انتقبر
انیت قبر | |
---|---|
کوآرڈینیٹس | 39°55′32″N 32°50′16″E / 39.92556°N 32.83778°Eمتناسقات: 39°55′32″N 32°50′16″E / 39.92556°N 32.83778°E |
تھاں | انکرہ, ترکی |
ڈیزائنر | امین خالد اونات[۱] تے احمد اورخان اردا |
قسم | مقبرہ |
مواد | کنکریٹ, ٹراورٹائن تے سنگ مرمر |
لمبائی | ۵۷٫۳۵ میٹر (۱۸۸٫۲ فٹ) |
چوڑائی | ۴۱٫۶۵ میٹر (۱۳۶٫۶ فٹ) |
اونچائی | ۲۷ میٹر (۸۹ فٹ) |
تاریخ آغاز | 9 اکتوبر 1944 |
تکمیل تریخ | 1 ستمبر 1953 |
افتتاح تریخ | 1 ستمبر 1953 |
نوں وقف | مصطفا کمال اتاترک |
انتقبر انکرہ ترکی وچ مصطفا کمال اتاترک دی قبر اے۔ مصطفا کمال اتاترک ترکی دا اک فوجی آگو، ترکی بچانوالا تے ترکی دا پہلا صدر سی۔ ایس مقبرے دا ڈیزائن امین اونات تے احمد اورخان اردا نے بنایا۔ 1953 وچ ایدا بنان دا کم مکیا۔ 110 نومبر 2007 نوں 546,620 لوک نے ایس تھاں تے آۓ۔
انتقبر («میموریل ٹومب») ترکی دی جنگ آزادی دے رہنما تے جمہوریہ ترکی دے بانی تے پہلے صدر مصطفیٰ کمال اتاترک دا مقبرہ اے ۔ ایہ انقرہ وچ واقع اے تے اسنوں ماہر تعمیرات پروفیسر ایمن اونات تے اسسٹنٹ پروفیسر احمد اورہان اردا نے ڈیزائن کيتا سی، جنہاں دی تجویز نے اتاترک دی یادگار دے لئی 1941 وچ ترک حکومت کیتی جانب توں منعقدہ مقابلے وچ متعدد ملکاں توں 48 ہور اندراجات نوں پِچھے چھڈ دتا۔
یہ جگہ ترکی دے دوسرے صدر عصمت انونو دی آخری آرام گاہ وی اے ، جنہاں نوں 1973 وچ وفات دے بعد اوتھے سپرد خاک کيتا گیا سی۔
مقبرہ نوں 1966–1987 تے 1997–2009 دے دوران مختلف ترک بینک نوٹاں اُتے دکھایا گیا سی [2] تے ترکی وچ سول انجینئرنگ دے پنجاہ کارنامےآں دی لسٹ وچ ترکی دے چیمبر آف سول انجینئرز دی لسٹ وچ شامل کيتا گیا سی ، جو کہ پہلے 50 وچ قابل ذکر انجینئرنگ منصوبےآں دی لسٹ اے۔ چیمبر دے سال. [۲][۳]
تعمیر
[سودھو]انتقبر دے لئی منتخب کردہ جگہ Rasattepe ( Observation Hill ) دے ناں توں مشہور سی، جو کہ انتقبر دے لئی تعمیراتی مقابلے دے وقت، انقرہ دا اک مرکزی مقام سی تے اسنوں شہر دے تمام حصےآں توں دیکھیا جا سکدا سی۔ آثار قدیمہ دی کھدائیاں توں فریجین رہتل نال تعلق رکھنے والے نمونے دریافت ہوئے، جنہاں نوں احتیاط توں کھدائی کرکے انقرہ وچ وی اناطولیائی تہذیباں دے عجائب گھر وچ نمائش دے لئی رکھیا گیا سی۔
انتقبر دی تعمیر، جس وچ نو سال لگے [1] تے چار مراحل اُتے محیط سی، 9 اکتوبر 1944 نوں سنگ بنیاد رکھنے دی تقریب دے نال شروع ہويا۔
