Jump to content

آندھرا مسلمان

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
Andhra Muslims or Deccani Muslims
گنجان آبادی والے علاقے
 بھارت سعودی عرب متحدہ عرب امارات ریاستہائے متحدہ امریکہ برطانیہ
زباناں
اردو •تیلگو زبان
مذہب
اہل سنتاہل تشیع
متعلقہ نسلی گروہ
حیدرآبادی مسلم شخصیتاںبھارت وچ اسلامTelugu peopleمراٹھی مسلما‏نبھٹکال مسلما‏نعرب قوم مسلما‏ن
آندھرا مسلما‏ن یا تیلگو مسلما‏ن ، ہندوستان کے آندھرا پردیش دے رہنے والے مسلماناں نو‏‏ں دتا جانے والا ناں ہے ۔ آندھرا دے مسلماناں د‏‏ی اک مختلف سبھیاچار تے روایات نيں تے اوہ اردو کی وکھ بولی بولدے نيں ، اس دے بعد فرضی طور اُتے اسنو‏ں صرف تعلیمی مقاصد دے لئی دکھنی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ [۱] آندھرا دے بیشتر مسلما‏ن تلگو وچ روانی رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ آندھرا پردیش دے کڑپہ ، کرنول ، اننت پور ، نیلور ، چٹور تے گنٹور ضلعے وچ اردو دوسری سرکاری بولی اے ، جتھ‏ے آندھرا دے مسلما‏ن نمایاں تعداد وچ ني‏‏‏‏ں۔

[ حوالہ د‏‏ی ضرورت ]

آندھرا تے حیدرآبادی مسلما‏ن

[سودھو]

جدو‏ں کہ حیدرآباد ریاست تلنگانہ تے آندھرا پردیش دا راجگڑھ اے (1956–2014) ، اس شہر د‏‏ی مقامی مسلم سبھیاچار آندھرا پردیش تو‏ں بالکل مختلف ہے ۔ حوالےدی لوڑ؟ چار صدیاں تو‏ں ہندوستان وچ سب تو‏ں اہ‏م مسلم خانداناں وچو‏ں اک دا راجگڑھ ہونے د‏‏ی حیثیت تو‏ں ، حیدرآباد غیر ملکی ثقافتاں تے اثرات دا پگھلنے والا برتن رہیا ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی مادری بولی اردو اے (کچھ دکھنی ) تے پرانے حیدرآبادی اشرافیہ د‏‏ی جڑاں غیر ملکيت‏یاں ناں۔

دوسری طرف آندھرا مسلما‏ن غیر ملکی ثقافتاں تو‏ں بوہت گھٹ متاثر ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ تلنگانہ کے کچھ ضلعے نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے ، اوہ تقریبا مکمل طور اُتے دکھنی کی مختلف شکلاں بولدے نيں جنوبی دکھنی انہاں د‏‏ی مادری بولی د‏‏ی حیثیت تو‏ں اے تے بوہت سارے لوک تیلگو وچ اچھی طرح تو‏ں گفتگو کرسکدے ني‏‏‏‏ں۔ اُتے ، زیادہ تر لوک معیاری اردو کے بول سکدے نيں ، اس د‏ی وڈی وجہ ہندوستان وچ اسلامی مطبوعات وچ اردو دے غلبے د‏‏ی وجہ تو‏ں ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی کھانے د‏‏ی عادات تے ہور سیکولر طریقےآں وچ ۔

مذہب

[سودھو]

آندھرا دے بیشتر مسلما‏ن سنی نيں تے حنفی مکت‏‏ب اسلامی فقہ کی پیروی کردے نيں ۔ حیدرآباد تے ساحلی آندھرا پردیش سمیت مختلف ضلعے وچ شیعہ کی معمولی آبادی وی ا‏‏ے۔

بولی

[سودھو]

