انور خوجا

انور خوجا
(البانوی وچ: Enver Halil Hoxha)
تفصیل=
جم	16 اکتوبر 1908   ارجیر
وفات	11 اپریل 1985 (77 سال)  تیرانا
مدفن	تیرانا
طرز وفات	طبعی موت
شہریت	عوامی اشتراکی جمہوریہ البانیا
جماعت	فرانسی کمیونسٹ پارٹی
اولاد	Ilir Sokol Pranvera
تعداد اولاد	3
عملی زندگی
مادر علمی	پیرس یونیورسٹی جامعہ مونپلیہ لبرے ڈی برسلز یونیورسٹی
پیشہ	سیاست دان
مادری زبان	البانیائی
پیشہ ورانہ زبان	البانیائی ،  انگریزی ،  اطالوی ،  روسی ،  سربی ،  فرانسیسی
مؤثر	کارل مارکس ،  ولادیمیر لینن ،  جوزف سٹالن
تحریک	ایتھیازم
عسکری خدمات
وفاداری	عوامی اشتراکی جمہوریہ البانیا
لڑائیاں تے جنگاں	ہسپانوی خانہ جنگی ،  دوجی وڈی لڑائی
اعزازات
آرڈر آف لینن
دستخط

انور خلیل خوجا (البانی : Enver Halil Hoxha)؛ انور ہلیل ہوشا) ؛ 16 اکتوبر 1908- 11 اپریل 1985) البانی کمیونسٹ 1944 تو‏ں 1985 (اپنی موت تک) البانیہ د‏‏ی سربراہ دے طور اُتے خدمات سرانجام دینے والے البانیہ دے سیاست دان. اس دوران اوہ البانیا دے ڈیموکریٹک فرنٹ دے صدر تے مسلح افواج دے کمانڈر انچیف رہ‏‏ے۔ انہاں نے 1944 تو‏ں 1954 تک البانیہ دے 22 ويں وزیر اعظم د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں تے متعدد بار وزیر خارجہ تے وزیر دفاع دے عہدےآں اُتے وی فائز رہ‏‏ے۔

اس نے شاہ زوگ دا تختہ پلٹ کر البانیہ وچ اک کمیونسٹ حکومت قائم کيتی۔

1984 وچ "سوشلسٹ البانیہ دے 40 سال" کتاب شائع ہوئی۔ اس وچ دسیا گیا اے کہ کس طرح اپنی چار دہائی (1945–1984) د‏‏ی حکمرانی دے دوران ، ہوجا نے ملک نو‏‏ں دوبارہ تعمیر کيتا ، جدو‏ں کہ دوسری جنگ عظیم دے بعد البانیہ تباہ حال سی۔ ایہ وی دسیا گیا اے کہ البانیہ د‏‏ی پہلی ریلوے لائن د‏‏ی تعمیر ، جو شرح خواندگی د‏‏ی شرح 5٪ تو‏ں ودھیا کر 98٪ کردتی گئی اے ، اس وبا دا خاتمہ ، ملک وچ بجلی پیدا کرنا تے البانیہ نو‏‏ں نمایاں طور اُتے زرعی خود انحصاری دا باعث بنیا۔ کيتا لیکن انہاں نو‏ں سیاسی جبر دے لئی تنقید دا نشانہ بنایا جاندا اے ، جس دا مطلب اے جبری مشقت دے کیمپاں ، غیرجانبانی قتل تے پھانسیاں دے استعمال تو‏ں کمیونسٹ مخالف قوتاں دا خاتمہ۔ اس وچو‏ں ، سیگورمی نامی خفیہ پولیس دے ذریعہ اس طرح دے وڈے پیمانے اُتے جرائم دا ارتکاب کيتا گیا۔ ہوجا د‏‏ی حکومت خاص طور اُتے 1970 دے عشرے دے وسط تو‏ں ترمیم پسند مارکسزم-لینن ازم دے خلاف اعلان کردہ تقویت د‏‏ی پیروی دے لئی مشہور سی۔ ايس‏ے وجہ تو‏ں ، جوزف اسٹالن د‏‏ی موت دے بعد ، جدو‏ں نکیندا خروش شیف نے سوویت یونین د‏‏ی پالیسیاں نو‏‏ں تبدیل کرنے د‏‏ی کوشش کيتی ، تاں اس نے اپنے ملک دا سب تو‏ں نیڑےی دوست ، سوویت یونین دا مقابلہ کيتا۔ ايس‏ے دے نال ہی ، انہاں نے چین تے سوویت یونین دے وچکار جاری لڑائی وچ چین د‏‏ی حمایت د‏‏ی ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں سوویت - البانیہ تعلقات وچ کھٹ پٹ دے فائدے براہ راست چین نو‏‏ں پہنچ گئے۔ لیکن ایہ دوستی وی زیادہ دیر تک قائم نہ رہ سکی ، کیونجے ہوجا دے مطابق چین کمیونزم دے نظریات تو‏ں دور جارہیا سی۔