تعمیر دا پہلا مرحلہ، جس وچ تیاری دی کھدائی تے لائنز روڈ دی برقرار رکھنے والی دیوار دی تعمیر شامل اے، 9 اکتوبر 1944 نوں شروع ہوئی تے 1945 وچ مکمل ہوئی۔ رسمی گراؤنڈ، 29 ستمبر 1945 نوں شروع ہويا، تے 8 اگست 1950 نوں مکمل ہويا۔ اس مرحلے پر، مزار دی چنائی تے کنکریٹ دے ڈھانچے دی بنیاداں توں متعلق مسائل دی وجہ توں، کچھ ترمیم کرنا پئی۔ 1947 دے آخر وچ ، مزار دی فاؤنڈیشن دی کھدائی تے موصلیت دا کم مکمل ہو گیا تے نويں 11 میٹر دے لئی سٹیل دی کمک۔ (36.1 فٹ) اُچی کنکریٹ فاؤنڈیشن، جو زمین دی کسی وی قسم دی تصفیہ دے خلاف مزاحمت کرنے دی صلاحیت رکھدی اے، تکمیل دے نیڑے پہنچ چکی سی۔ داخلی ٹاورز، روڈ نیٹ ورک دے بیشتر حصے، باغات دی تنصیبات،
تعمیر دا تیسرا مرحلہ مزار دی طرف جانے والی سڑکاں دی تعمیر، دتی لائنز روڈ، تے رسمی میدان سی۔ مقبرے دی اوپری سطح دا پتھر دا فرش، عظیم الشان سیڑھیاں، عظیم الشان قبر دے پتھر دی جگہ، تے بجلی، پلمبنگ تے حرارتی نظام دی تنصیب۔
تعمیر دا چوتھا تے آخری مرحلہ ہال آف آنر دا فرش بچھانیا، سائڈ لائننگز دے تھلے والٹس، تے ہال آف آنر دے پریمیٹر پتھر دے پروفائلز تے کنارے دی سجاوٹ سی، جو 1 ستمبر 1953 نوں مکمل ہوئی۔
منصوبےآں اُتے
[سودھو]انتقبر پراجیکٹ وچ اصل وچ مقبرے دے اُتے اک موج دار چھت سی جس نوں فریم دے کالماں دے ذریعے اٹھایا گیا سی۔ 4 دسمبر 1951 نوں حکومت نے معماراں توں ہال آف آنر دی 28 میٹر (92 فٹ) اُچی چھت نوں کم کرکے تعمیراتی وقت نوں کم کرنے دے امکان دے بارے وچ پُچھیا۔ اس موضوع دا مطالعہ کرنے دے بعد، معماراں نے ایہ نتیجہ اخذ کيتا کہ چھت نوں پتھر دے والٹ دے بجائے مضبوط کنکریٹ دے سلیب توں ڈھانپنا ممکن اے۔ اس تبدیلی نے چھت دا وزن کم کيتا تے بعض تعمیراتی خطرات نوں وی ختم کردتا۔ [4]
سطحی ریلیف تے پتھر
[سودھو]تمام پتھر تے سنگ مرمر ترکی دے مختلف حصےآں توں لیائے گئے سن ۔ آسانی توں پروسیس شدہ غیر محفوظ ٹراورٹائن نوں کنکریٹ دی سطحاں دی بیرونی کلیڈنگ اُتے استعمال کيتا جاندا اے تے ہال آف آنر دی اندرونی سطحاں دے لئی ماربل دا استعمال کيتا جاندا اے۔
مجسمہ سازی دے گروہون، شیراں دے اعداد و شمار تے مقبرے دے کالماں دے لئی استعمال ہونے والا سفید ٹراورٹائن قیصری توں لیایا گیا سی تے ٹاورز دے اندر استعمال ہونے والا ٹراورٹائن پولاتلی تے مالکی توں لیایا گیا سی ۔ ٹاورز دی رسمی زمین تے فرش نوں ہموار کرنے دے لئی استعمال ہونے والا سرخ تے سیاہ ٹراورٹائن قیصری توں آیا سی۔ Çankırı توں لیایا گیا پیلا ٹراورٹائن وکٹری ریلیف، ہال آف آنر دی بیرونی دیواراں تے رسمی گراؤنڈ دے پریمیٹر کالماں دی تعمیر دے لئی استعمال ہُندا سی۔ ہال آف آنر دے فرش اُتے استعمال ہونے والا سرخ، سیاہ تے کریم رنگ دا سنگ مرمر ہاتائے ، اڈانا تے چاناکلے توں لیایا گیا سی ، تے اندرونی دیواراں دے لئی، شیر دی طرز دا ماربلBilecik توں Afyon تے سبز سنگ مرمر استعمال کيتا گیا تھا. sarcophagus، 40 ٹن وزنی اک سنگی قبر دا پتھر، Adana توں لیایا گیا سی تے sarcophagus دے اطراف نوں ڈھانپنے والا سفید سنگ مرمر وی Afyon توں سی۔
لے آؤٹ
[سودھو]انتقبر دے چار اہم حصے نيں: روڈ آف لائنز، سیریمونیئل پلازہ، ہال آف آنر (اتاترک دے مقبرے دا مقام) تے یادگار دے چاراں طرف پیس پارک۔
شیراں دی سڑک
[سودھو]یادگار تک پہنچنے دا راستہ اک 262 میٹر (860 فٹ) لمبا پیدل چلنے والا راستہ اے جس دے دونے طرف شیراں دے بارہ جوڑے اس انداز وچ کھدی ہوئیاں نيں جداں ہیٹی دے آثار قدیمہ دے آثار۔ شیر 24 اوغز ترک قبیلے دی نمائندگی کردے نيں تے انہاں نوں بیک وقت طاقت تے امن دونے دی نمائندگی کرنے دے لئی بیٹھے ہوئے دکھایا گیا اے۔ پنج سینٹی میٹر دا فاصلہ روڈ آف لائنز اُتے ہموار پتھراں نوں وکھ کردا اے تاکہ اس گل نوں یقینی بنایا جا سکے کہ زائرین اپنا وقت نکالاں تے اتاترک دے مقبرے دی طرف جاندے ہوئے احترام دے نال برتاؤ دا مشاہدہ کرن۔ رسمی پلازہ سیریمونیل پلازہ لائنز روڈ دے آخر وچ واقع اے۔ ایہ علاقہ 129 میٹر (423 فٹ) لمبا تے 84 میٹر (276 فٹ) چوڑا اے تے اسنوں 15,000 لوکاں دے بیٹھنے دے لئی ڈیزائن کيتا گیا سی۔ فرش نوں 373 قالین تے کلیم (ترک قالین) دے نمونےآں توں سجایا گیا اے، تے مختلف رنگاں وچ ٹراورٹائن توں بنا اے۔
ہال آف آنر
[سودھو]ہال آف آنر اناتکبیر دی مشہور علامت تے اتاترک دے مقبرے دا مقام اے۔ ساخت 41.65 میٹر × 57.35 میٹر (137 فٹ × 188 ft) منصوبہ بندی وچ اے تے 17 m (56 ft) دی اونچائی تک ودھدی اے، کالم خود 14.4 میٹر (47 ft) دی پیمائش کردے نيں۔
اتاترک دا مقبرہ ہال آف آنر دے گراؤنڈ فلور وچ علامتی 40 ٹن دے سرکوفگس دے بالکل تھلے واقع اے، تے اتاترک دی لاش نوں اس دے تھلے تہہ خانے دی سطح اُتے اک خصوصی قبر دے کمرے وچ دفن کيتا گیا اے۔ اس کمرے وچ سلجوک تے عثمانی تعمیراتی انداز وچ اک آکٹونل پلان اے، تے اس دی اہرام دی چھت سونے دے موزیک توں جڑی ہوئی اے۔
پیس پارک
[سودھو]یادگار دے چاراں طرف موجود پارک نوں اتاترک دے مشہور قول " گھر وچ امن، دنیا وچ امن " دے اعزاز وچ پیس پارک کہیا جاندا اے ۔ اس وچ 104 قسماں دے لگ بھگ 50,000 آرائشی درخت، پھُل تے جھاڑیاں نيں، جو تقریباً 25 ملکاں توں عطیہ کیتے گئے نيں۔