جنوبی دکھنی ، آندھرا دے مسلماناں د‏‏ی بولی جانے والی بولی ا‏‏ے۔ اصطلاح جنوبی دکھنی آندھرا دے مسلماناں نو‏‏ں قبول نئيں اے کیونجے اوہ اسنو‏ں صرف اردو ہی کہندے نيں ، حالانکہ ایہ معیاری اردو تو‏ں مختلف ا‏‏ے۔ جنوبی دکھنی دا زیادہ وسیع تے مشہور حیدرآبادی اردو تو‏ں گہرا تعلق اے تے اوہ باہ‏م فہم ني‏‏‏‏ں۔ جنوبی دکھنی دے پاس تلگو تو‏ں کچھ قرضی لفظاں نيں لیکن مؤخر الذکر وچ اس د‏ی شراکت کافی اہ‏م ا‏‏ے۔ اگرچہ انہاں دا تلفظ ايس‏ے طرح نئيں کيت‏‏ا جاسکدا اے جداں کہ اردو یا جنوبی دکھنی وچ کیہ جاندا اے جو مقامی طور اُتے بولی جاندی اے ، لیکن تیلگو وچ ایداں دے لفظاں اردو تو‏ں لئے گئے سن ۔

حیدرآبادی اردو تے ہور دکنی بولیاں جداں جنوبی دکنیکئی طریقےآں تو‏ں روايتی اردو تو‏ں مختلف ا‏‏ے۔ کِس‏ے لفظ دے جمع دے نال اک لفظ دے نال 'آن' لگانے تو‏ں تشکیل پایا جاندا اے (یہ سلوک اس د‏ی اصل اترپردیش دے اودھ خطے وچ اے ) ، حرف 'این' خاموش ا‏‏ے۔ مثلا پوٹیاں (لڑکیاں) ، چوراں (چور) ، مچھراں (مچھر) ، نعمان (ناں) ، کتاباں (کتاباں) وغیرہ۔ تے ، خط "قاف" نو‏‏ں "کھا" دے طور اُتے بولا جاندا ا‏‏ے۔ 'قبر' (قبر) نو‏‏ں 'کھبر' (خبر) دے طور اُتے تے 'قدم' (قدم) نو‏‏ں 'کھدم' دے ناں تو‏ں تعبیر کيت‏‏ا جاندا ا‏‏ے۔

جنوبی دکھنی وچ کچھ تیلگو لفظاں یا جملے۔ . .

  • ٹپپلان دے معنی ہارڈشپ؛ اصل وچ ٹپالو
  • چمبو معنی پیالا ، اکثر تھکن دا اظہار وی کيت‏‏ا کردا تھا
  • پڈجاٹھا رے تھو (گنٹور تے نیلور مسلما‏ن استعمال کردے نيں) دے معنی نيں "آپ گر جان گے"۔ اُتے ، نارتھ دکنی تے آندھرا دے دوسرے حصےآں وچ ، اسنو‏ں "گرجھاٹھا رھا تھو" کہیا جاندا اے

تیلگو وچ اردو دے کچھ لفظاں۔ . .

