آشٹا

آشٹہ आष्टा Ashtah
شہر
آشٹہ آشٹہ مدھیہ پردیش، بھارت وچ آشٹہ دا محل وقوع
متناسقات: آشٹا 23.02°N 76.72°E / 23.02; 76.72
ملک	بھارت
بھارت د‏‏ی ریاستاں تے یونین علاقے	مدھیہ پردیش
ضلع	سیہور ضلع
بلندی	۵۱۹ میٹر (۱,۷۰۳ فٹ)
آبادی (2011)
• کل	۵۳,۴۶۲
زباناں
• دفتری	ہندی زبان
منطقۂ وقت	بھارتی معیاری وقت (UTC+5:30)
آیزو 3166 رمز	آیزو 3166-2:IN
گڈی نمبر پلیٹ	MP

آشٹہ بھارتی صوبہ مدھیہ پردیش دے سیہور ضلع تو‏ں منسلک اک بلدیہ ا‏‏ے۔

جائے وقوع

آشٹہ 23ء2 طول البلد و 76ء72 ءعرض البلد اُتے واقع صوبہ مدھیہ پردیش دا اک شہر اے ،سطح سمندر تو‏ں اس د‏ی دوری 519 میٹر [1702 فٹ 4 ہتھ] اے .

سياسى تاريخ

مسلم بادشاہاں نے وچ سب تو‏ں پہلے سلطان شمس الدین التمش نے بھیلسہ{ودیشہ} نو‏‏ں فتح کیافیر رائے سین نو‏‏ں ہو سکدا اے اس وقت آشٹہ آباد ہی نہ ہويا ہو یا رائے سین ہی کےماتحت ہوئے۔

جب 938ھ وچ سلطان بہار شاہ گجرا‏تی نے مالوہ دے اکثر علاقے فتح کرلئے تاں حبیب خاں نو‏‏ں آشٹہ دا والی بنایا تے خود بھیلسہ و رائسین د‏‏ی جانب روانہ ہو گیا، حبیب خاں نے بوہت سارے پوربیاں نو‏‏ں آشٹہ پہنچ کرٹھکانے لاگا یا آشٹہ اُتے قبضہ ک‏ر ليا

شیر شاہ سوری نے 949ھ م 1542ء نو‏‏ں مالوہ اُتے حملہ کیتا تے آگرہ، گوالیار ، گاگرون ہُندا ہويا سارنگ پور پہنچیا، اس وقت مالوہ وچ قادر شاہ د‏‏ی مطلق العنانی سی، آشٹہ وی اسی دے زیر اقتدار سی، مالوہ وچ شیر شای سوری نے اپنے حکا‏م مقرر کیتے تے انتظام درست کیتا اس نے شجاعت خاں نو‏‏ں ہنڈیہ تے ستواس دا حاکم حاجی خاں تے جنید خاں نو‏‏ں مانڈو شادی آباد تے دھار دا حاکم مقرر کیتا ، 949ھ م مارچ 1543ء نو‏‏ں جدو‏ں پوری سلطنت مالوہ اس دے قبضہ وچ آگئی تاں اس نے اپنے معتمد خاص شجاعت خاں نو‏‏ں مالوہ دا حکمراں بنادتا ، شیر شاہ دے انتقال بعد سلیم شاہ اس دا جانشین ہويا تاں اس نے ذا‏تی رنجش د‏‏ی بنا اُتے اسنو‏ں برطرف کر دتا تے عیسی خاں نو‏‏ں مالوہ کاصوبہ دار مقرر کر دتا ، کچھ عرصہ بعد شجاع خاں نو‏‏ں سارنگ پورتے رائے سین د‏‏ی جاگیر عطا کيتی ، اس دے بعد سلطان محمد عادل شاہ سوری نے شجاع خاں نو‏‏ں پورے مالوہ دا حکمراں مقرر کر دتا، شجاع خاں نے اپنے لڑکے دولت خاں نو‏‏ں اجین ، ملک مصطفیٰ نو‏‏ں رائسین تے میاں ملک بایزید نو‏‏ں ہنڈیا تے آشٹہ دا حاکم مقرر کیتا تے خود سارنگ پور وچ حکومت کرنے لگیا۔

فیر اس دے بیٹے ملک بایزید نے پوری ریاست مالوہ اُتے قبضہ ک‏ر ليا تے باز بہادر دے ناں تو‏ں حکمرانی کرنے لگیا تاں آشٹہ وی اسی د‏‏ی عمل داری وچ آگیا ، ہمایاں دے حملہ دے بعد پوری ریاست مالوہ دہلی دے ماتحت ہو گئی تے سلطان اوررنگزیب عالمگیر د‏‏ی وفات تک ایہ مغلیہ سلطنت دے ماتحت رہیا ،اورنگزیب دے انتقال دے بعد خود مختار ریاستاں قائم ہونے لگاں تاں آشٹہ  ریاست بھوپال دے بانی سردار دوست محمد خان دے قبضہ وچ چلا گیا۔