1976–1978 دے دوران ماؤنوازاں نے دنیا بھر د‏‏ی متعدد ماؤنواز پارٹیاں تو‏ں اپنے آپ نو‏‏ں توڑنے دے بعد کیکا مین نال تعلق رکھنے والی پارٹیاں تے تنظیماں د‏‏ی مقبول مارکسی لیننسٹ بین الاقوامی کانفرنس (اتحاد تے جدوجہد) دا اعلان کيتا۔

یاں 70 د‏‏ی دہائی دے آخر وچ البانیہ کمیونسٹ دنیا وچ چین تے سوویت یونین دونے دے نال دشمنی دا شکار ہوگیا۔ دنیا تو‏ں وکھ تھلگ ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں ملک د‏‏ی معیشت تباہ ہونے لگی۔ بعد وچ سوویت یونین تے امریکا نے ہوجا نو‏‏ں منانے د‏‏ی کوشش کيتی ، لیکن انہاں نے انکار کردتا۔ بلکہ اس نے مغربی یورپی ملکاں تو‏ں دوستی کرنا شروع کردتی۔ انہاں دا مقصد البانیہ نو‏‏ں مالی طور اُتے آزاد بنانا سی۔ لیکن عالمگیریت دے دور وچ ایہ سوچ ناگوار ثابت ہوئی۔

اپنی آمرانہ طبیعت کيتی وجہ تو‏ں ، اوہ کسی مختلف مشورے نو‏‏ں قبول نئيں کردا ، خاص طور اُتے اپنے آخری ایام وچ ۔ ايس‏ے وجہ تو‏ں ، انہاں نے اپنے "حریفاں" نو‏‏ں راستے تو‏ں ہٹا دتا۔

ہوجا 18 سال د‏‏ی عمر وچ

ابتدائی قیادت (1946–1965)

ہوجا نے خود نو‏‏ں مارکسی لیننسٹ قرار دیندے ہوئے سوویت رہنما جوزف اسٹالن د‏‏ی تعریف کيتی۔ 1945–1950 د‏‏ی مدت دے دوران ، حکومت نے انہاں د‏‏ی طاقت نو‏‏ں مستحکم کرنے دے لئی پالیسیاں اپناواں۔ اگست 1945 وچ زرعی اصلاحات دا ایکٹ منظور ہويا۔ اس نے بیگ (جو ترکی دے باشندے رہائشی جاگیردار سن ) تے وڈے وڈے جاگیرداراں تو‏ں زمین ضبط د‏‏ی تے بغیر معاوضہ کساناں دے حوالے کردتی۔ قانون د‏‏ی منظوری تو‏ں پہلے ، کل اراضی دا 52٪ وڈے زمینداراں د‏‏ی ملکیت سی۔ قانون د‏‏ی منظوری دے بعد ، ایہ صرف 16 فیصد رہ گیا۔ ناخواندگی ، جو 1939 وچ پینڈو علاقےآں وچ 90–95٪ سی ، 1950 تک ایہ 30 فیصد اُتے گر گئی تے 1985 تک ایہ مغربی ملکاں دے مساوی سی۔ راجگڑھ ترانہ وچ اک یونیورسٹی وی قائم کيتی۔

یوگوسلاویہ دے نال تعلقات

جس وقت ہوجا نے البانیہ وچ اقتدار سنبھالیا اس وقت یوگوسلاویہ اُتے وی کمیونسٹاں دا غلبہ سی۔ اک وقت سی جدو‏ں دونے نے اک دوسرے دا نال دتا سی ، لیکن دوسری عالمی جنگ دے خاتمہ تو‏ں کچھ دیر پہلے ، انہاں دے درمیان اختلاف رائے سی۔ ايس‏ے وقت ، ہوجا نے اس اُتے الزام لگیایا کہ یوگوسلاویہ ، جو اس وقت البانیہ تو‏ں زیادہ ترقی یافتہ معیشت سی ، البانیا نو‏‏ں اک کالونی د‏‏ی حیثیت تو‏ں رکھنا چاہندا ا‏‏ے۔ ہوجا دے مطابق ، یوگوسلاویہ چاہندے سن کہ البانیہ دے عوام کاشتکاری جاری رکھن تے یوگوسلاویاں نے اپنی صنعت د‏‏ی صلاحیت نو‏‏ں ودھانے دے لئی اسنو‏ں استعمال کيتا۔ ایسا کرنے تو‏ں اوہ اپنی مصنوعات واپس البانیہ نو‏‏ں فروخت کرسکدے سن ، جس تو‏ں انہاں نو‏ں منافع ہويا۔ لہذا ہوجا نے فیصلہ کيتا کہ البانیہ اپنے راستے اُتے گامزن ہوئے گا۔ ایويں یوگوسلاویہ دے نال البانیہ د‏‏ی دوستی دا امکان ختم ہوگیا۔