ٹاورز، مجسمے، میوزیم
[سودھو]انتقبر سائٹ دے اندر دس برج نيں جو اک متوازی ترتیب وچ واقع نيں۔ ایہ انہاں نظریات دی علامت نيں جنہاں نے ترک قوم تے جمہوریہ ترکی دی تخلیق نوں متاثر کيتا۔ ٹاور منصوبہ بندی تے ساخت دے لحاظ توں اک جداں نيں: اوہ مستطیل نيں، مربع دے قریب، اہرام دی چھتاں دے نال۔ روايتی ترک خانہ بدوش خیمےآں دی طرح کانسی دے تیر چھتاں دے اُتے رکھے جاندے نيں ۔ ٹاورز دے اندر، روايتی ترک قالین (کلیم) دے نمونےآں تے نقشیاں توں متاثر ہندسی آرائش، فریسکو تکنیک وچ ٹاورز دی چھتاں اُتے پائی جا سکدی اے۔ اتاترک دے اقتباست دے نوشتہ وی موجود نيں جو اس ٹاور دے تھیم توں مطابقت رکھدے نيں۔
آزادی ٹاور
[سودھو]آزادی ٹاور دے اندر موجود ریلیف وچ دکھایا گیا اے کہ اک نوجوان سیدھا کھڑا اے تے دونے ہتھوں توں تلوار پکڑے ہوئے اے جدوں کہ اک عقاب اس دے پاس اک چٹان اُتے بیٹھیا اے۔ عقاب افسانےآں تے سلجوق آرٹ وچ طاقت تے آزادی دی نمائندگی کردا اے تے تلوار والا نوجوان ترک قوم دی نمائندگی کردا اے جو اس دی آزادی دا دفاع کردا اے۔
سوانیاں دا مجسمہ گروپ
[سودھو]آزادی ٹاور دے سامنے، ترکی دے قومی ملبوست وچ تن سوانیاں دا اک مجسمہ گروپ اے۔ اطراف وچ موجود دو سوانیاں نے زمین تک پہنچنے والی اک وڈی چادر پکڑی ہوئی اے۔ ایہ چادر، اناج دی پتیاں توں بنی اے، پرچر ملک دی نمائندگی کردی اے۔ کھبے طرف پھیلے ہوئے ہتھ وچ اک پیالہ لئی عورت خدا توں رحم منگ رہی اے۔ درمیان وچ موجود عورت اپنے چہرے نوں ہتھ توں ڈھانپ کر رو رہی اے۔ ایہ گروہ ترک سوانیاں دے فخر تے غم تے مشکلات وچ وی انہاں دی پختگی تے عزم دی نمائندگی کردا اے۔
فریڈم ٹاور
[سودھو]فریڈم ٹاور دے اندر موجود ریلیف اک فرشتہ دی شکل دکھاندا اے جس وچ کاغذ دی اک شیٹ تے اس دے نال اک گھوڑا پالیا ہويا اے۔ فرشتہ دی شکل آزادی دے تقدس دی علامت اے تے کاغذ دی شیٹ ترکی دے آزادی دے اعلان دی علامت اے۔ گھوڑے دی شکل آزادی تے آزادی دونے دی علامت اے۔
مرد مجسمہ گروپ
[سودھو]فریڈم ٹاور دے سامنے تن آدمیاں اُتے مشتمل اک مجسمہ گروپ اے۔ ہیلمٹ تے کوٹ دے نال سجے طرف والا شخص اک ترک فوجی دی نمائندگی کر رہیا اے۔ کھبے طرف اک ترک نوجوان تے دانشور ہتھ وچ کتاب لئی ہوئے اے۔ انہاں دونے دے پِچھے، پنڈ دے لباس وچ ، اک ترک کسان اے۔ تِناں مجسماں دے چہرے دے سنجیدہ تاثرات ترک عوام دی پختگی تے قوت ارادی نوں ظاہر کردے نيں۔
مہمتیک ٹاور
