا گیا تے جدوں ایہ کم ختم ہويا تاں انہاں نوں قتل کر کے انہاں دے اجسام نوں جلا دتا گیا۔ ۔[۱۵]
1926ء
[سودھو]مئی 1926ء وچ دریائے فارسٹ دے قتل عام وچ جو مشرقی کیمبرلے وچ اے، اک سفید فام دے قتل دے الزام وچ اک مشتبہ ملزم نوں پھڑیا گیا تے سزا دتی گئی۔ بعد وچ پتہ چلا کہ پولیس وچ مختلف وقتاں وچ اس مہم وچ 100 توں زیادہ افراد نوں بے رحمی توں قتل کر ڈالیا۔ سرکاری طور اُتے ایہ تعداد پہلے 30 تے بعد وچ 11 دسی گئی۔ تحقیق دے بعد حسبِ معمول فیصلہ ہويا کہ سفید فام لوکاں نوں عدم ثبوت دی بنا اُتے سزا نئيں دتی جا سکدی۔ کیونجے قتل عام دے بعد اک وی چشم دید گواہ زندہ نہ بچا سی۔[۱۶]
1928ء کونسٹن دا قتل عام
[سودھو]اک ابوریجن نے اک سفید فام اُتے حملہ کیتا تاں جنگ عظیم اول دے اک سابق فوجی نے ايسے وقت 32 مقامی افراد تے کچھ بچےآں نوں گولی مار دی۔ انہاں مقامی افراد وچوں صرف اک شخص باقی بچا جس نے ایہ واقعہ دنیا تک پہنچایا تے انہاں دی مصوری وی کيتی۔ بعد وچ عدالت نے اس بہیمانہ قتل عام نوں جائز قرار دتا حالانکہ کوئی سفید فام شخص قتل نہ ہويا سی۔[۱۷]
1930ء تے اس دے بعد
[سودھو]1932ء توں 1934ء دے کیلاڈون بے دے بحران وچ دو مقامی باشندےآں نے دو سفید فام افراد نوں قتل کیتا کیونجے انہاں دی عورتاں دے نال سفید فام افراد نے جنسی زیادتی دی سی۔ نتیجتاً یولنگو قبیلہ دے افراد قتل کیتے جانے لگے۔ بعد وچ اس بحران دا حل تلاش کیتا گیا تے مسئلہ نوں عدالت وچ حل کر دتا گیا۔ اس کیس نوں آسٹریلوی ابوریجین افراد دے نال سفید فام سلوک وچ تبدیلی دی علامت کہندے نيں۔
حوالے
[سودھو]- ↑ «انکارٹا». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۰۹-۱۰-۲۹. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۹-۳۰.
- ↑ چارلس پرکنز دی کتاب Charles Perkins, Order of Australia, Official Biography. 'A bastard Like Me'. 1975.
- ↑ سڈنی یونیورسٹی September 14, 2006
- ↑ «آسٹریلوی قومی عجائب گھر». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۱-۰۹-۲۷. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۹-۳۰.
- ↑ پرتھ دے لوک از ٹام سٹانیج Tom Stannage, (1979), The People of Perth: a social history of Western Australia’s Capital City, p. 27
- ↑ «زمین اُتے دھبے۔ مغربی وکٹوریہ دا قتل عام از کلارک لین 1988،». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۲-۰۹-۰۵. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۹-۳۰.
- ↑ فئیر فیکس رہنمائے سفر
- ↑ آسٹریلوی نشریاتی ادارہ دی تعلیمی ویب سائٹ
- ↑ گپسلینڈ دا قتل عام:کورانی قبیلہ دی تباہی از پی۔ ڈی گارڈنر Gardner, P.D. (2001), Gippsland massacres: the destruction of the Kurnai tribes, 1800–1860. Ngarak Press, Ensay, Victoria ISBN 1-875254-31-5
- ↑ گپسلینڈ دے بسنے والے تے کورانی قبیلہ از پیٹرک مورگنGippsland Settlers and the Kurnai Dead – Patrick Morgan – Quadrant Magazine
- ↑ «ٹائم لائنز آسٹریلیا». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۰۸-۰۷-۰۸. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۹-۳۰.
- ↑ «وطن ہمیشہ زندہ اے». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۰۷-۰۳-۱۱. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۹-۳۰.
- ↑ ہور ناانصافی از ڈین ولیمز، 2002
- ↑ تاریخی جنگاں دی حقیقت از ڈیون مرانڈا، 2006
- ↑ ابوریجین افراد دی سینہ بسینہ کہانیاں تے سرکاری تیکارڈ۔ اے۔ بی۔ سی رپورٹ
- ↑ «کواڈرینٹ میگیزین». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۰۷-۰۹-۲۷. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۹-۳۰.
- ↑ «آسٹریلیا دے انسانی حقوق دا کمیشن». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۰۶-۱۰-۲۳. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۹-۳۰.