آندھرا مسلمان
گنجان آبادی والے علاقے | |
---|---|
بھارت • سعودی عرب • متحدہ عرب امارات • ریاستہائے متحدہ امریکہ • برطانیہ | |
زباناں | |
اردو •تیلگو زبان | |
مذہب | |
اہل سنت • اہل تشیع | |
متعلقہ نسلی گروہ | |
• حیدرآبادی مسلم شخصیتاں • بھارت وچ اسلام • Telugu people • مراٹھی مسلمان • بھٹکال مسلمان • عرب قوم مسلمان |
[ حوالہ دی ضرورت ]
آندھرا تے حیدرآبادی مسلمان
[سودھو]جدوں کہ حیدرآباد ریاست تلنگانہ تے آندھرا پردیش دا راجگڑھ اے (1956–2014) ، اس شہر دی مقامی مسلم سبھیاچار آندھرا پردیش توں بالکل مختلف ہے ۔ حوالےدی لوڑ؟ چار صدیاں توں ہندوستان وچ سب توں اہم مسلم خانداناں وچوں اک دا راجگڑھ ہونے دی حیثیت توں ، حیدرآباد غیر ملکی ثقافتاں تے اثرات دا پگھلنے والا برتن رہیا اے۔ انہاں دی مادری بولی اردو اے (کچھ دکھنی ) تے پرانے حیدرآبادی اشرافیہ دی جڑاں غیر ملکيتیاں ناں۔
دوسری طرف آندھرا مسلمان غیر ملکی ثقافتاں توں بوہت گھٹ متاثر ہوئے نيں۔ تلنگانہ کے کچھ ضلعے نوں چھڈ کے ، اوہ تقریبا مکمل طور اُتے دکھنی کی مختلف شکلاں بولدے نيں جنوبی دکھنی انہاں دی مادری بولی دی حیثیت توں اے تے بوہت سارے لوک تیلگو وچ اچھی طرح توں گفتگو کرسکدے نيں۔ اُتے ، زیادہ تر لوک معیاری اردو کے بول سکدے نيں ، اس دی وڈی وجہ ہندوستان وچ اسلامی مطبوعات وچ اردو دے غلبے دی وجہ توں اے۔ انہاں دی کھانے دی عادات تے ہور سیکولر طریقےآں وچ ۔
مذہب
[سودھو]آندھرا دے بیشتر مسلمان سنی نيں تے حنفی مکتب اسلامی فقہ کی پیروی کردے نيں ۔ حیدرآباد تے ساحلی آندھرا پردیش سمیت مختلف ضلعے وچ شیعہ کی معمولی آبادی وی اے۔
بولی
[سودھو]جنوبی دکھنی ، آندھرا دے مسلماناں دی بولی جانے والی بولی اے۔ اصطلاح جنوبی دکھنی آندھرا دے مسلماناں نوں قبول نئيں اے کیونجے اوہ اسنوں صرف اردو ہی کہندے نيں ، حالانکہ ایہ معیاری اردو توں مختلف اے۔ جنوبی دکھنی دا زیادہ وسیع تے مشہور حیدرآبادی اردو توں گہرا تعلق اے تے اوہ باہم فہم نيں۔ جنوبی دکھنی دے پاس تلگو توں کچھ قرضی لفظاں نيں لیکن مؤخر الذکر وچ اس دی شراکت کافی اہم اے۔ اگرچہ انہاں دا تلفظ ايسے طرح نئيں کيتا جاسکدا اے جداں کہ اردو یا جنوبی دکھنی وچ کیہ جاندا اے جو مقامی طور اُتے بولی جاندی اے ، لیکن تیلگو وچ ایداں دے لفظاں اردو توں لئے گئے سن ۔
حیدرآبادی اردو تے ہور دکنی بولیاں جداں جنوبی دکنیکئی طریقےآں توں روايتی اردو توں مختلف اے۔ کِسے لفظ دے جمع دے نال اک لفظ دے نال 'آن' لگانے توں تشکیل پایا جاندا اے (یہ سلوک اس دی اصل اترپردیش دے اودھ خطے وچ اے ) ، حرف 'این' خاموش اے۔ مثلا پوٹیاں (لڑکیاں) ، چوراں (چور) ، مچھراں (مچھر) ، نعمان (ناں) ، کتاباں (کتاباں) وغیرہ۔ تے ، خط "قاف" نوں "کھا" دے طور اُتے بولا جاندا اے۔ 'قبر' (قبر) نوں 'کھبر' (خبر) دے طور اُتے تے 'قدم' (قدم) نوں 'کھدم' دے ناں توں تعبیر کيتا جاندا اے۔
جنوبی دکھنی وچ کچھ تیلگو لفظاں یا جملے۔ . .