[سودھو]مہمتیک ٹاور شیر روڈ دے اختتام دے سجے ہتھ اُتے واقع اے۔ بیرونی اگواڑے اُتے راحت وچ اک مہمتیک (ترک پیدل سپاہی) نوں گھر توں نکلدے ہوئے دکھایا گیا اے۔ اس کمپوزیشن وچ اک اداس لیکن قابل فخر ماں اپنے بیٹے دے کندھے اُتے ہتھ رکھ دے اسنوں ملک دی جنگ وچ بھیجتی اے۔ اس ٹاور وچ کتاباں دی دکان تے تحفے دی دکان اے انہاں زائرین دے لئی جو انتقبر تے Atatürk دے بارے وچ مضامین خریدنے وچ دلچسپی رکھدے نيں۔
فتح ٹاور
[سودھو]اس ٹاور دی دیواراں اُتے ملک دی اہم ترین تن فتوحات دی تاریخاں تے انہاں فتوحات دے بارے وچ اتاترک دے لفظاں کندہ نيں۔ ٹاور دے اندر، بندوق دی گڈی، جو اتاترک دے تابوت نوں Dolmabahçe Palace توں Sarayburnu لے کے گئی سی تے 19 نومبر 1938 نوں بحریہ دے حوالے کے دتی گئی سی ۔
امن ٹاور
[سودھو]اک ریلیف کمپوزیشن جس وچ اتاترک دے گھر وچ امن دے اصول دا اظہار کيتا گیا اے، دنیا وچ امن ٹاور دی دیواراں دے اندر کندہ اے۔ اس راحت وچ کساناں تے اک سپاہی نوں دکھایا گیا اے جو اپنی تلوار اٹھا کے انہاں دی حفاظت کردے نيں۔ ایہ سپاہی ترک فوج دی علامت اے ، جو امن دی مضبوط تے حقیقی محافظ اے، جو لوکاں نوں اپنی روزمرہ دی زندگی ترک فوج دے ذریعے محفوظ طریقے توں گزارنے دی اجازت دیندا اے۔
23 اپریل ٹاور
[سودھو]اس ٹاور دی اندرونی دیواراں اُتے اک ریلیف اے جس وچ 23 اپریل 1920 نوں ترکی دی گرینڈ نیشنل اسمبلی دے افتتاح نوں دکھایا گیا اے۔ اس ریلیف وچ کھڑی سواݨی نے اپنے ہتھ وچ اک کاغذ پھڑیا ہويا اے جس اُتے تریخ لکھی ہوئی اے۔ اس دے دوسرے ہتھ وچ چابی اسمبلی دے افتتاح دی علامت اے۔
اتاترک دی 1936 کیڈیلک سیریز 80 [5] کار، جو 1936 تے 1938 دے درمیان استعمال ہوئی سی، اس ٹاور وچ نمائش دے لئی رکھی گئی اے۔
ٹاور آف ریفارمز
[سودھو]یہ ٹاور میوزیم دی توسیع اے تے ایتھے اتاترک دے ملبوست دی نمائش اے۔ ٹاور دی دیوار دے اندر موجود ریلیف وچ اک کمزور ہتھ دکھایا گیا اے جس وچ ٹارچ بجھنے والی اے، جو سلطنت عثمانیہ دے زوال دی علامت اے۔ اک ہور مضبوط ہتھ آسماناں دی طرف روشن مشعل نوں بلند کرنا انہاں اصلاحات دی علامت اے جنہاں دے ذریعے نويں ترک جمہوریہ تے اتاترک نے ترک قوم نوں عصری رہتل دی سطح اُتے پہنچایا۔
میثاق ملی (قومی معاہدہ) ٹاور
[سودھو]ایہ ٹاور میوزیم دے داخلے اُتے اے (تھلے ملاحظہ کرن) تے اس ٹاور دے اندر موجود راحت اتحاد وچ بندھن دی علامت اے۔ راحت چار ہتھ تلوار دے نوک اُتے جوڑے ہوئے دکھاندی اے۔ ایہ ترکیب ترک ملک نوں بچانے دے لئی قوم دے مشترکہ حلف دی علامت اے۔
انتقبر اتاترک میوزیم