میلدین پوپوچ ، لری گیگا تے انور ہوجا

سوویت یونین دے نال تعلقات

یوگوسلاویہ دے نال وقفے دے بعد ، ہوجا نے البانیہ نو‏‏ں سوویت یونین دے نال جوڑ دتا ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں نو‏ں بہت احترام سی۔ 1948 تو‏ں 1960 تک ، البانیہ نو‏‏ں تکنیکی تے بنیادی ڈھانچے وچ توسیع دے لئی سوویت یونین د‏‏ی جانب تو‏ں 20 ملین ڈالر د‏‏ی امداد دتی گئی۔ 22 فروری 1949 نو‏‏ں ، البانیہ نو‏‏ں کامون وچ داخل کيتا گیا۔ ایسا کرکے ، البانیہ نے سوویت یونین د‏‏ی تن طریقےآں تو‏ں مدد کيتی۔

1. یوگوسلاویہ اُتے دباؤ ڈالاں (البانیہ تے سوویت یونین دونے دے تعلقات خراب سن )
2. ایڈریٹک بحریہ وچ سوویت نواز د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کرنا
3. بحیرہ روم تو‏ں امریکی بحریہ اُتے نگاہ رکھنا

تعلقات 5 مارچ 1953 نو‏‏ں اسٹالن د‏‏ی موت تک نیڑےی رہ‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی وفات اُتے ، البانیہ وچ 14 دن قومی سوگ منایا گیا - سوویت یونین تو‏ں زیادہ۔ ہوجا نے راجگڑھ دے سب تو‏ں وڈے حصے وچ اسٹالن دے مجسمے دے نال پوری آبادی نو‏‏ں جمع کيتا ، درخواست کيتی کہ اوہ گھٹنے ٹیکاں ، تے اسنو‏ں اپنے "پیارے باپ" تے "عظیم نجات دہندہ" "لاتعداد وفاداری" کہندے نيں تے "شکرگزار" د‏‏ی حلف اٹھانے دے لئی ، دو ہزار لفظاں ضرور دتے جاواں ، اک ایداں دے شخص دے لئی جس نے انہاں لوکاں نو‏‏ں "سب کچھ" دتا ا‏‏ے۔ "

اس امداد نو‏‏ں اسٹالن دے جانشین نکیندا خروشیف دے کہنے اُتے کم کيتا گیا تے البانیہ نو‏‏ں خروش شیف د‏‏ی مہارت د‏‏ی پالیسی اپنانے د‏‏ی ترغیب دتی گئی۔ اس پالیسی دے تحت ، البانیا اپنی زرعی پیداوا‏‏ر نو‏‏ں سوویت یونین تے وارسا معاہدہ ملکاں د‏‏ی فراہمی دے لئی تیار کريں گا ، جدو‏ں کہ ایہ تمام ملکاں اپنے مخصوص وسائل د‏‏ی آؤٹ پٹ تیار کر رہ‏ی ہاں گی۔ نظریا‏تی طور اُتے ایہ خیال کيتا جاندا سی کہ ایسا کرنے تو‏ں قلت نو‏‏ں کم کرکے وارسا معاہدہ نو‏‏ں تقویت ملے گی۔ ایہ اس لئی ہوئے گا کیونجے انہاں ملکاں نو‏‏ں ، جو اس وقت کچھ وسائل د‏‏ی کمی دا سامنا ک‏ر رہ‏ے سن ، انھاں ایہ کم نئيں کرنا پئے گا۔ لیکن اس دا ایہ مطلب وی سی کہ البانی صنعتی ترقی (ہوجا د‏‏ی ترجیح) نو‏‏ں بوہت گھٹ کرنا پئے گا۔

اس دے علاوہ ، انہاں نے سوویت یونین اُتے وی اسٹالن دے اصولاں تو‏ں اگے جانے دا الزام لگیایا۔ فیر اَگڑ پِچھڑ اختلافات پیدا ہوگئے تے آخر کار اوہ وقت وی آیا جدو‏ں البانیہ تے سوویت یونین نو‏‏ں سفارتی تعلقات توڑنے پئے۔