- ٹپپلان دے معنی ہارڈشپ؛ اصل وچ ٹپالو
- چمبو معنی پیالا ، اکثر تھکن دا اظہار وی کيتا کردا تھا
- پڈجاٹھا رے تھو (گنٹور تے نیلور مسلمان استعمال کردے نيں) دے معنی نيں "آپ گر جان گے"۔ اُتے ، نارتھ دکنی تے آندھرا دے دوسرے حصےآں وچ ، اسنوں "گرجھاٹھا رھا تھو" کہیا جاندا اے
تیلگو وچ اردو دے کچھ لفظاں۔ . .
- ماجی - اصل وچ مازی ، جس دا مطلب سابق اے
- تریخو - اصل وچ تریخ ، جس دی تریخ ( عربی اصل) اے
- موجو - اصل وچ موج ، جس دا مطلب اے تفریح کرنا
- راجی نامہ - اصل وچ راضی نامہ ، جس دا مطلب استعفیٰ ( فارسی اصل)
- جمیندار - اصل زمیندار ، مطلب زمینی مالک
- جیبو - اصل وچ جیب ، جس دا معنی جیب اے
- کالامو - اصل وچ قلم ، معنی قلم ( عربی )
- خیدی - اصل وچ قیدی ، معنی قیدی ( عربی )
- جوابو - اصل وچ جواب ، معنی جواب ( عربی )
- سوالو - اصل سوال ، معنی سوال ( عربی )
- ترفو - اصل وچ طرف ، جس دا مطلب اے سمت یا طرف ( عربی )
- میکو - اصل میخ ، جس دا مطلب کیل اے ( فارسی )
- کاظی (کالی) - اصل وچ خالی ، جس دے معنی خالی نيں ( عربی )
- کیفیتو - اصلی طور اُتے کیفیت ، جس دا مطلب اے حالت(حیثیت) (عربی)
- مولاکاتو (ملاقات) - اصل وچ ملاقات ، جس دا مطلب اے ملنا (عربی)
- گڈو فوٹانی - اصل طور اُتے گوڈ (جگ گیری) پھٹانی (گری دار میوے) ، جس دا مطلب اے ہانک پنکی (ہندی تے اردو)
- مونسابو - اصل وچ منصف ، جس دا مطلب جج اے ( عربی )
- روجو - اصل وچ روز ، معنی دن ( فارسی )
- آخاری -ظاہری طور اُتے اخیر ، آخری معنی ( عربی )
- کرچی - اصل وچ کرسی ، جس دا مطلب اے کرسی ( عربی )
- دستاویجولو - اصل وچ دستاویز ، معنی دستاویزات ( فارسی )
- درخاستو - اصل وچ درخواست یا درخاست ، جس دا مطلب اے درخواست ( فارسی )
- سیفارسو - اصل وچ سفارش ، جس دا مطلب اے سفارش ( فارسی )
- کبورو۔ اصل وچ خبر ، معنی خبر ( عربی )
- کھٹکی - اصل وچ کھڑکی ، ونڈو ( ہندی ) ( اردو )
گورنمنٹ ایڈمنسٹریشن تے عدلیہ وچ اردو لفظاں
- دستکاتو۔ اصل وچ دستخط ، جس دے معنی نيں دستخط ، دستی تحریر (عربی)
- دستوری - اصل طور اُتے دستوری ، جس دا مطلب اے لکھاوٹ ، نسخہ (عربی)
- خزانہ - اصل خزانہ ، معنی خزانہ یا خزانے (عربی)
- آمینہ - اصل امین ، جس دا معنی اے اوہ شخص جو عدالت دا سمن لیائے (عربی)
- ہاکو - اصل حق ، جس دا مطلب اے 'حق' (عربی)
- ہکیکاتو - اصل حقائق ، معنی حقیقت ، حقیقت (عربی)
جنوبی دکنی دی کچھ نمایاں خصوصیات۔ . .