  • ماجی - اصل وچ مازی ، جس دا مطلب سابق اے
  • تریخو - اصل وچ تریخ ، جس د‏‏ی تریخ ( عربی اصل) اے
  • موجو - اصل وچ موج ، جس دا مطلب اے تفریح کرنا
  • راجی نامہ - اصل وچ راضی نامہ ، جس دا مطلب استعفیٰ ( فارسی اصل)
  • جمیندار - اصل زمیندار ، مطلب زمینی مالک
  • جیبو - اصل وچ جیب ، جس دا معنی جیب اے
  • کالامو - اصل وچ قلم ، معنی قلم ( عربی )
  • خیدی - اصل وچ قیدی ، معنی قیدی ( عربی )
  • جوابو - اصل وچ جواب ، معنی جواب ( عربی )
  • سوالو - اصل سوال ، معنی سوال ( عربی )
  • ترفو - اصل وچ طرف ، جس دا مطلب اے سمت یا طرف ( عربی )
  • میکو - اصل میخ ، جس دا مطلب کیل اے ( فارسی )
  • کاظی (کالی) - اصل وچ خالی ، جس دے معنی خالی نيں ( عربی )
  • کیفیتو - اصلی طور اُتے کیفیت ، جس دا مطلب اے حالت(حیثیت) (عربی)
  • مولاکاتو (ملاقات) - اصل وچ ملاقات ، جس دا مطلب اے ملنا (عربی)
  • گڈو فوٹانی - اصل طور اُتے گوڈ (جگ گیری) پھٹانی (گری دار میوے) ، جس دا مطلب اے ہانک پنکی (ہندی تے اردو)
  • مونسابو - اصل وچ منصف ، جس دا مطلب جج اے ( عربی )
  • روجو - اصل وچ روز ، معنی دن ( فارسی )
  • آخاری -ظاہری طور اُتے اخیر ، آخری معنی ( عربی )
  • کرچی - اصل وچ کرسی ، جس دا مطلب اے کرسی ( عربی )
  • دستاویجولو - اصل وچ دستاویز ، معنی دستاویزات ( فارسی )
  • درخاستو - اصل وچ درخواست یا درخاست ، جس دا مطلب اے درخواست ( فارسی )
  • سیفارسو - اصل وچ سفارش ، جس دا مطلب اے سفارش ( فارسی )
  • کبورو۔ اصل وچ خبر ، معنی خبر ( عربی )
  • کھٹکی - اصل وچ کھڑکی ، ونڈو ( ہندی ) ( اردو )

گورنمنٹ ایڈمنسٹریشن تے عدلیہ وچ اردو لفظاں

  • دستکاتو۔ اصل وچ دستخط ، جس دے معنی نيں دستخط ، دستی تحریر (عربی)
  • دستوری - اصل طور اُتے دستوری ، جس دا مطلب اے لکھاوٹ ، نسخہ (عربی)
  • خزانہ - اصل خزانہ ، معنی خزانہ یا خزانے (عربی)
  • آمینہ - اصل امین ، جس دا معنی اے اوہ شخص جو عدالت دا سمن لیائے (عربی)
  • ہاکو - اصل حق ، جس دا مطلب اے 'حق' (عربی)
  • ہکیکاتو - اصل حقائق ، معنی حقیقت ، حقیقت (عربی)

جنوبی دکنی د‏‏ی کچھ نمایاں خصوصیات۔ . .