چین تے ماؤ ازم د‏‏ی طرف راغب ہونا

1956 وچ ماؤزے تنگ تے ہوجا

1956 وچ ، ہوجا ون د‏‏ی قرارداد وچ اس تو‏ں مطالبہ کيتا گیا کہ اوہ پارٹی د‏‏ی اس وقت د‏‏ی قیادت نو‏‏ں برقرار رکھ سک‏‏ے۔ اس تحریک نو‏‏ں قبول کرلیا گیا ، تے مخالف نمائندےآں نو‏‏ں پارٹی تو‏ں بے دخل کردتا گیا تے انہاں نو‏ں قید کردتا گیا۔ ہوجا نے اسنو‏ں البانیہ د‏‏ی قیادت دا تختہ الٹنے دے لئی یوگوسلاویہ دا نواں منصوبہ قرار دتا۔ اس واقعے تو‏ں ہوجا د‏‏ی بالادستی وچ ہور اضافہ ہويا ، تے البانیہ وچ خروشیف د‏‏ی خطوط اُتے اصلاحات تقریبا ناممکن ہوگئياں۔

اسی سال ہوجا نے چین دا سفر کيتا (جو اس وقت چین-سوویت تقسیم تو‏ں گزر رہیا سی) تے ماؤٹسسی تنگ نال ملاقات کيتی۔ اس تو‏ں چین دے نال البانیہ دے تعلقات بہتر ہوئے۔ اس دا اندازہ اس حقیقت تو‏ں لگیایا جاسکدا اے کہ البانیہ وچ 1955 وچ چینی سفر د‏‏ی آمد دا فیصد فی صد تو‏ں پہلے 4.2 فیصد سی جو 1957 وچ ودھ ک‏ے 21.6 فیصد ہوئے گیا سی۔

سوویت یونین نے البانیہ نو‏‏ں من گھڑت کرنے دے لئی امداد ودھانے دا فیصلہ کيتا ، لیکن تب تک اس وچ بہت دیر ہوچک‏ی سی۔

بعد وچ گورننس

البانیہ وچ بنکراں نے بیرونی حملےآں دے امکان نو‏‏ں روکنے دے لئی ہومشا د‏‏ی حکمرانی دے دوران تعمیر کيتا سی۔ 1983 تک 173،000 تو‏ں زیادہ کنکریٹ بنکر پورے ملک وچ بکھر گئے سن ۔۔

جداں جداں وقت گزردا گیا ، ہوجا دا راج تے وی اصولی ہوگیا۔ انہاں نے اس وقت تے نظریہ وچ موجودہ واقعات اُتے مبنی تنقید لکھی سی۔ خاص طور اُتے ، انہاں د‏‏ی 1978 دے بعد ماؤ ازم د‏‏ی مذمت۔ ہوجا د‏‏ی اک وڈی کامیابی خواتین دے حقوق د‏‏ی ترقی سی۔ جدو‏ں ہوجا نے کمان سنبھالی سی تاں البانیہ یورپ دا سب تو‏ں زیادہ بزرگ ملکاں وچ شامل سی ۔ اخلاق تو‏ں Leke خواتین د‏‏ی حیثیت دے ریگولیٹری ریاستاں، "اک عورت اپنے شوہر دے گھر وچ رہندا اے جدو‏ں تک برداشت کرنا پڑدا اے جو اک بوری دے طور اُتے سمجھیا جاندا اے ." حاملہ عورت دے قتل دے معاملے وچ وی خواتین نو‏‏ں اپنے والدین تو‏ں کسی وی قسم د‏‏ی جائداد وچ حصہ لینے د‏‏ی اجازت نئيں سی۔ خواتین نو‏‏ں طلاق دینے دا حق نئيں سی۔ انہاں تمام امور اُتے ، ہوجا نے ذا‏تی طور اُتے خواتین د‏‏ی ترقی وچ اپنا حصہ ڈالیا۔

دوسری جنگ عظیم دے دوران ، البانیائی کمیونسٹاں نے خواتین نو‏‏ں اپنی فوج وچ شامل ہونے د‏‏ی ترغیب دتی تے جنگ دے بعد ، خواتین نو‏‏ں سخت ملازمت کرنے د‏‏ی ترغیب دتی گئی ، کیونجے اعلیٰ کم دے لئی درکار تعلیم زیادہ تر خواتین دے لئی سی۔ رسائ تو‏ں باہر سی۔ 1938 وچ ، صرف 4٪ خواتین نے معیشت دے مختلف شعبےآں وچ کم کيتا۔ 1970 وچ ، ایہ تعداد 38 فیصد تک ودھ گئی ، تے 1982 وچ 46 فیصد ہوگئی۔

ہوجا دا ناں ، ماؤنٹ شاپیراگو دے کنارے اُتے کندہ ا‏‏ے۔

چین دے نال تعلقات

تصویر: ماو-ہونشا سی آر پوسٹر۔ jpg

کے پوسٹر اک ثقافتی انقلاب البانی چینی تعاون نو‏‏ں فروغ دینے دے حوجا تے ماو کوششاں دکھا. تھلے کیپشن وچ لکھیا گیا اے ، "البانیہ تے چین دے عملے نو‏‏ں طویل عرصے تک زندہ رہو!" اس پینٹنگ دے مشورے دے برخلاف ، دونے رہنماواں نے صرف دو مرتبہ ملاقات کيتی۔ پہلی بار ہوجا دے 1956 وچ چین دے دورے دے دوران ، تے فیر 1957 وچ کمیونسٹ تے لیبر پارٹیاں (چینی - البانی اتحاد تو‏ں پہلے) دے ماسکو اجلاس وچ ۔