- کائکو - روايتی اردو مثال دے طور اُتے کیوں دی بجائے کائکو گیا ان؟ (وہ کیوں گیا؟ )
- مینوں - وچ [[حیدرآبادی اردو]] مثال دے طور اُتے میریکو دی بجائے مینوں مالم نائی۔ (مجھ نئيں پتہ. )
- مجھے- مثال دے طور اُتے مجھےانے نائی پوچھیا (اس نے میرے توں نئيں پُچھیا)۔
- تینوں - حیدرآبادی اردو وچ مثال دے طور اُتے آپ نے تیرےکو دے بجائے تینوں مالم کيتا؟ (کیہ تسيں جاندے ہو؟ )
- انہاں / انہاں - اوہ / اوہ روايتی اردو مثال دے طور اُتے اوہ / ایہ دی بجائے انہاں کدھر گیا۔ (وہ کتھے چلا گیا؟ )
- نوں -روايتی اردو مثال دے طور اُتے نوں دی بجائے نوں اقبال نوں کھانا ہونا کاٹے۔ (اقبال کھانا چاہندے نيں۔ )
- نوں - روايتی اردو مثال دے طور اُتے اقبال نوں دیکو آیو۔ (روايتی اردو وچ اقبال نوں ڈیک آو معنیٰ اقبال نوں داں تے ایتھے واپس آجان۔ )
- پو-روايتی اردو وچ مثال دے طور اُتے پہ یا اُتے دی بجائے پو ، کتاب ٹیبل پو اے۔ ( کتاب میز اُتے اے . )
- ناکو - اک متبادل (تے غیر رسمی) منفی جو عام طور اُتے "نئيں شکریہ" یا "نہ کرن" دی نشاندہی کردا اے۔ مت دی جگہ (تے اکثر ہُندا اے ) استعمال کيتا جاسکدا اے۔
- ناہین ، نا تے مت (روايتی اردو سے) ہن وی استعمال کیتی جاندی اے جتھے سیاق و سباق دے لئی یا شائستہ حالات وچ ناکو نامناسب اے۔ مثال دے طور اُتے کھانا ناکو مینوں۔ (مینوں کھانا نئيں چاہیدا۔ )
- ہاؤ یا ہوئے - ہاں دے لئی ، "ہاں" دے بجائے۔
- پوٹی - - لڑکی
- پوٹا - - لڑکا
- خان۔ مان ، چلو خان۔ (چلاں ، یار۔ )
- ہلکا - آہستہ زرا ہلکا چلو باوا۔ (کیہ تسيں تھوڑا سا سست چلاں گے؟ )
- کیٹے - بنیادی طور اُتے معنی "ایسا لگدا اے / اے "۔ مثال دے طور اُتے کائکو کیٹے۔ ( ایسا کیوں؟ )؛ اقبال نوں کھانا ہونا کیٹے۔ (ایسا لگدا اے کہ اقبال کھانا چاہندا اے۔ )
تریخ
[سودھو]آندھرا پردیش وچ اسلام دے پھیلاؤ صدیاں تک مغل ، قطب شاہیاں (گولکونڈہ سلطنت) اورآصف جاہیاں دی مسلم حکمرانی دا آہستہ آہستہ نتیجہ رہیا اے۔ اس دے نتیجے وچ ، کوئی خاص معین مدت موجود نئيں اے جس توں ایتھے اسلام دا پھیلاؤ ہويا۔ حوالےدی لوڑ؟ اسلام دی آمد دا اک اشارہ 1312 وچ ملک کافور کا ایتھے حملہ آور ہونا سی۔ انفرادی صوفی سنتاں دے ذریعہ اشاعت اسلام کيتی گئی سی تے اہم خانقاہی تھاںواں کڑپہ تے پینوکوانڈا وچ مل سکدے نيں۔ حوالےدی لوڑ؟
[ حوالہ دی ضرورت ]
آبادی
[سودھو]2001 دی مردم شماری دے مطابق ، آندھرا پردیش وچ تقریبا 70 لکھ مسلمان نيں جو ریاست دی آبادی دا 9٪ توں کچھ کم حصہ بندے نيں۔ [۲] اس وچوں ڈیڑھ لکھ دے نیڑے لوک حیدرآباد وچ رہندے نيں۔ لہذا ، آندھرا دے مسلماناں دی تخمینی تعداد تقریبا 60 لکھ ہوئے گی۔ جنسی تناسب فی 1000 مرداں دے لگ بھگ 960 خواتین اے جو قومی اوسط 933 توں زیادہ اے۔ خواندگی دی شرح 68٪ اے جو قومی اوسط 64 فیصد توں وی زیادہ اے۔
