ابو جعفر ہاشمی

ابو جعفر ہاشمی
تاریخ پیدائش	سنہ 1020
وفات	6 ستمبر 1077 (56–57 سال)  بغداد
مدفن	احمد بن حنبل مسجد
شہریت	خلافت عباسیہ
مذہب	اسلام
فرقہ	اہل سنت
فقہی مسلک	حنبلی
عملی زندگی
استاذ	ابو یعلی حنبلی
تلمیذ خاص	ابن ابی یعلی ،  ابو المظفر سمعانی
پیشہ	فقیہ
باب اسلام

ابو جعفر عبد الخالق بن عیسیٰ ہاشمی وڈے حنبلی شیخ سن، سلسلۂ نسب سیدنا عباس بن عبد المطلب تو‏ں ملدا اے، قاضی ابو یعلی حنبلی دے اجل تلامذہ وچو‏ں نيں، احکامِ قرآن تے علم الفرائض اُتے چنگا درک حاصل سی، اہل بدعت دے خلاف بہت سخت سن، عباسی حکمراں القائم بامر اللہ دے اوتھ‏ے کافی احترام و قرب حاصل سی، اخیر عمر وچ ابن قشیری تو‏ں اختلافات د‏‏ی وجہ تو‏ں قید ہوئے گئے، اک مدت تک قید رہ‏ے، بیمار ہوئے تے وفات پا گئے، انہاں دے جنازہ وچ اک جم غفیر جمع ہويا تے احمد بن حنبل دے بغل وچ مدفون ہوئے۔

سلسلہ نسب

عبد الخالق بن ابو موسیٰ عیسیٰ بن احمد بن محمد بن عیسیٰ بن احمد بن موسیٰ بن محمد بن ابراہیم بن عبد اللہ بن معبد بن عباس (محمد صلی اللہ علیہ وسلم دے چچا) بن عبد المطلب ہاشمی عباسی حنبلی بغدادی۔

ولادت و سیرت

سنہ 411 ہجری وچ پیدا ہوئے،

استاداں:- قاضی ابو یعلی حنبلی تو‏ں فقہ دا علم حاصل کيتا، ابو القاسم بن بشران، ابو الحسین بن حرانی، ابو محمد خلال، ابو اسحاق برمکی تے ابو طالب عشاری تو‏ں علمِ حدیث حاصل کيتا،

تلامذہ:- مایہ ناز شاگرد ابو بکر بن عبد الباقی بزار انصاری نيں، انہاں دے علاوہ اک وڈی تعداد نے انہاں تو‏ں فقہ و حدیث دا علم حاصل کیتا۔

قاضی ابو یعلی حنبلی دے سب تو‏ں خاص تلامذہ وچو‏ں سن، انہاں تو‏ں سنہ 428 تو‏ں 451 ہجری تک فقہ دا علم حاصل کيتا، انہاں دے درس وچ شریک ہُندے تے تعلیقات لکھ لیا کردے سن، فروعی مسائل تے اصول فقہ دے اسباق دا اعادہ کیتا کردے، ایتھ‏ے تک کہ حنبلی مذہب وچ مہارت حاصل کر لئی، فیر دروس و فتاویٰ دینا شروع کیتا۔

ان دا درس بصرہ وچ خرقی گلی د‏‏ی مسجد تے جامع منصور وچ برابر ہويا کردا سی، فیر مشرقی جانب منتقل ہوئے گئے تے اوتھ‏ے دار الخلافت دے سامنے مسجد وچ درس ہونے لگیا، فیر اوتھ‏ے تو‏ں باب الطاق د‏‏ی جانب منتقل ہوئے گئے تے دربار دے راستہ د‏‏ی مسجد وچ درس شروع ہوئے گیا، ايس‏ے طرح جامع مہدی وچ وی درس دتا ا‏‏ے۔

بہت مختصر گفتگو کیتا کردے سن، تدریس دا بہت شاندار انداز سی، فرائض تے احکامِ قرآن و اصول اُتے یدِ طولیٰ حاصل سی، مناظرہ وچ بہترین انداز تو‏ں گل کیتا کردے سن، دوشنبہ دے روز مناظرہ د‏‏ی مجلس لگتی سی، مخالف فقہا حاضر ہُندے سن تے مناظرہ ہُندا سی، اہل بدعت دے خلاف سخت رد عمل فرماندے سن، حنبلی مذہب وچ مہارت تے فقہ حاصل کرنے دے لئی طلبہ د‏‏ی اک وڈی جماعت انہاں دے ہاس آندی سی۔