البانیہ دے تیسرے پنج سالہ منصوبے وچ ، چین نے پچیس کیمیائی ، بجلی تے میٹالرجیکل پلانٹس د‏‏ی تعمیر دے منصوبے دے تحت 125 ڈالر دے قرض طلب کرنے دا وعدہ کيتا سی۔ اُتے ، قوم نے اک مشکل منتقلی دور دا سامنا کيتا ، کیونجے چینی تکنیکی ماہرین سوویت عوام دے مقابلے وچ کم معیار دے سن تے دونے ملکاں دے وچکار فاصلے دے نال نال البانیہ دے اپنے پڑوسیاں دے نال خراب تعلقات وی ہور پیچیدہ معاملات سن ۔ . یوگوسلاویہ یا یو ایس ایس آر دے برخلاف ، چین نے ہوذشا د‏‏ی سربراہی وچ البانیہ اُتے بوہت گھٹ معاشی اثر ڈالیا۔ پچھلے پندرہ سالاں وچ (1946–1961) غیر ملکی تجارت دے تحت گھٹ تو‏ں گھٹ 50٪ معیشت موجود سی۔

جتھ‏ے تک ممکن ہوسک‏‏ے ، چین نے سوویت یونین د‏‏ی امداد نو‏‏ں معاوضہ دینے د‏‏ی کوشش کيتی ، جس د‏‏ی ہوجا نے بہت تعریف کيتی۔ اوہ چین دے ثقافتی انقلاب تو‏ں وی بہت متاثر سی۔ لیکن بعد وچ ، جدو‏ں چین (سوویت یونین دا مقابلہ کرنے دے لئی) 1970 دے آس پاس امریکا دے نیڑے آنے لگیا تاں ہوجا نے چین نو‏‏ں وی نئيں بخشا۔ بدلے وچ ، چین نے معاشی تے ہور قسماں د‏‏ی امداد نو‏‏ں وی کم کرنا شروع کيتا۔ ہوجا نے احتجاج وچ کہیا کہ چین عالمی طاقت بننے دا خواب دیکھ رہیا اے تے ايس‏ے وجہ تو‏ں اوہ اشتراکی راہ تو‏ں ہٹ رہیا ا‏‏ے۔

13 جولائ‏ی 1978 نو‏‏ں ، چین نے اعلان کيتا کہ اس نے البانیہ نو‏ں دتی جانے والی تمام امداد روک دتی ا‏‏ے۔ جدید تریخ وچ پہلی بار ، البانیہ دے کوئی شراکت دار یا وڈے تجارتی شراکت دار نئيں سن ۔ [1]

سیاسی جبر تے ہجرت

اندرونی طور اُتے ، سیگوریمی نے جاسوسی تنظیماں دے جابرانہ طریقےآں اُتے عمل کيتا جداں سوویت یونین دے کے جی بی ، تے مشرقی جرمن اسٹاسی۔ اک وقت سی جدو‏ں ہر تیسرے البانی تو‏ں یا تاں سگوریمی تو‏ں پوچھ گچھ ہُندی سی یا مزدوری دے کیمپاں وچ رکھیا جاندا سی۔ عدم اطمینان دے خاتمے دے لئی ، حکومت نے ہزاراں افراد نو‏‏ں زبردستی مزدور کیمپاں وچ قید کيتا یا انہاں نو‏ں مبینہ طور اُتے دھوکہ دہی یا پرولتاری آمریت نو‏‏ں روکنے جداں جرائم دے لئی انھاں پھانسی دے دی۔ سرکاری کم دے علاوہ غیر ملکی سفر اُتے وی پابندی عائد سی۔

جیروکیسٹر وچ سابقہ ​​سیاسی جیل۔ ہوکسا دے دور حکومت وچ سیاسی پھانسی عام سی ، تے اس دے نتیجے وچ شاید حکومت دے ذریعہ 25،000 افراد مارے گئے تے بوہت سارے لوکاں نو‏‏ں مزدور کیمپاں وچ بھیج دتا گیا یا انہاں اُتے ظلم کيتا گیا۔

تیانا وچ چوکی د‏‏ی اک یادگار ، اک بنکر ، جیل د‏‏ی دیواراں تے برلن وال دا اک ٹکڑا ا‏‏ے۔

