اداس نسلاں
| فائل:Cover of First edition of Udas naslien.jpg اداس نسلاں دا پہلا سر ورق | |
| مصنف | عبد اللہ حسین |
|---|---|
| ملک |  پاکستان |
| موضوع | برطانوی ہندوستان |
| صنف | ناول |
| ناشر | سنگ میل پبلی کیشنز |
تریخ اشاعت | اول 1963ء / دوم 2015ء |
| طرز طباعت | مطبوعہ (مجلد) |
| متن | [[s:{{{Wikisource}}}|اداس نسلاں]] ویکی ماخذ اُتے |
اداس نسلاں اردو بولی لکھیا جانے والا تاریخی ناول اے جسنوں عبد اللہ حسین (پیدائش :14 اگست، 1931ء وفات:4 جولائی، 2015ء) نے 1963ء وچ تحریر کیتا۔ ایہ ناول عبد اللہ حسین دی پہچان بنیا۔ اس ناول دے پنجاہ توں زیادہ ایڈیشن شائع ہوچکے نيں۔ اس ناول نوں 1963ء وچ آدم جی ادبی انعام توں نوازیا گیا۔
موضوع[سودھو]
اداس نسلاں دا موضوع برطانوی ہندوستان اے۔ ایہ ناول اپنے اندر اک عہد دی تریخ سموئے ہوئے اے۔ ناول دے واقعات دی ابتدا 1857ء دی جنگ آزادی نال ہُندی اے تے اختتام قیام پاکستان اُتے ہُندا اے۔ ناول وچ 1857ء دی جنگ آزادی، جاگیردارانہ ذہنیت دا پھیلاؤ، کانگریس دی سیاست، آل انڈیا مسلم لیگ دی جدوجہد، جلیانوالہ باغ قتل عام، مسلم تشخص دا احساس، دوسری جنگ عظیم تے اس دے ہندوستان اُتے اثرات، ہندوستان وچ آزادی دی جدوجہد، تقسیم ہند دے فسادات تے قیام پاکستان دے واقعات نوں خاص کر اجاگر کیتا گیا اے۔
وجہ تخلیق[سودھو]
1956ء وچ والد دے انتقال توں عبد اللہ حسین نوں شدید ذہنی جھٹکا لگیا۔ نروس بریک ڈاؤن دا شکار ہوئے۔ انہاں نے کہیا سی:
| ” | 1956ء وچ والد فوت ہوئے، فیر وچ بیمار ہوئے گیا، اسپتال وچ رہیا۔ جدوں ميں ٹھیک ہوئے گیا تاں ميں نے مئی وچ ایہ ناول (اداس نسلاں) لکھنا شروع کیا[۱]۔ | “ |
مواد[سودھو]
"اداس نسلاں " لکھنے دے لئی عبد اللہ حسین نے مواد دی فراہمی دا کم جون 1956ء توں ہی شروع کردیاسی ۔ اوہ پنج سال تک اس اُتے محنت کردے رہے تے مئی 1961ء وچ ایہ پایۂ تکمیل نوں پہنچیا لیکن اس دی اشاعت 1963ء وچ عمل وچ آئی۔ اس ناول وچ تن نسلاں دے کوائف بیان کیتے گئے نيں۔ اس ناول دے پلاٹ تے مرکزی خیال دے بارے وچ انہاں دا کہنا سی:
| ” | اس دا جو پلاٹ اے، مرکزی پلاٹ، اوہ شروع توں آخر تک اک ہی دفعہ ذہن وچ آیا سی ۔ جدوں لکھنا شروع کیتا سی اس وقت ایہ میرے لئی اِنّی اہم نہ سی، فیر ميں نے باقاعدہ اس بارے وچ پڑھنا شروع کیتا۔ کتاباں پڑھیاں، لوکاں توں ملا، شروع دے کئی باب لکھنے دے بعد دی گل اے بلکہ میرا خیال اے کہ پہلی جنگ عظیم جتھے توں شروع ہُندی اے اوتھے تک لکھنے دے بعد دی گل اے۔ ميں نے باقاعدہ تریخ پڑھی، اپنے عہد دی تریخ، جنگ دے سلسلے وچ وڈے دور دور دے پنڈ وچ جا کے پرانے سپاہیاں توں ملا[۱]۔ | “ |
عبد اللہ حسین دے اس ناول نوں لکھنے دی دلچسپی دا اندازہ اس گل توں وی لگایا جاسکدا اے کہ انہاں نے اک دفعہ اک صوبیدار خداداد خان نال ملن لئی جنہاں نوں پہلی جنگ عظیم وچ وکٹوریہ کراس ملیا سی، پندرہ میل پیدل چلنا پيا۔ عبد اللہ حسین چاہندے سن کہ ناول وچ حقیقی واقعات وی شامل ہون۔ اوہ اس زمانے دے حقائق نوں اس انداز توں فکشنائز کرنا چاہندے سن کہ تاریخی وقوعے سامنے آجان۔ تریخ دے اوراق دا مطالعہ انہاں دا ذوق و شوق بن گیا تے انہاں نے کافی کتاباں پڑھیاں۔ مہاتما گاندھی تے جوہر لال نہرو نوں وی پڑھیا۔ بعض انگریزی دی لکھی ہوئی کتاباں پڑھیاں۔ اس دے باوجود انھاں نے اس دا اعتراف کیتا کہ "اداس نسلاں " نوں بہت شعوری طور اُتے تاریخی ناول سمجھ کر نئيں لکھیا تے انہاں دا خیال اے کہ نہ ہی ایہ تاریخی ناول اے۔ اوہ اس گل اُتے زور دیندے نيں کہ بنیادی طور اُتے اس ناول نوں اک محبت دی کہانی Love Story سمجھ کر لکھیا سی تے آخر وقت تک انہاں دے ذہن وچ ایہی تصور سی ۔[۱]
انگریزی ترجمہ[سودھو]
یونیسکو نے "اداس نسلاں " نوں انگریزی ترجمے دے لئی منتخب کیتا۔ برطانیہ وچ اپنے دورانِ قیام عبد اللہ حسین نے "اداس نسلاں " دا انگریزی ترجمہ The Weary Generations دے ناں توں کیتا سی ۔ اس دی اشاعت توں انگریزی حلفےآں وچ وی اس دی خوب پزیرائی ہوئی۔ ہندوستان وچ ہارپر کولنز تے پاکستان وچ سنگ میل پبلی کیشنز نے اسنوں چھاپا۔ بلاشبہ ایہ ناول عالمی ادب دے معیار اُتے پورا اتردا اے۔[۱]