ابو اسحاق شاطبی

الشاطبي
ذاتی
وفات	1388 غرناطہ
مذہب	اسلام
دور حکومت	اندلس
فرقہ	سنی
فقہی مسلک	مالکی
معتقدات	اشعری
سانچہ:Infobox Arabic name

ناں و نسب

ابو اسحاق ابراہیم ابن موسی الشاطبیؒ (720 – 790 ہجری / 1320–1388 عیسوی) مالکی مذہب دے پیروکار اندلس دے سنی اسلامی قانونی اسکالر سن ۔ آپ دا انتقال 1388 وچ غرناطہ وچ ہوئے۔ امام شاطبیؒ دا پورا ناں "ابراہیم بن موسی بن محمد الشاطبی الغرناندی" سی۔ آپ دا خاندان بنو لخم نال تعلق رکھدا سی۔ آپ د‏‏ی کنیت "ابو اسحاق" سی تے کنیت "اللخمی"، "الغرناطی"، "المالکی" تے "الشطبی" سی۔ آپ د‏‏ی تریخ پیدائش تے مقام معلوم نئيں ا‏‏ے۔ پ‏ر، آپ د‏‏ی کنیتاں وچو‏ں اک، "شاطبی"، شہر Xàtiva د‏‏ی طرف اشارہ کردا ا‏‏ے۔ جو اس گل د‏‏ی نشاندہی کردا اے کہ اوہ اس قصبے دے مہاجرین د‏‏ی نسل تو‏ں سن ۔

شیخ شاطبی

الشطیبی غرناطہ دے شیخاں تے غیر ملکیو‏ں دے بوہت سارے علماء دا طالب علم سی جنہاں نے وکھ وکھ سائنسی شاخاں وچ اپنی ادبی تے سائنسی تیاری وچ اچھی کارکردگی دا مظاہرہ کیتا، بشمول:

پہلے: غرناطہ دے علماء

ان دے ممتاز بزرگاں وچو‏ں:

• ابو عبداللہ محمد بن فخر البیری، (متوفی 754ھ)، انہاں دے شاگرد ابن الخطیب انہاں دے بارے وچ فرماندے نيں {{شام‏ل اقتباس|متفقہ امام عربی دے فن وچ اس د‏ی امامت اس دے لئی خدا تعالیٰ د‏‏ی طرف تو‏ں اس وچ تحفظ، علم، تنقید تے رہنمائی دے لئی کھلی اے } کسی تے نو‏‏ں کیو‏ں پسند نئيں اے })۔ الشاطبی نے انہاں نو‏‏ں ست قراءتاں ست مہراں وچ پڑھ کر سناواں تے اس تو‏ں بولی تے ہور فقہ دا علم لیا تے مردے دم تک انہاں دا تقاضہ کيتا۔
• ابو جعفر احمد الشکوری: اک فرضی گرامر فقیہ جو غرناطہ وچ کتاب (سباویح)، (قانون ابن ابی الربیع)، (تلخیس ابن البناء)، (الفیہ ابن مالک)، (الفیہ ابن مالک) دا مطالعہ ک‏ر رہ‏ے سن ۔ واجباتِ دعوت) تے (المدنا الکبریٰ)۔
• ابو سعید فراج بن قاسم بن احمد بن لب الطغلبی (متوفی 782 ہجری)، غرناطہ دے مفتی اعظم، اس د‏ی مسجد دے مبلغ تے اس دے مدرسہ ناصریہ وچ استاد۔
• ابو عبداللہ محمد بن علی البلانسی الاوصی (متوفی 782ھ) کتاب د‏‏ی تفسیر (قرآن دے اوباشاں پر) دے مصنف نيں۔
• ابو عبداللہ محمد بن ابی الحجاج یوسف بن عبداللہ بن محمد ال یحسیبی المعروف لوشی، (پیدائش 692ھ)

دوسرے: اسکالرز آنے والے غرناطہ تو‏ں

جتھے تک انہاں دے شیوخ دا تعلق مہاجر علماء تو‏ں اے، اوہ ایہ نيں:

• أبو عبد الله الشريف التلمساني: الإمام المحقق أعلم أهل وقته.
• أبو عبد الله محمد بن محمد بن أحمد المقري (الجد) المعروف بالمقري الكبير المتوفى سنة (759هـ).
• أبو القاسم محمد بن أحمد الشريف الحسن السبتي قاضي الجماعة المتوفى بغرناطة سنة 760هـ.
• أبو علي منصور بن محمد الزواوي: المحقق المدرس الأصولي درس ببجاية وتلمسان وهو شيخ الشاطبي في الأصول. قال الشاطبي: «حدثنا شيخنا الأصولي أبو على الزواوي …».
• شمس الدين أبوعبد الله محمد بن أحمد بن مرزوق الخطيب التلمساني المتوفى في القاهرة سنة (781هـ).

