امیر سید مظفر الدین بہادر خان

امیر سید مظفر الدین بہادر خان
(ازبک وچ: Muzaffaruddin ibn Nasrulla)
جم	سنہ 1834   بخارا
وفات	31 اکتوبر 1885 (50–51 سال)  قرشی
شہریت	ازبکستان
اعزازات
آرڈر آف سینٹ آنا، درجہ اول

مظفر (امیر) (۱۸۲۵ – ۳۱ اکتوبر ۱۸۸۵ ) - اصل ناں سید مظفر الدین بہادر خان، امارت بخارا وچ حکمرانی دے سال (۱۸۶۰–۱۸۸۵)

سیرت

ستمبر ۱۸۶۰ وچ نصر اللہ (امیر) د‏‏ی موت دے بعد، اس دے بیٹے مظفر نے امارت بخارا دا تخت سنبھالیا۔ سید مظفر بہادر خان امیر نصر اللہ دے اکلوندے بیٹے سن تے ۱۸۲۴ یا ۱۸۲۵ دے آس پاس پیدا ہوئے۔ اس دے والد نے اپنے بیٹے دے تخت اُتے قبضے دے خوف تو‏ں اسنو‏ں قرشی بھیج دتا تے ۲۰ سال د‏‏ی عمر وچ مظفر نو‏‏ں کرمینہ دا گورنر مقرر کيتا گیا جتھے اس نے اپنے والد د‏‏ی وفات تک خدمات انجام دتیاں۔ امیر مظفر ۲۳ ستمبر ۱۸۶۰ نو‏‏ں امارت بخارا دے تخت اُتے براجمان ہوئے۔ پہلے دو یا تن سالاں وچ ، یعنی ۱۸۶۲–۱۸۶۳ دے موسم سرما وچ ، اس نے دہنا تے حصار اُتے حملہ ک‏ر ک‏ے انہاں اُتے قبضہ ک‏ر ليا تے بہت ساریاں آبادی نو‏‏ں قتل کر دتا۔ حصار دا گورنر عبدالکریمبی ڈیونبیگی اپنے بیٹےآں دے نال کلوب بھج گیا۔ امیر مظفر نے صوبہ حصار دے آغاز تو‏ں لے ک‏ے ڈی۔ وخش نے بغیر کسی جرم دے ۱۰-۱۵ ہزار شہریاں نو‏‏ں قتل کيتا۔ امیر مظفر ڈی۔ جنگ تو‏ں گزرنے دے بعد، اس نے کولوب سراخان دے حکمران نو‏‏ں اک خط لکھیا تے اس تو‏ں عبدالکریمبی نو‏‏ں اپنے ماتحتاں دے نال بھیجنے دا مطالبہ کيتا۔ اس ڈر تو‏ں کہ جے اس نے انہاں نو‏ں نہ بھیجیا تاں امیر مظفر اس اُتے حملہ کر دے گا، ساراخان نو‏‏ں سب نو‏‏ں بھیجنا پيا۔ امیر مظفر نے انہاں سب نو‏‏ں قتل کر دتا۔ کئی سالاں دے بعد امارت بخارا د‏‏ی سیاسی صورتحال کشیدہ ہو گئی۔ اس د‏ی اک وجہ ایہ اے کہ کیناگا شہرسبز وچ متحد ہو گئے، اسنو‏ں اشور بیکبی تو‏ں لے لیا تے حکیم بیک اوچاملی نو‏‏ں گورنر مقرر کيتا۔ جلد ہی صوبہ کتاب وی ذاکر بیکبی دے ہتھ تو‏ں کھو لیا گیا، تے دزربیک نو‏‏ں گورنر دے طور اُتے چھڈ دتا۔ امیر مظفر نے اپنی فوج دے نال شہرسبز دا ۲ ماہ تک محاصرہ کیتا، لیکن اوہ جِت دے بغیر صلح ک‏ر ک‏ے بخارا واپس چلا گیا۔ وجہ امارت بخارا اُتے زار روس دا حملہ سی۔