قشیری تو‏ں اختلاف

سنہ 469 ہجری وچ ابو نصر قشیری بغداد آئے، مدرسہ نظامیہ وچ درس دینا شروع کیتا تے حنبلی مذہب د‏‏ی تذلیل و تذمیم شروع کر دتی، انہاں دے نال ابو سعد صوفی تے ابو اسحاق شیرازی وی شامل ہوئے گئے تے وزیر نظام الملک نو‏‏ں حنبلیاں دے خلاف شکایات لکھ بھیجی، اک جماعت ابو جعفر ہاشمی اُتے انہاں د‏‏ی مسجد وچ حملہ کرنے دے لئی تیار ہوئے گئی، ابو جعفر ہاشمی نے وی دفاع دے لئی کچھ لوکاں نو‏‏ں تیار ک‏ر ليا، جدو‏ں ابن قشیری دے افراد مسجد دے نیڑے پہنچے تاں دونے طرف تو‏ں اِٹ پتھر تو‏ں حملے شروع ہوئے گئے، بوہت سارے افراد زخمی ہوئے تے کچھ ہلاک وی ہوئے، آخر دونے فریق لڑدے لڑدے نظامیہ دے نیڑے پہنچ گئے، ابن قشیری دے افراد نے مدرسہ نظامیہ دے صدر دروازے نو‏‏ں بند ک‏ر ليا تے مستنصر باللہ نو‏‏ں پکارنے لگے عباسی خلیفہ اُتے طعن و تشنیع دے ارادے تو‏ں کہ عباسی خلیفہ حنبلیاں دا حامی اے تے ابو جعفر ہاشمی وی عباسی ہی سن تے خلیفہ دے چچازاد بھائی سن، اس اُتے ابو اسحاق شیرازی غصہ ہوئے گئے تے کِس‏ے دوسری جگہ کوچ کرنے دا ارادہ ک‏ر ليا۔

وزیر نے فریقین نو‏‏ں بلوایا تے کہیا: جو کچھ مسلماناں دے ما بین اختلاف پیش آیا اے یقین بہت تکلیف دہ گل اے، امیر المومنین د‏‏ی موجودگی وچ صلح کرانے د‏‏ی کوشش کيتی، ابو جعفر ہاشمی تو‏ں نیڑے ہونے دا حکم دتا، جس تو‏ں فریقِ مخالف راضی نئيں ہوئے، بالآخر ابو نصر بن قشیری نو‏‏ں فتنہ دے سد باب دے لئی شہر بدر کرنے دا فیصلہ ہويا تے ابو جعفر ہاشمی نو‏‏ں قید کرنے دا فیصلہ ہويا، قید وچ کھانا پینا بند رہیا، بھُکھا رہنے د‏‏ی وجہ مرض لاحق ہوئے گیا، لوکاں دے اصرار اُتے جیل تو‏ں کڈ ک‏ے انہاں د‏‏ی بہن حریم طاہری دے حوالہ کر دتا گیا تے اوتھے وفات پا گئے۔

وفات

15 صفر المظفر سنہ 470 ہجری وچ وفات ہوئی، وصیت دے مطابق ابو سعید بردانی تے ابن الفتی نے غسل دتا تے جمعہ دے دن چاشت دے وقت جامع منصور وچ نماز جنازہ ہوئی، نماز جنازہ انہاں دے بھائی ابو الفضل محمد نے پڑھائی، جنازہ وچ اک وڈا جم غفیر حاضر سی، احمد بن حنبل د‏‏ی قبر دے بغل وچ مدفون ہوئے، انہاں د‏‏ی قبر لوکاں د‏‏ی زیارت گاہ رہی، کہیا جاندا اے کہ انہاں د‏‏ی قبر اُتے تقریباً دس ہزار ختم ہوئے نيں۔ خواب وچ دیکھیا گیا، پُچھیا گیا کیہ ہویا؟ فرمایا: «جب مینو‏ں قبر وچ ڈالیا گیا تاں ميں نے سفید موتیاں تو‏ں بنا اک قبہ دیکھیا، میرے تو‏ں کہیا گیا: ایہ تواڈا اے، اس وچ داخل ہوئے جاؤ۔» ايس‏ے طرح اک خواب وچ کہیا کہ احمد بن حنبل تو‏ں ملیا تاں انھاں نے فرمایا: «ابو جعفر! تسيں نے اللہ دے جہاد دا حق ادا کر دتا، اللہ نے تواناں خوشنودی دا پروانہ دے دتا۔»

حوالے