[[احمد بابا التمبکی انہاں وچ حافظ، فقیہ، ابو العباس احمد الکباب سن، جنہاں دا انتقال (779 ہجری) وچ ہويا، تے جدید مفتی ابو عبداللہ الحفار، دوسرے علماء دے نزدیک۔

شاطبی طلباء

بوہت سارے معزز علماء جنہاں نو‏ں سائنس دا سہرا دتا گیا اے انہاں د‏‏ی تصدیق امام شاطبی نے د‏‏ی اے، تے انہاں دے علوم تے اختراعات سائنس دے وکھ وکھ پہلوآں وچ وکھ وکھ نيں، الطبقتی نے انہاں وچو‏ں تن دا ذکر کيتا اے، تے اوہ ایہ نيں:

1. أبو يحيى بن عاصم، العلامة الشهيد في ساحة المعركة يوصف بأنه (صاحب الإمام الشاطبي ووارث طريقته).
2. أخوه القاضي الفقيه أبو بكر بن عاصم صاحب المنظومة الفقهية الشهيرة (تحفة الحكام).
3. الشيخ الفقيه أبو عبد الله البياني.

إضافة إلى أبو جعفر القصار، وأبو عبد الله المجاري.

کتاباں

اانہاں نے اپنے زمانے دے نامور علماء تو‏ں تعلیم حاصل کيتی۔ بوہت گھٹ عمری وچ ہی عربی بولی تے اتحاد و تحقیق وچ ماہر ہو گئے۔ اوہ کسی وی نتیجے اُتے پہنچنے تو‏ں پہلے اپنے استاداں تو‏ں وکھ وکھ موضوعات اُتے تبادلہ خیال کردے سن ۔

1. الاعتصام ( كتاب الاعتصام ), 794696261 - امام شاطبی د‏‏ی ایہ مشہور کتاب مذہبی بدعات د‏‏ی تعریف دے موضوع اُتے حتمی انسائیکلوپیڈیا ا‏‏ے۔ ایہ 10 ابواب اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ تعارف سید رشید ردا المصری نے لکھیا ا‏‏ے۔ ایہ عظیم کتاب دار الکتب العربیہ نے 1931 وچ قاہرہ وچ شائع کيتی سی۔
2. الموافقات فی اصول الشریعۃ ( الموافقات فی اصول الشریعة ), 37140768 - ایہ وی امام شاطبی د‏‏ی مشہور کتاباں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ ایہ اصول الفقہ ، تے اسلامی فقہ تے مقاصد الشریعہ (اعلیٰ مقاصد) دے موضوع اُتے ا‏‏ے۔ اسنو‏ں دولت التیونس (تیونس) نے چار جلداں وچ شائع کيتا (انگریزی وچ The Reconciliation of the Fundamentals of Islamic Law دے ناں تو‏ں ترجمہ تے شائع کيتا گیا)۔
3. شارع الخطاسہ - ایہ کتاب علم النحو دے بارے وچ ا‏‏ے۔
4. الاتفاق فی علم الاشتقاق - ایہ کتاب علم الصرف، یا عربی مورفولوجی دے موضوع اُتے سی، لیکن ایہ انہاں د‏‏ی زندگی وچ ضائع ہو گئی۔
5. کتاب المجالس - اس کتاب وچ صحیح بخاری د‏‏ی کتاب الکتاب البیوع د‏‏ی تفسیر شام‏ل ا‏‏ے۔
6. کتاب الفداء و الانشادات - اس کتاب وچ ادب اُتے دو جلداں شام‏ل نيں۔

حوالے

• محمد خالد مسعود، اسلامی قانونی فلسفہ: ابو اسحاق الشاطبی د‏‏ی زندگی تے فکر دا مطالعہ ، میک گل یونیورسٹی 1977
• ڈاکٹر احمد ریسونی، امام شاطبی دا نظریہ اسلامی قانون دے اعلیٰ مقاصد تے ارادےآں دا ترجمہ نینسی رابرٹس ، ناشر IIIT نے کيتا۔
• وائل بی حلق، اسلامی قانونی نظریات د‏‏ی تریخ ، کیمبرج 1997، چوہدری۔ 5۔
• شاطبی مرکز، الامام الشاطبی د‏‏ی زندگی ، shatibionline.com

سانچہ:اعلام مالکیہسانچہ:القراء العشرة ورواتهم