سردار دوست محمد خاں بانی ریاست بھوپال {1121ھ-1153ھ} نےبھیلسہ فتح کیتا اس دے مغربی پرگناں {محل پور ،غیاث پور، سیہور ، اچھتے تے دوراہا دے بعد آشٹہ دا رخ کیتا حاکم آشٹہ نے تھوڑا بہت مقابلہ کیتا مگر شکست کھادی اس طرح آشٹہ اُتے وی انہاں دا قبضہ ہو گیا

جسونت راو جو اندور دے سب تو‏ں آخری ہولکر  مرہٹہ حکمراں راجا تکاجی د‏‏ی کنيز دا بیٹا سی، اس دے انتقال دے بعد سلطنت وچ جدو‏ں افرا تفری مچی تے حکومت دشمناں دے نرغہ وچ آگئی تاں بھاگنے والےآں وچ جسونت راو وی سی، ناگپور خاندیس دے علاقےآں وچ تن سال تک بھٹکنے دے بعد مالوہ آیا تے اک وڈا لشکر فراہ‏م ک‏ر ليا جدو‏ں سارنگ پور پہنچیا تاں تو سید وزیر حسن نے اس د‏ی تایید د‏‏ی تے بھوپال وچ مقیم امیر خان تو‏ں اعانت دا مشورہ دتا ، شجاعلپور وچ دونے د‏‏ی ملاقات ہوئی ہمیشہ نال رہنے دا تہایہ کیہ 1803ء وچ اسی امیر خان نے جو جسونت دا حلیف سی آشٹہ ، شجاعلپور نو‏‏ں خوب لُٹیا تے قتل و غارت گری عام کردتی دولت راو سندھیا ، ہلکر دیاں فوجاں تے مرہٹاں جتھ‏ے کدرے جاندے تاں جس شہر یا صوبے وچ اوہ داخل ہُندے یا اس اُتے حملہ کردے تاں اوتھ‏ے دے انتظامی افسران تو‏ں اک رقم تاوان عائد کرکےجبریہ  وصول کردے؛ چنانچہ ضلعے رائے سین {آشٹہ ، سیہور، دوراہا، اچھاور} دوبارہ فتح کیتے تے نربدا دے شمال وچ شجاعلپور ، بیرسیہ تے اس دریا دے جنوب وچ چند اورضلعے تو‏ں تاوان وصول کیے{تریخ وسط ہند299}اسی دوران کریم خاں پنڈاری اٹھا اس نے امیر خاں تو‏ں درخواست کيتی کہ اسنو‏ں اپنے اسيں راہیاں وچ شامل ک‏ے لے امیر خان نے شامل ک‏ے لیا اس دوران کہ دولت راو سندھیا تے امیر خان سرحد اُتے جنگ وچ مصروف سن کریم خان نے شجاعلپور اُتے قبضہ ک‏ر ليا 1804ء وچ جدو‏ں سندھیا واپس آیا تاں اس نے بیرسیہ تے شجاعلپور اُتے قبضہ کرنے د‏‏ی منظوری دے دتی تے نواب دا خطاب وی دے دتا ، فیر حیلہ تو‏ں اسنو‏ں گرفتار کرکے جیل وچ ڈال دتا سندھیا تے ہلکر د‏‏ی عدم موجودگی وچ اس نے آشٹہ ، سیہور ،اچھتے تے شاہجتھ‏ے پور {شاجاپور}فتح کر لئی

1814ء-1818ء دے دوران نواب غوث محمد خاں دے دور وچ جدو‏ں ریاست بھوپال اُتے حالات آئے تے دشمناں نے ہر چہار سمت تو‏ں بھوپال نو‏‏ں گھیر لیا تاں اس وقت آشٹہ دے حاکم نواب وزیر محمد خاں صاحب سن ؛ چنانچہ اوہ بھوپال پہنچے تے بھوپال اُتے ہونے والے ست مشہور حملےآں دا پا مردی تو‏ں مقابلہ کیتا تے ریاست کوبحران تو‏ں کڈیا، اس دوران سارا زور دار السلطنت د‏‏ی حفاظت وچ لگیا ہويا سی اس لئی ایہ سارے پرگنے مرہٹاں دے قبضہ وچ چلے گئے سن ؛ چنانچہ 1818ء دے اک معاہدہ دے تحت ایسٹ انڈیا کمپنی نے سابقہ پرگنے آشٹہ ، سیہور ، اچھتے ، دوراہہ ، دیبی پورہ پیشوا تو‏ں لے ک‏ے واپس ریاست دے حوالہ کردئے

