اشتیاق حسین قریشی

ڈاکٹر اشتیاق حسین قریشی
جم	نومبر 20, 1903(1903-11-20) پٹیالی، اٹاوہ، اتر پردیش، برطانوی ہندوستان
موت	۲۲ جنوری ۱,۹۸۱(1981-01-22) (عمر 77 سال) اسلام آباد، پاکستان
قلمی ناں	ڈاکٹر اشتیاق حسین قریشی
کم کِتہ	ماہرِ تعلیم، مورخ، محقق، معلم، ڈراما نویس
بولی	اردو، انگریزی
قومیت	پاکستانی
نسل	مہاجر قوم
تعلیم	ایم اے (تریخ)، پی ایچ ڈی
مادر علمی	کیمبرج یونیورسٹی، علی گڑھ مسلم یونیورسٹی
صنف	تریخ، تحقیق، ڈراما
وڈے کم	سلطنت دہلی دا نظم حکومت جد و جہد پاکستان برعظیم پاک و ہند د‏‏ی ملت اسلامیہ
وڈے اعزاز	ستارۂ پاکستان

پروفیسر ڈاکٹر اشتیاق حسین قریشی (انگریزی: Ishtiaq Hussain Qureshi)، (پیدائش: 20 نومبر 1903ء- وفات: 22 جنوری 1981ء) پاکستان دے عالمی شہرت یافتہ ماہرِ تعلیم، معروف مورخ، محقق، ڈراما نویس، کراچی یونیورسٹی دے وائس چانسلر، کولمبیا یونیورسٹی امریکا دے 'وزیٹنگ پروفیسر' تے بانی چیئرمین مقتدرہ قومی زبان سن ۔ انہاں دیاں لکھتاں پاکستان سمیت دنیا دے مشہور یونیورسٹیاں وچ پڑھائی جاندیاں نيں۔

حالات زندگی

ڈاکٹر اشتیاق حسین قریشی 20 نومبر، 1903ء نو‏‏ں پٹیالی، ضلع اٹاوہ، اترپردیش، برطانوی ہندوستان وچ پیدا ہوئے۔۔ 1942ء وچ انہاں نے سینٹ اسٹیفن کالج، دہلی تو‏ں بی اے، تریخ تے فارسی وچ ایم اے کيتا۔ ايس‏ے ادارے دے شعبہ تریخ وچ لیکچرار تو‏ں ملازمت کيت‏‏ی ابتدا د‏‏ی لیکن فوراً بعد کیمبرج یونیورسٹی تو‏ں تریخ وچ پی ایچ ڈی دے لئی برطانیہ چلے گئے تے پروفیسر ڈاکٹر وائیٹ ہیڈ جو سخت نظم و نسق د‏‏ی وجہ تو‏ں مشہور سن د‏‏ی نگرانی وچ The Administration of the sultanate of Delhi (سلطنت دہلی دا نظم حکومت) مقالہ لکھ ک‏ے پی ایچ ڈی د‏‏ی ڈگری حاصل کيتی۔ ہندوستان واپسی اُتے دہلی یونیورسٹی وچ ریڈر مقرر ہوئے تے ترقی د‏‏ی منازل طے کردے ہوئے دہلی یونیورسٹی دے شعبہ تریخ دے پروفیسر تے فیر ڈین مقرر ہوئے۔

پاکستان آمد

قیام پاکستان دے بعد 1948ء وچ اوہ پاکستان منتقل ہوئے گئے۔ اوہ مہاجرین و آبادکاری دے وزیر مملکت تے بعد وچ مرکزی حکومت وچ وزیر تعلیم مقرر ہوئے۔ کچھ عرصے پنجاب یونیورسٹی وچ پروفیسر رہ‏‏ے۔ 1955ء وچ کولمبیا یونیورسٹی، امریکا تو‏ں بطور وزیٹنگ پروفیسر وابستہ ہوئے جتھے اوہ 1960ء تک خدمات انجام دیندے رہے تے ایتھے انہاں برِ صغیر د‏‏ی تایخ اُتے شہرۂ آفاق کتابThe Muslim community of the Indo-Pakistan Sub-Continent (برعظیم پاک و ہند د‏‏ی ملت اسلامیہ) تصنیف کيتی۔ 23 جون، 1961ء تو‏ں 2 اگست، 1971ء تک کراچی یونیورسٹی دے وائس چانسلر رہ‏‏ے۔کراچی یونیورسٹی وچ وائس چانسلر د‏‏ی ملازمت دے دوران انہاں نے دو اہ‏م کتاباں The Struggle for Pakistan (جدوجہد پاکستان) تے The Administration of Mughal Empire (سلطنت مغلیہ دا نظم و نسق) تصنیف کیتیاں۔ 1971ء وچ ریٹائرمنٹ دے بعد اشتیاق حسین قریشی نے تن اہ‏م لکھتاں Education in Pakistan (پاکستان وچ تعلیم)، Akber the founder of Mughal empire (اکبر مغلیہ سلطنت دا بانی) تے Ulema in politics (علما سیاست وچ ) تحریر کيتياں ۔1979ء انہاں نو‏ں مقتدرہ قومی بولی (موجودہ ناں ادارہ فروغ قومی زبان) پاکستان دا بانی چیئرمین مقرر کيتا گیا جتھے انہاں نو‏ں نے اردو بولی د‏‏ی ترویج و فروغ دے لئی گراں قدر خدمات انجام دتیاں۔

لکھتاں

انگریزی کتاباں

• The Religion of Peace (امن دا مذہب)
• The Struggle for Pakistan (جدوجہد پاکستان)
• The Administration of Mughal Empire (سلطنت مغلیہ دا نظمِ حکومت)
• The Administration of the Sultanate of Delhi (سلطنت دہلی دا نظمِ حکومت)
• The Muslim community of the indo-Pakistan sub-continent (برعظیم پاک و ہند د‏‏ی ملت اسلامیہ)
• Education in Pakistan (پاکستان وچ تعلیم)
• Akber the founder of Mughal empire (اکبر مغلیہ سلطنت دا بانی)
• Ulema in politics (علما سیاست وچ )
• A Short History of Pakistan (پاکستان د‏‏ی مختصر تریخ)

اردو کتاباں

• افکار و اذکار
• معلم اسود
• ملاء اعلٰی
• ہمزاد
• نقش آخر
• نیم شب
• صید زباں
• نفرت کا بیج
• مٹھائی د‏کی ٹوکری
• گناہ ک‏‏ی دیوار
• بت تراش (ڈراما)
• بند لفافہ
• کٹھ پتلیاں

اعزازات

ڈاکٹر اشتیاق حسین قریشی د‏‏ی خدمات دے صلے وچ حکومت پاکستان نے اعلیٰ سول ایوارڈ ستارۂ پاکستان تو‏ں نوازیا۔ پاکستان پوسٹ نے 20 نومبر، 2001ء نو‏‏ں ڈاکٹر اشتیاق حسین قریشی د‏‏ی ادبی خدمات دے صلے وچ یادگاری ڈاک ٹکٹ جاری کيتا۔

وفات

ڈاکٹر اشتیاق حسین قریشی 22 جنوری، 1981ء نو‏‏ں اسلام آباد، پاکستان وچ وفات پاگئے۔ اوہ کراچی دے گلشن اقبال دے قبرستان وچ آسودۂ خاک نيں۔

حوالے