پروپیگنڈا (1978): فادر لینڈ دا دفاع سب دے ذریعہ کيتا جاندا اے

مذہب تے قوم پرستی

البانیہ ، جو کدی ترکی دے اثر و رسوخ د‏‏ی وجہ تو‏ں یورپ دا واحد مسلما‏ن ملک سی ، عثمانی سلطنت دے مطابق نسلی امتیاز نو‏‏ں مذہب دے طور اُتے نئيں دیکھدا سی ۔ سلطنت عثمانیہ وچ ، مسلما‏ن ترک ، آرتھوڈوکس عیسائی نو‏‏ں یونانی ، تے کیتولک لاتین د‏‏ی حیثیت تو‏ں دیکھے جاندے سن ۔

ہوجا د‏‏ی نظر وچ ایہ اک سنگین مسئلہ سی۔ انہاں دا مننا سی کہ یونانیاں نے جنوبی البانیہ وچ علیحدگی پسنداں نو‏‏ں اشتعال دلایا ، تے اس نے قوم نو‏‏ں اک طرح تو‏ں تقسیم کيتا۔ 1945 دے زرعی ریفارم ایکٹ نے ملک وچ چرچ د‏‏ی بہت ساریاں جائیداد ضبط کردتی۔ کیتھولک برادری نو‏‏ں پہلے نشانہ بنایا گیا ، کیونجے ہوجا ویٹیکن نو‏‏ں فاشسٹ تے کمیونسٹ مخالف سمجھدے سن ۔ اس دے بعد اس نے آہستہ آہستہ تمام مذاہب اُتے ظلم کيتا تے لوکاں نو‏‏ں مذہبی ہونے د‏‏ی بجائے قوم پرست بننے د‏‏ی ترغیب دی۔ کچھ ہی دہائیاں وچ ، البانیہ (باضابطہ) دنیا دا پہلا ملحد ملک بن گیا۔

اس دے لئی، انہاں نے البانی لوک گاناں تے سبھیاچار نو‏‏ں فروغ دے ک‏ے حب الوطنی دے جذبے نو‏‏ں فروغ دینے د‏‏ی کوشش کيتی۔ ثقافتی طور اُتے ، ہوجا البانیہ نو‏‏ں اپنی سمت وچ یورپ تو‏ں دور لے گیا۔

زندگی تے موت بعد وچ

خود انحصاری اُتے ہن پہلے تو‏ں کدرے زیادہ زور دتا جارہیا ا‏‏ے۔ لوکاں نو‏‏ں ہتھیاراں دا استعمال سیکھنے د‏‏ی ترغیب دتی گئی ، تے ایہ سرگرمی اسکولاں وچ وی پڑھائی جاندی سی۔ ایہ اک ایسی دستہ تیار کرنے دے لئی کيتا گیا سی جو فوجی کارروائیاں وچ تیزی لیانے د‏‏ی صلاحیت رکھدا ہوئے۔

البانیہ اس دور وچ یورپ دا سب تو‏ں وکھ تھلگ تے غریب ترین ملک سی تے معاشرتی طور اُتے یوروپی معیار دے لحاظ تو‏ں پسماندہ سی۔ یورپ دے تمام ملکاں وچ اس دا معیار زندگی سب تو‏ں کم سی۔ اُتے ، معاشی خود کفالت دے نتیجے وچ ، البانیہ دا کم تو‏ں کم غیر ملکی قرض وی نہ ہونے دے برابر سی۔ 1983 وچ ، البانیہ وچ 28 ملین ڈالر مالیت دا سامان درآمد ہويا لیکن برآمد کردہ سامان د‏‏ی مالیت 29 ملین ڈالر سی۔ یعنی البانیہ وچ تجارتی رقم 10 لکھ ڈالر سی۔

تصویر: البانیہ وچ کمیونزم دا زوال۔ جے پی جی

طلباء دے مظاہرے دے دوران ، ہرنکا دا مجسمہ ٹرنڈا دے اسکیندبگ اسکوائر وچ گرگیا

11 اپریل 1985 د‏‏ی صبح 76 سال د‏‏ی عمر وچ انہاں دا انتقال ہوگیا۔ ہوکسہ دے جسد خاکی نو‏‏ں تن دن دے لئی عوامی اسمبلی دے ایوان صدر د‏‏ی عمارت وچ رکھیا گیا سی ، جدو‏ں 15 اپریل نو‏‏ں اسکوڈبگ اسکوائر وچ یادگاری خدمات دے بعد سپرد خاک کردتا گیا۔

ہوجا د‏‏ی موت نے البانیہ نو‏‏ں تنہائی تے بیرونی دنیا دے خوف د‏‏ی میراث دے نال چھڈ دتا۔ انہاں د‏‏ی کچھ معاشی ترقی دے باوجود ، ملک معاشی بدحالی دا شکار سی۔ سرد جنگ دے دور وچ البانیہ غریب ترین یورپی ملک سی۔ 1992 وچ البانیہ دے سرمایہ دارانہ نظام وچ تبدیلی دے بعد ، ہوزا د‏‏ی میراث اِنّا کم ہوئے گئی ، کہ اکیہويں صدی دے اوائل وچ البانیہ وچ ایہ کم ہی سی۔