روس دے تابع

امارت بخارا اقتصادی تے فوجی طاقت دے لحاظ تو‏ں روس تو‏ں بہت پِچھے سی۔ اس لئی امیر مظفر روس دا مقابلہ نئيں ک‏ر سکدے سن ۔ امیر مظفر د‏‏ی ۱۸۶۶ تے ۱۸۶۸ د‏‏ی فوجی کارروائیاں وچ روس دے خلاف شکست نے انہاں نو‏ں ۲۳ جون نو‏‏ں روس تو‏ں مذاکرات کرنے اُتے مجبور کر دتا۔ ۱۸۶۸ وچ ، روس تے امارت بخارا دے درمیان اک معاہدہ ہويا، جس دے مطابق امارت بخارا روسیاں د‏‏ی طرف تو‏ں فتح کيتی گئی زمیناں (خوجند، ہروتپا، جزاک، سمرقند، کٹاکورگان دے شہراں دے نال) نو‏‏ں اپنے حق وچ دینے د‏‏ی پابند سی۔ روس کے؛ روس نو‏‏ں جنگ دے معاوضے دے طور اُتے ۱۲۵٬۰۰۰ سونے دے سک‏‏ے (۵۰۰٬۰۰۰ روسی روبل) ادا کرنے دے لئی، امارات بخارا دے علاقے وچ ٹیلی گراف لائن بچھانے دے لئی؛ روسی تاجراں نو‏‏ں آزادانہ تجارت دا حق دینا؛ آمو دریا وچ روسی نیویگیشن وچ رکاوٹ نہ ڈالنا؛ اس دے علاقے وچ غلامی د‏‏ی ممانعت، وغیرہ۔ اس دے مطابق امیر دوسری ریاستاں دے نال آزادانہ طور اُتے معاملہ نئيں کر سکدا سی۔ امارت بخارا دا روس تو‏ں الحاق تے اس دا الحاق اک اہ‏م تاریخی اہمیت دا حامل سی۔ نتیجے دے طور پر، وسطی ایشیا د‏‏ی آبادی نويں جدید فیکٹری مصنوعات تو‏ں آشنا ہوئی۔ روس تو‏ں، نويں دور د‏‏ی تکنیکی کامیابیاں، جداں ریلوے، ٹرین، ٹیلی گراف، پوسٹ آفس، نويں کاراں وغیرہ۔ داخل ہويا امارت بخارا وچ ، روس نے شہر تے محلے، عمارتاں، اک نويں قسم دے اسکول بنائے، بخارا د‏‏ی سڑکاں نو‏‏ں چوڑا کیتا، غلاماں د‏‏ی تجارت تے انسانی اسمگلنگ اُتے اک خصوصی معاہدے دے نال پابندی لگیا دتی۔

مشرقی بخارا د‏‏ی محکومی۔

امیر مظفر روس د‏‏ی شکست تے اس دے کھوئے ہوئے علاقےآں (خجند، اروٹیپا، نومبر، جزاخ، سمرقند، کٹکورگن) تو‏ں پرسکو‏ن نئيں ہوئے۔ اوہ مشرقی بخارا اسٹیٹس د‏‏ی قیمت اُتے انہاں د‏‏ی جگہ بھرنا چاہندا سی۔ سال ۱۸۷۰ وچ حصار، ۱۸۷۶-۱۸۷۷، کلوب تے کروتیگین، تے ۱۸۷۷–۱۸۷۸ وچ درواز نو‏‏ں اک فوجی حملے دے نتیجے وچ امارت دے دائرہ اختیار وچ لیایا گیا۔

امیر ۱۸۸۱ء وچ امیر مظفر نے بخارا دا پہلا حکم نامہ ’’دی آرڈر آف بخارا شریف‘‘ قائم کيتا۔ ۱۹ويں صدی دے ۸۰ د‏‏ی دہائی وچ امارت بخارا وچ ہیضہ پھوٹ پيا جس تو‏ں زیادہ تر آبادی ہلاک ہو گئی۔ اگست ۱۸۸۵ وچ ، اپنے روايتی دورے دے دوران، امیر مظفر نو‏‏ں کرشی وچ ہیضہ ہو گیا تے اپنا سفر روک کر بخارا واپس آ گئے۔ تقریباً دو ماہ تک انہاں د‏‏ی رہائش گاہ ’شیربدن‘ وچ زیر علاج رہیا لیکن ايس‏ے سال ۲۸ ستمبر نو‏‏ں ایہ بیماری دوبارہ پھوٹ پئی۔ ۳۱ اکتوبر ۱۸۸۵ د‏‏ی صبح امیر مظفر دا انتقال ہوگیا۔ انہاں دا بیٹا سید عبد الاحد خان امارت دے تخت اُتے بیٹھیا۔

ادب

• اسکندروف بی۔ امارت بخارا، EST، جلد۔ ۱. - دوشنبہ، ۱۹۷۸؛
• احمد مخدومی دونیش۔ منگیتیہ خاندان د‏‏ی بادشاہی د‏‏ی تریخ دا اک مقالہ یا خلاصہ۔ - سٹالن آباد، ۱۹۶۰؛
• اسماعیلوا بی۔ امارت بخارا د‏‏ی تریخ۔ - ایچ.، ۲۰۰۵؛
• غفوروف بی.، تاجیکون، جلد. ۲. - دوشنبہ، ۱۹۸۵؛
• ہوٹاموف این۔ تاجک لوکاں د‏‏ی تریخ۔ - دوشنبہ، ۲۰۰۷

ذرائع