[سودھو]انتقبر اتاترک میوزیم 21 جون 1960 نوں کھولیا گیا۔ اتاترک دی ذاتی اشیاء، انہاں دی الماری، تے انہاں نوں پیش کیتے گئے کچھ تحائف اس میوزیم وچ نمائش دے لئی رکھے گئے نيں۔ عجائب گھر وچ اتاترک دے تمغے، سجاوٹ تے انہاں دے گود لئی ہوئے بچےآں دی طرف توں میوزیم نوں عطیہ کردہ کچھ ذاتی اشیاء وی نمائش وچ رکھی گئیاں نيں۔
تعمیراتی خصوصیات
[سودھو]1940 تے 1950 دے درمیان ترک فن تعمیر دے دور نوں آرکیٹیکچرل مورخین نے دوسری قومی تعمیراتی تحریک دے طور اُتے درجہ بندی کيتا اے ۔ اس دور دی خاصیت زیادہ تر یادگار، سڈول، کٹ پتھر توں ڈھکی عمارتاں دی اے، جس وچ تعمیر وچ تفصیل تے کاریگری اُتے بہت زور دتا جاندا اے۔ انتقبر اس دور دی اوہی خصوصیات اُتے مشتمل اے، تے بوہت سارے لوک اسنوں اس دور دی آخری یادگار سمجھدے نيں۔ اس دے علاوہ، انتقبر وچ سلجوق تے عثمانی تعمیراتی تے آرائشی خصوصیات شامل نيں۔ مثال دے طور پر، میناراں دے کنارے تے ہال آف آنر سبھی سلجوق طرز دی آری ٹوتھ آرائش نيں۔
زائرین
[سودھو]10 نومبر 2007 ناں، اتاترک دی موت دی 69 ويں برسی پر، 546,620 افراد، جنہاں وچوں 2,420 غیر ملکی سن، نے انتقبر دا دورہ کیا، جس نے روزانہ آنے والےآں دا سب توں زیادہ ریکارڈ قائم کيتا۔ 2007 دے پہلے 11 مہینےآں وچ ، انتقبر نوں 11 ملین توں زیادہ زائرین ملے، جو پچھلے کسی وی پورے سال دے زائرین دی کل تعداد توں زیادہ اے۔ 2006 وچ کل 8,150,000 افراد تے 2005 وچ کل 3,800,000 لوکاں نے انتقبر دا دورہ کيتا۔ [6]
10 نومبر 2013 نوں 1,089,615 لوکاں نے انتقبر دا دورہ کيتا جو ہن تک دا نواں ریکارڈ اے۔ 29 اکتوبر 2013 نوں جو کہ جمہوریہ ترکی دی بنیاد دی سالگرہ اے، 438,451 لوکاں نے انتقبر دا دورہ کيتا۔ 10 نومبر 2012 نوں زائرین دی ریکارڈ تعداد دا اعلان 413,568 افراد دے طور اُتے کيتا گیا۔ [7]
مدفون افراد
[سودھو]ناں | وضاحت | جم | موت | ٹوٹس |
---|---|---|---|---|
مصطفا کمال اتاترک | ترک آرمی جنرل تے بانی باپ تے پہلا ترکی دا صدر | 1881 | 1938 | |
عصمت انونو | ترک آرمی جنرل تے دوسرا ترکی دا صدر | 1884 | 1973 | |
جمال گرسل | ترک آرمی جنرل تے چوتھا ترکی دا صدر | 1895 | 1966 | اس دی لاش نوں انتقبر توں ہٹا دتا گیا سی تے فی الحال اوہ اوتھے نئيں اے۔ |
Tتوران ایمکمسز | ترک یونیورسٹی دا طالب علم 1960 وچ سڑکاں اُتے ہونے والے مظاہرےآں وچ ماریا گیا۔ | 1940 | 1960 | اس دی لاش نوں انتقبر توں ہٹا دتا گیا سی تے فی الحال اوہ اوتھے نئيں اے۔ |
مورتاں
[سودھو]-
شیراں دا رستہ
-
شیراں دا رستہ
-