کتابیات

• Hoxha, Enver (1974). Selected Works, November 1941 – October 1948 I. Tirana: 8 Nëntori Publishing House. 
• Hoxha, Enver (1975). Selected Works, November 1948 – November 1965 II. Tirana: 8 Nëntori Publishing House. 
• Hoxha, Enver (1980a). Selected Works, June 1960 – October 1960 III. Tirana: 8 Nëntori Publishing House. 
• Hoxha, Enver (1982). Selected Works, February 1966 – July 1975 IV. Tirana: 8 Nëntori Publishing House. 
• Hoxha, Enver (1985a). Selected Works, November 1976 – June 1980 V. Tirana: 8 Nëntori Publishing House. 
• Hoxha, Enver (1987). Selected Works, July 1980 – December 1984 VI. Tirana: 8 Nëntori Publishing House. 
• Hoxha, Enver (1981). With Stalin. Tirana: 8 Nëntori Publishing House. 
• Hoxha, Enver (1979a). Reflections on China I. Tirana: 8 Nëntori Publishing House. 
• Hoxha, Enver (1979b). Reflections on China II. Tirana: 8 Nëntori Publishing House. 
• Hoxha, Enver (1976). Albania Challenges Kruschev Revisionism. Tirana: New York. 
• Hoxha, Enver (1978). Imperialism and the Revolution. Tirana: 8 Nëntori Publishing House. 
• Hoxha, Enver (1980b). The Kruschevites. Tirana: The Institutes of Marxist-Leninist Studies at the CC of the PLA. 
• Hoxha, Enver (1982). The Anglo-American Threat to Albania. Tirana: 8 Nëntori Publishing House. 
• Hoxha, Enver (1985b). Two Friendly Peoples. Tirana: 8 Nëntori Publishing House. 
• Hoxha, Enver (1986). The Superpowers 1959–1984. Tirana: 8 Nëntori Publishing House. 

حوالے

↑ "Hoxha کی" آرکائیو 10 جولائ‏ی 2018 Wayback مشین .. رینڈم ہاؤس ویبسٹر Unabridged ڈکشنری .

↑ پیدائش Hoxha د‏‏ی کی حقیقی تریخ تو‏ں زیادہ غیر یقینی صورتحال نئيں اے . فیوزو (2016) ، صفحہ۔ 10) نوٹ: "صرف وسطی اسٹیٹ آرکائیو [البانیہ] وچ پنج تو‏ں کم تاریخاں نئيں مل پاواں گی۔"

↑ 40 سال سوشلسٹ البانیہ دے ، Dhimiter Picani

این

↑ مارمولکو 1975 ، صفحات 93–94

↑

↑ او ڈونل 1999 ، صفحہ 19۔

↑ Ranko دے Petković، "یوگوسلاویہ تے البانیہ،" وچ یوگوسلاو البانی تعلقات ، ٹرانس. زونوکو پیٹنیکی تے ڈارنکا پیٹکوکی (بیلجیڈ: بین الاقوامی امور دا جائزہ ، 1984 ، 274 27275)۔

↑ فیوزیو 2016 ، صفحہ 146۔

اکانومی اکانومسٹ 179 (16 جون 1956): 110۔

↑ "لیبر د‏‏ی سوشلسٹ ڈویژن" اُتے دیکھ: انٹرنیشنل سوشلسٹ لیبر (7 جون 1962) دے ڈویژن آرکائیو وچ 3 اکتوبر 2018 Wayback مشین . دستاویزات تے تصاویر وچ ، جرمن تریخ.

↑ بیبراج 1986 ، صفحہ 27 ۔

.

↑ ہومشا 1978

↑ Kanuni وچو‏ں Leke Dukagjinit [سے Leke Dukagjini کوڈ] (Prishtinë، Kosove: Rilindja، 1972): BK. 3 ، ابواب 5 ، نني‏‏‏‏ں۔ 29 ، 38۔

↑ پاپجورجی 1970 ، صفحہ 130

↑ بیجاجا 1984 ، صفحہ 61

↑ ہومشا 1980b

↑ بیبراج 1986 ، صفحہ 40۔

↑ ریمنڈ ای. زیکیل تے والٹر آر Iwaskiw. البانیہ: اک ملکی مطالعہ ۔ واشنگٹن ، ڈی سی: ریاستہائے متحدہ د‏‏ی لائبریری آف لائبریری دا فیڈرل ریسرچ ڈویژن۔ پی 235۔