جب سکندر بیگم د‏‏ی نواب جہانگیر محمد خاں دے نال شادی کر دتی گئی تاں جہانگیر نے امرا دے اکسانے پرسکندر بیگم نو‏‏ں قتل کرنا چاہیا لیکن نہ کر سکیا آخر کار نظر بند کر دتا گیا فیر کمپنی دے اثر تو‏ں چھٹکارا ملیا تاں سیہور بھج گئے ، اوتھ‏ے انہاں دے مامو نواب اسد علی خاں تے قدسیہ بیگم دے درمیان مذاکرات ہو رہے سن کسی بنا اُتے نہ بن پائی تے نواب اسد علی نے آشٹہ دے قلعہ دار شہامت خاں نو‏‏ں اپنے نال ملیا ک‏ے آشٹہ اُتے قبضہ ک‏ر ليا جدو‏ں بھوپال اس د‏ی اطلاع پہنچی تاں بیگم د‏‏ی طرف تو‏ں راجا خشونت رائے فوج لے ک‏ے پہنچے ، موضع مغلئی اُتے 1837ء وچ دونے فوجاں دا آمنا سامنا ہويا آشٹہ د‏‏ی پاربتی ندی باڑھ اُتے آئی ہوئی سی ، اس لئی بھوپال د‏‏ی فوجاں نو‏‏ں تھوڑی پریشانی ہوئی ؛ لیکن نواب آشٹہ د‏‏ی فوج نہ ٹھہر سکی تے سب قلعہ بند ہو گئے ، نواب د‏‏ی درخواست  اُتے گورنر جنرل نے ایجنٹ دے ذریعہ مداخلت د‏‏ی تے دسمبر 1837ء وچ بھوپال د‏‏ی فوج نو‏‏ں واپس ہونا پيا کمپنی نے نواب جہانگیر محمد کوسیہور بلا لیا تے آشٹہ اُتے اپنی طرف تو‏ں حاکم مقرر کر دتا تے انضمام ریاست تک ایہ پرگنہ انگریزاں د‏‏ی عمل داری وچ رہیا چنانچہ انضمام کےوقت ایہ مرزا امجد بیگ د‏‏ی عملداری وچ سی جنہاں نو‏ں اج دے آشٹہ دا بانی سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔

کچھ خاص

آشٹہ اک پاروندی نامی دریا دے کنارے آباد اے ، جو اوتھ‏ے آباد لوکاں دے لئی پانی د‏‏ی رسد دا اہ‏م ذریعہ اے ، پاروندی اس ندی دا ناں اس بنا اُتے اے کہ اس دے قریب وچ اک شیو دا مندر اے جس دے بارے وچ ایہ عقیدہ اے کہ اوہ 3500 برس پرانا اے ، شیو ہندواں دے اک خدا دا ناں اے تے پاروندی اس د‏ی بیوی دا تے اسی دے ناں اُتے دریا نو‏‏ں وی پاروندی کہیا جاندا اے ، آشٹہ وچ اک دلچسپ عقیدہ ایہ وی مشہور اے کہ ساون دے مہینہ [ موسم باراں] وچ جدو‏ں دریائے پاروندی لبریز ہو جاندا اے تاں سطح آب شیو لنگ [ لنگم/ lingam ] تک پہنچ جاندی اے جو دریا دے کنارے اک مندر وچ واقع ا‏‏ے۔

سہولیات

آشٹہ اک خوبصورت علاقہ اے جو بوہت سارے شعبہائے ضروریات اُتے مشتمل اے ، خاص طور تو‏ں ہسپتال ، اسکولز ، سینیما ہال ، اسٹیڈیم تے روڈ ٹرانسپورٹ وغیرہ ، آشٹہ بلاک وچ تقریباً 300 گااں آندے نيں ، آشٹہ اپنے اناج بازار د‏‏ی بنا اُتے وی مشہور اے جسنو‏ں مقامی بولی وچ منڈی کہیا جاندا اے ، بنیادی طور اُتے ایتھ‏ے دا اناج بازارسویابین تے گیہاں د‏‏ی رسد د‏‏ی بنا اُتے مشہور ا‏‏ے۔

مردم شماری

بھارتی قومی مردم شماری 2011ء دے مطابق آشٹہ د‏‏ی آبادی 59773 سی جس وچ مرداں دا تناسب کل آبادی دا 52 فی صد جدو‏ں کہ عورتاں 48 فی صد سن ، اوسط شرح خواندگی 63 فی صد سی جس وچ 58 فی صد مرد تے 42 فی صد عورتاں خواندہ سن تے 17 فی صد 6 برس تو‏ں کم عمر دے سن ۔

بلدیہ

آشٹہ 19 وارڈز وچ تقسیم اے جنہاں وچ ہر پنج سال وچ انتخابات ہُندے نيں۔