روڈ آف لائنز دے دروازے اُتے واقع ترک مرداں دا مجسمہ
-
روڈ آف لائنز دے دروازے اُتے واقع ترک عورتاں دا مجسمہ
-
مزار دے دروازے اُتے رسمی گارڈ
-
اسسٹنٹ انتقبر اُتے اک گارڈ توں پسینہ کڈ رہیا اے۔
-
ریلیف
-
عصمت انونو دا مقبرہ
-
عصمت انونو دا مقبرہ
-
اپنے جمہوری مظاہرے دی حفاظت کرن۔ (14 اپریل 2007)
-
R20 لیرا بینک نوٹ دا الٹا (1970)
-
5 ملین لیرا بینک نوٹ دا الٹا (1990–2005)
-
5 نويں لیرا بینک نوٹ دا الٹا (2005–2008)
-
انتقبر دا اک عمومی منظر
ہور ویکھو
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ Pevsner, Nikolaus (1970). A history of building types. Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 25-26. ISBN 978-0-691-01829-4.
- ↑ The mausoleum was depicted in the following Turkish banknotes:
- On the reverse of the 20 lira banknotes of 1966-1987 (6. Emission Group — Twenty Turkish Lira - I. Series Archived February 4, 2009, at the وے بیک مشین, II. Series Archived February 4, 2009, at the وے بیک مشین, III. Series Archived February 4, 2009, at the وے بیک مشین & IV. Series Archived February 4, 2009, at the وے بیک مشین).
- On the reverse of the 5 million lira banknote of 1997-2005 (7. Emission Group — Five Million Turkish Lira - I. Series Archived November 22, 2008, at the وے بیک مشین).
- On the reverse of the 5 new lira banknote of 2005-2009 (8. Emission Group — Five New Turkish Lira - I. Series Archived February 24, 2009, at the وے بیک مشین; Announcement on the Withdrawal of E8 New Turkish Lira Banknotes from Circulation Archived 2009-04-22 at the وے بیک مشین, 8 May 2007.).
- ↑ The list سانچہ:In lang Archived 2013-10-31 at the وے بیک مشین
باہرلے جوڑ
[سودھو]وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: انتقبر |
- Official website of Anıtkabir Archived 2017-08-05 at the وے بیک مشین سانچہ:In lang
- 360° virtual tour of Anıtkabir
- انتقبر visitors book Archived 2020-09-22 at the وے بیک مشین سانچہ:In lang
- Beyond Anıtkabir: The Construction and Maintenance of National Memory in the Funerary Architecture for Mustafa Kemal Atatürk
- انتقبر in 3D on its real place Archived 2016-10-10 at the وے بیک مشین
وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: انتقبر |