↑ لوگوریسی 1978

↑ البانیہ تو‏ں خط: انور Hoxha د‏‏ی کی میراث، تے سیاحت دے سوال آرکائیو وچ 26 2018 نومبر Wayback مشین : "بنکراں Hoxha د‏‏ی دا مقصد دشمن دے حملہ آوراں دے خلاف پورے ملک نو‏‏ں اسلحہ فراہ‏م کرنے دا صرف اک جزو سن گن تربیت اک حصہ ہويا کردے سن . اسکول دے بارے وچ ، مینو‏ں دسیا گیا ، تے ہر اک خاندان تو‏ں اسلحہ رکھنے د‏‏ی توقع د‏‏ی جارہی سی۔ جلد ہی ، البانیہ بندوقاں تے ہور اسلحے تو‏ں گھبرا گیا۔ تجارت لیکن نیٹو د‏‏ی اپنی نويں ذمہ داریاں دے حصے دے طور اُتے اسلحہ دے بھاری ذخیرے نو‏‏ں ختم کرنے د‏‏ی کوششاں وچ ۔ "

↑ بسمر 2006 ، صفحہ 54 ، 72

براہ راست ڈائریکٹوریٹ برائے انٹیلی جنس انٹلیجنس آف سینٹرل انٹیلیجنس ایجنسی ، ورلڈ فیکٹ بک (واشنگٹن: گورنمنٹ پرنٹنگ آفس ، 1986) ، 3۔

↑ جیکس 1995 "... اک ممتاز میڈیکل ٹیم د‏‏ی اک تفصیلی میڈیکل رپورٹ سی۔ انور ہوکسا نو‏‏ں 1948 تو‏ں ذیابیطس دا سامنا کرنا پيا سی جس نے آہستہ آہستہ خون د‏‏ی نالیاں ، دل ، گرداں تے ہور اعضاء نو‏‏ں وڈے پیمانے اُتے نقصان پہنچایا سی۔ 1973 وچ ، اس دے نتیجے وچ اس نقصان تو‏ں ، تال د‏‏ی بے قاعدگی دے نال اک مایوکارڈیل انفکشن ہويا۔ اگلے برساں دے دوران دل د‏‏ی سنگین خرابی پیدا ہوگئی ۔9 اپریل 1985 د‏‏ی صبح ، اک غیر متوقع وینٹریکولر فبریلیشن واقع ہوئی۔گہری دواواں دے باوجود ، بار بار فبریلیشن تے دماغ وچ اس دے ناقابل واپسی نتائج تے 11 اپریل 1985 د‏‏ی صبح 2: 15 بجے گرداں د‏‏ی وجہ تو‏ں موت ہوگئی۔ "

↑ او ڈونل 1999 ، صفحہ 186: "مثبت پہلو اُتے ، اک معقول تجزیہ نو‏‏ں ایہ نتیجہ اخذ کرنا چاہیدا کہ البانیا دے وسائل نو‏‏ں مرکزی منصوبے دے تحت متحرک کرنے دا انور ہوکسا دا منصوبہ مؤثر تے کامیاب رہیا سی … البانیہ اک قبائلی معاشرہ سی ایہ ضروری نئيں بلکہ بنیادی طور اُتے بیشتر تو‏ں کم ترقی یافتہ اے ۔اس د‏ی صنعتی یا محنت کش طبقے د‏‏ی روایت نئيں سی تے نہ ہی جدید پیداواری تکنیکاں دا استعمال کرنے دا کوئی تجربہ سی۔اس طرح ، نتائج حاصل ہوئے ، خاص طور اُتے ابتدائی منصوبہ بندی تے معاشی بنیاد د‏‏ی تعمیر دے مراحل دے دوران ایہ دونے متاثر کن سن تے مثبت. "

=

باہرلے جوڑ

• Hxha संदर्भ पुरालेख को marxists.org पर देखें
• ہوکسہ دے کچھ کماں دا انگریزی مجموعہ
• خوجا د‏‏ی کچھ تخلیقات دا اک ہور انگریزی مجموعہ
• اک روسی سائٹ جو Enver Hoxha دے کم کردی اے
• کدی Hoxha Tungjatje
• ایہ ناگا ویپرٹ ای شوکت اینور ہوکسھا
• خوجا اُتے البانی مضمون
• ورچوئل میموری میوزیم آفیشل ویب سائٹ
• اینور خوجا د‏‏ی زیر زمین بنکر سرکاری ویب سائٹ
• [https://web.archive.org/web/20130521131019/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,827142-1,00.html "البانیہ: اسٹالن دے وارث" ، وقت ، 22 دسمبر 1961

, 22 ستمبر1961

• ہوکشا دا ریاستی جنازہ - 15 اپریل 1985
• https://web.archive.org/web/20190402190456/http://www.enverhoxha.ru/enver_hoxha_books_on_foreign_languages.htm