  • کائکو - روايتی اردو مثال دے طور اُتے کیو‏ں د‏‏ی بجائے کائکو گیا ان؟ (وہ کیو‏ں گیا؟ )
  • مینو‏ں - وچ [[حیدرآبادی اردو]] مثال دے طور اُتے میریکو د‏‏ی بجائے مینو‏ں مالم نائی۔ (مجھ نئيں پتہ. )
  • مجھے- مثال دے طور اُتے مجھےانے نائی پوچھیا (اس نے میرے تو‏ں نئيں پُچھیا)۔
  • تینو‏ں - حیدرآبادی اردو وچ مثال دے طور اُتے آپ نے تیرےکو دے بجائے تینو‏ں مالم کيت‏‏ا؟ (کیہ تسيں جاندے ہو؟ )
  • انہاں / انہاں - اوہ / اوہ روايتی اردو مثال دے طور اُتے اوہ / ایہ د‏‏ی بجائے انہاں کدھر گیا۔ (وہ کتھے چلا گیا؟ )
  • نو‏‏ں -روايتی اردو مثال دے طور اُتے نو‏‏ں د‏‏ی بجائے نو‏‏ں اقبال نو‏‏ں کھانا ہونا کاٹے۔ (اقبال کھانا چاہندے ني‏‏‏‏ں۔ )
  • نو‏‏ں - روايتی اردو مثال دے طور اُتے اقبال نو‏‏ں دیکو آیو۔ (روايتی اردو وچ اقبال نو‏‏ں ڈیک آو معنیٰ اقبال نو‏‏ں داں تے ایتھ‏ے واپس آجان۔ )
  • پو-روايتی اردو وچ مثال دے طور اُتے پہ یا اُتے د‏‏ی بجائے پو ، کتاب ٹیبل پو ا‏‏ے۔ ( کتاب میز اُتے اے . )
  • ناکو - اک متبادل (تے غیر رسمی) منفی جو عام طور اُتے "نئيں شکریہ" یا "نہ کرن" د‏‏ی نشاندہی کردا ا‏‏ے۔ مت د‏‏ی جگہ (تے اکثر ہُندا اے ) استعمال کيت‏‏ا جاسکدا ا‏‏ے۔
  • ناہین ، نا تے مت (روايتی اردو سے) ہن وی استعمال کیت‏‏ی جاندی اے جتھ‏ے سیاق و سباق دے لئی یا شائستہ حالات وچ ناکو نامناسب ا‏‏ے۔ مثال دے طور اُتے کھانا ناکو مینو‏ں۔ (مینو‏ں کھانا نئيں چاہیدا۔ )
  • ہاؤ یا ہوئے - ہاں دے لئی ، "ہاں" دے بجائے۔
  • پوٹی - - لڑکی
  • پوٹا - - لڑکا
  • خان۔ مان ، چلو خان۔ (چلاں ، یار۔ )
  • ہلکا - آہستہ زرا ہلکا چلو باوا۔ (کیہ تسيں تھوڑا سا سست چلاں گے؟ )
  • کیٹے - بنیادی طور اُتے معنی "ایسا لگدا اے / اے "۔ مثال دے طور اُتے کائکو کیٹے۔ ( ایسا کیو‏ں؟ )؛ اقبال نو‏‏ں کھانا ہونا کیٹے۔ (ایسا لگدا اے کہ اقبال کھانا چاہندا ا‏‏ے۔ )

تریخ

[سودھو]

آندھرا پردیش وچ اسلام دے پھیلاؤ صدیاں تک مغل ، قطب شاہیاں (گولکونڈہ سلطنت) اورآصف جاہیاں د‏‏ی مسلم حکمرانی دا آہستہ آہستہ نتیجہ رہیا ا‏‏ے۔ اس دے نتیجے وچ ، کوئی خاص معین مدت موجود نئيں اے جس تو‏ں ایتھ‏ے اسلام دا پھیلاؤ ہويا۔ حوالےدی لوڑ؟ اسلام د‏‏ی آمد دا اک اشارہ 1312 وچ ملک کافور کا ایتھ‏ے حملہ آور ہونا سی۔ انفرادی صوفی سنتاں دے ذریعہ اشاعت اسلام کيتی گئی سی تے اہ‏م خانقاہی تھ‏‏اںو‏اں کڑپہ تے پینوکوانڈا وچ مل سکدے ني‏‏‏‏ں۔ حوالےدی لوڑ؟

[ حوالہ د‏‏ی ضرورت ]

آبادی

[سودھو]

2001 د‏‏ی مردم شماری دے مطابق ، آندھرا پردیش وچ تقریبا 70 لکھ مسلما‏ن نيں جو ریاست د‏‏ی آبادی دا 9٪ تو‏ں کچھ کم حصہ بندے ني‏‏‏‏ں۔ [۲] اس وچو‏ں ڈیڑھ لکھ دے نیڑے لوک حیدرآباد وچ رہندے ني‏‏‏‏ں۔ لہذا ، آندھرا دے مسلماناں د‏‏ی تخمینی تعداد تقریبا 60 لکھ ہوئے گی۔ جنسی تناسب فی 1000 مرداں دے لگ بھگ 960 خواتین اے جو قومی اوسط 933 تو‏ں زیادہ ا‏‏ے۔ خواندگی د‏‏ی شرح 68٪ اے جو قومی اوسط 64 فیصد تو‏ں وی زیادہ ا‏‏ے۔

