Jump to content

اچمی زبان

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
اَچُمی
اَچمی یا خودمونی
مقامایران، متحدہ عرب امارات، بحرین، قطر، عمان
علاقہخلیج فارس
بولن والے
200,000 (date missing)
آرامی حروف تہجی، فارسی[۱]
بولی کوڈ
ISO 639-3bsg zum lrl
اچومی یا کھڈمونی صوبہ فارس دے جنوب تے صوبہ ہرمزگان تے بشیر دے مشرق وچ آکمی دے لوکاں د‏‏ی بولی اے تے ایہ خلیج فارس دے ملکاں وچ ایرانی تارکین وطن دے درمیان وی عام ا‏‏ے۔ اخمی بولی جنوب مغربی شاخ د‏‏ی فارسی بولی د‏‏ی قدیم پہلوی بولیاں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ [۲] ایہ بولی پہلوی فارسی د‏‏ی باقیات اے تے اس دے اپنے اصول نيں۔ [۳][۴]

اج ، معیاری فارسی دے بہت فرق دے سبب اچمی بولی نو‏‏ں جنوب مغربی ایرانی زباناں د‏‏ی شاخ تو‏ں اک آزاد بولی سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ لوری بولی دی طرح لارسٹانی بولی د‏‏ی بولی وی مشرق فارسی د‏‏ی اولاد سمجھی جاندی ا‏‏ے۔ ایہ جدید فارسی دے مقابلے وچ اک صاف ستھری بولی اے کیونجے اس وچ مشرق فارسی دے بوہت سارے لفظاں نو‏‏ں برقرار رکھیا گیا اے تے ایہ ہن وی قدیم فارسی تو‏ں نیڑے تو‏ں متعلق ا‏‏ے۔ [۵]

اچمی بولی تے لہجے

[سودھو]

شمالی بولی وچ متعدد ذیلی بولیاں شامل نيں۔

بیدشهری، بستکی ، لاری ، چودی ،اوزی ،جمسی ، گراشی تے خنجی

جنوبی بولی وچ متعدد ذیلی بولیاں وی شامل نيں:

ساحلی ، جزیرے ، جیمی ، بشکارڈی تے کمزاری زبان

مذکورہ بالا دے علاوہ ، اچیم بولی وچ بہت ساریاں بولیاں شامل نيں جو اس خطے دے آس پاس دے شہراں تے دیہاتاں دے ناں اُتے نيں۔

بولی د‏‏ی مختلف بولیاں اُتے تحقیق دا پس منظر

[سودھو]

پاور (1334) وی پنج ہزار لفظاں وچ مقامی تے گرائمیکل نقاط دے اظہار دے لâرسنی سبھیاچار کے قابل سی ، اس دا لہجہ مضمون فشور (1342) تے نڈنم (1350) بولی نامی بولی نے اپنی تحقیقات بسٹکی نو‏‏ں جاری رکھے ہوئے ا‏‏ے۔

بسٹکی نے اپنی کتاب " فرہنگ بستکی " وچ ووسوفی (1980) دے حوالے تو‏ں ، بسٹاکی بولی وچ اک ہزار لفظاں پیش کیتے نيں۔

فرامرزی ، کتاب فرہنگ فرامرزی وچ ووسوفی (1984) دے حوالے تو‏ں نقل کيتا گیا اے ، فارسی ترجمے دے نال حرف تہجوی ترتیب وچ تن ہزار تو‏ں زیادہ اصلی فرامرزی لفظاں لکھ چکے نيں۔

خنجی (1999) نے اپنی کتاب وچ خنجی بولی ، بولی تے آواز ، اسم ، صفت ، اسم ، ضمیر ، فعل ، تعی ،ن ، اختلافی ، حرف ، فعل ، لفظ دے امتزاج تے جملے تے جملے د‏‏ی ساخت پر مبنی لاریستانی بولی کے عنوان تو‏ں اپنی کتاب وچ عنوان دتا ا‏‏ے۔

سمیئ (1370) د‏‏ی دو یونیورسٹی مقالات نيں جنہاں نو‏ں لاری بولی کہیا جاندا اے تے کامیاب (1371) جسنو‏ں لاری پہلوی تقابلی لغت کہندے نيں جو شائع نئيں ہويا ا‏‏ے۔

ناں د‏‏ی جڑ

[سودھو]

قدیم پہلوی بولی وچ چام دا لفظ اکمی بولی وچ ايس‏ے طرح دا اے جس دے معنی جڑ چم تو‏ں نيں جس دا مطلب اے تھیم ، روح ، دماغ؛

A دا لفظ اچمی وچ کھلے ہوئے اے جس دے معنی نيں تے اس وچ نيں A + Chum دے مرکب دا مطلب معنی خیز ، سجا ہويا ، باقاعدہ تے معنی خیز ا‏‏ے۔

انہاں وچو‏ں زیادہ تر بولی قدیم صوبہ ایران تو‏ں اے ۔ انہاں بولیاں نے خود نو‏‏ں جنوبی خطے دے مختلف حصےآں وچ مختلف شکلاں وچ دکھایا اے تے انہاں وچو‏ں بیشتر اختلافات لفظاں دے تلفظ وچ نيں۔ اچیم بولی وچ متعدد بولیاں شامل ہُندیاں نيں جنہاں وچ ایداں دے لفظاں تے فقرے استعمال ہُندے نيں جو بولی بولنے والی بہت ساریاں بولی وچ آس پاس دے بوہت سارے علاقےآں تو‏ں مخصوص ہُندے نيں۔ ایہ لفظاں کچھ معاملات وچ ہندی ، انگریزی ، پرتگالی تے عربی تو‏ں متاثر نيں جو مختلف ملکاں دے نال انہاں خطےآں دے لوکاں دے وسیع تر تعامل د‏‏ی وجہ تو‏ں تشکیل پائے نيں۔ یہودیاں د‏‏ی تاریخی موجودگی د‏‏ی وجہ تو‏ں ، لاری بولی وچ وی عبرانی موڑ تے موڑ نيں۔ حوالےدی لوڑ؟

  1. "Ethnologue report for language code: lrl"۔ Ethnologue 
  2. Indo-European, Indo-Iranian, Iranian, Western, Southwestern
  3. Anonby, E. J. 2003b. Update on Luri: How many languages? Journal of the Royal Asiatic Society 13.2:171–197.
  4. Ethnologue report for language code: lrl
  5. D. N. Mackenzie, R. E. Emmerick, Dieter Weber (1991) "Corolla iranica", 1991, Published by P. Lang, سانچہ:آئی ایس بی این, 9783631435892