تقسیم
[سودھو]آندھرا دے مسلمان پوری ریاست وچ پائے جاندے نيں۔ اُتے انہاں دی سب توں وڈی آبادی ضلع کرنول وچ اے جتھے انہاں دی تعداد 600،000 دے نیڑے اے تے اس ضلع دی آبادی دا 17٪ بندا اے۔ اہم آبادی وجئے واڑہ ، کڑپہ ، گنٹور تے اننت پور وچ وی پائی جاندی اے۔ شمالی ہندوستان دے مسلماناں دی طرح ، آندھرا دے مسلمان وی بوہت گھٹ پینڈو آبادی والے شہراں وچ مرکوز نيں۔ کڈپا تے اننت پور وچ بالترتیب 30٪ تے 25٪ نيں۔ شمالی ساحلی آندھرا وچ بوہت گھٹ مسلمان نيں۔
تقسیم دے بعد آندھرا پردیش وچ (2014)
[سودھو]تقسیم دے بعد ، آندھرا پردیش دے 13 ضلعے نيں۔ انہاں 13 ضلعے وچ ، چار رائلسیما ضلعے (کرنول ، کڑپہ ، اننت پور تے چٹور ضلعے) تے چار ساحلی آندھرا ضلعے (نیلور ، اونگول ، گنٹور تے کرشن ضلعے) دی کافی مسلم آبادی اے۔ مشرقی گوداوری ، مغربی گوداوری تے وشاکھاپٹنم ضلعے وچ اک چھوٹی مسلم آبادی اے۔
پیشہ ورانہ ڈھانچہ
[سودھو]آندھرا دے زیادہ تر مسلمان جداں آندھرا دی باقی آبادی دے زراعت توں وابستہ نيں۔ آندھرا دے بوہت سارے مسلمان مختلف دستکاری وچ وی پائے جاندے نيں ، کچھ نسل در نسل انہاں دا سلسلہ جاری رہیا۔ اہم تعداد چھوٹے کاروباراں وچ شامل اے تے جسنوں "کوٹیئر پریشرما" کہیا جاندا اے۔ آندھرا دے مسلماناں وچ اعلیٰ تعلیم دی کمی دے سبب ایگزیکٹو لیول دی ملازمتاں وچ انہاں دی نمائندگی محدود اے۔ اُتے ، آندھرا دے بوہت سارے مسلمان ریاست تے مرکزی انتظامیہ دے نال نال نجی شعبے وچ وی متعدد عہدےآں اُتے فائز نيں۔
قابل ذکر آندھرا مسلمان
[سودھو]- ڈاکٹرمحمد اقبال چند ، شاعر ، اسکالر ، آئی ٹی جرنلسٹ
- وحیدہ رحمان ، اداکارہ
- ڈاکٹر شائق عبد الرحمن سابق ووڈا چیئرمین ، سابق ممبر۔
- ایس ایم لالجن باشا ، تلگو دیشم پارٹی کے سابق نائب صدر
- علی (اداکار)
- بالی ووڈ اداکارہ زرینہ وہاب
- منو (گلوکار)
- شیخ چنہ مولانا
- سمیر حسن ، تلگو اداکار
- جانی ماسٹر ، ٹالی ووڈ کوریوگرافر
- شکیلہ ، اداکارہ
- خیام ، تلگو اداکار
ایہ وی دیکھو
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ "Language in India". Language in India. http://www.languageinindia.com/april2003/urduinap.html. Retrieved on 2012-07-16.
- ↑ "Census GIS HouseHold". Censusindiamaps.net. https://web.archive.org/web/20100706213221/http://www.censusindiamaps.net/page/Religion_WhizMap1/housemap.htm. Retrieved on 2012-07-16.