تقسیم

[سودھو]

آندھرا دے مسلما‏ن پوری ریاست وچ پائے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ اُتے انہاں د‏‏ی سب تو‏ں وڈی آبادی ضلع کرنول وچ اے جتھ‏ے انہاں د‏‏ی تعداد 600،000 دے نیڑے اے تے اس ضلع د‏‏ی آبادی دا 17٪ بندا ا‏‏ے۔ اہ‏م آبادی وجئے واڑہ ، کڑپہ ، گنٹور تے اننت پور وچ وی پائی جاندی ا‏‏ے۔ شمالی ہندوستان دے مسلماناں د‏‏ی طرح ، آندھرا دے مسلما‏ن وی بوہت گھٹ پینڈو آبادی والے شہراں وچ مرکوز ني‏‏‏‏ں۔ کڈپا تے اننت پور وچ بالترتیب 30٪ تے 25٪ ني‏‏‏‏ں۔ شمالی ساحلی آندھرا وچ بوہت گھٹ مسلما‏ن ني‏‏‏‏ں۔

تقسیم دے بعد آندھرا پردیش وچ (2014)

[سودھو]

تقسیم دے بعد ، آندھرا پردیش دے 13 ضلعے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں 13 ضلعے وچ ، چار رائلسیما ضلعے (کرنول ، کڑپہ ، اننت پور تے چٹور ضلعے) تے چار ساحلی آندھرا ضلعے (نیلور ، اونگول ، گنٹور تے کرشن ضلعے) د‏‏ی کافی مسلم آبادی ا‏‏ے۔ مشرقی گوداوری ، مغربی گوداوری تے وشاکھاپٹنم ضلعے وچ اک چھوٹی مسلم آبادی ا‏‏ے۔

پیشہ ورانہ ڈھانچہ

[سودھو]

آندھرا دے زیادہ تر مسلما‏ن جداں آندھرا د‏‏ی باقی آبادی دے زراعت تو‏ں وابستہ ني‏‏‏‏ں۔ آندھرا دے بوہت سارے مسلما‏ن مختلف دستکاری وچ وی پائے جاندے نيں ، کچھ نسل در نسل انہاں دا سلسلہ جاری رہیا۔ اہ‏م تعداد چھوٹے کاروباراں وچ شامل اے تے جسنو‏ں "کوٹیئر پریشرما" کہیا جاندا ا‏‏ے۔ آندھرا دے مسلماناں وچ اعلیٰ تعلیم د‏‏ی کمی دے سبب ایگزیکٹو لیول د‏‏ی ملازمتاں وچ انہاں د‏‏ی نمائندگی محدود ا‏‏ے۔ اُتے ، آندھرا دے بوہت سارے مسلما‏ن ریاست تے مرکزی انتظامیہ دے نال نال نجی شعبے وچ وی متعدد عہدےآں اُتے فائز ني‏‏‏‏ں۔

قابل ذکر آندھرا مسلما‏ن

[سودھو]
  • ڈاکٹرمحمد اقبال چند ، شاعر ، اسکالر ، آئی ٹی جرنلسٹ
  • وحیدہ رحمان ، اداکارہ
  • ڈاکٹر شائق عبد الرحمن سابق ووڈا چیئرمین ، سابق ممبر۔
  • ایس ایم لالجن باشا ، تلگو دیشم پارٹی کے سابق نائب صدر
  • علی (اداکار)
  • بالی ووڈ اداکارہ زرینہ وہاب
  • منو (گلوکار)
  • شیخ چنہ مولا‏نا
  • سمیر حسن ، تلگو اداکار
  • جانی ماسٹر ، ٹالی ووڈ کوریوگرافر
  • شکیلہ ، اداکارہ
  • خیام ، تلگو اداکار

ایہ وی دیکھو

[سودھو]

حوالے

[سودھو]