اڈیشا اردو اکادمی

اڈیشا اردو اکادمی Odisha Urdu Academy
ଓଡ଼ିଶା ଉର୍ଦ୍ଦୁ ଏକାଡେମୀ
تشکیل	۷ فروری ۱۹۸۷ (۱۹۸۷-۰۲-07)
صدر دفتر	سنسکردی بھون (میوزیم کمپلیکس)، بی جے بی نگر، بھوبنیشور، اڈیشا
مقام	سنسکردی بھون (میوزیم کمپلیکس)، بی جے بی نگر، بھوبنیشور، اڈیشا
صدر	خالد رحیم
نائب صدر	سید نفیس دسنوی
سیکریٹری	سید مشیر عالم
ویب سائٹ	آفیشل ویب سائٹ

اڈیشا اردو اکادمی یا اڈیشا اردو اکیڈمی (انگریزی: Odisha اُردو Academy)، سوسائٹیز رجسٹریشن ایکٹ، ۱۸۶۰ء دے تحت قائم انجمن اے، جو ۷ فروری ۱۹۸۷ء نو‏‏ں صوبے وچ اردو زبان د‏‏ی ترویج و ترقی تے اردو روایت و سبھیاچار دے تحفظ دے لئی قائم کيتا گیا سی۔ ایہ اکیڈمی محکمہ سیاحت و سبھیاچار، حکومت اڈیشا دے ماتحت قائم ا‏‏ے۔

تریخ

آغاز

۷ فروری ۱۹۸۷ء نو‏‏ں اردو بولی و ادب دے فروغ و ترویج تے اردو روایت و سبھیاچار دے بقا و تحفظ دے لئی اڈیشا وچ اردو اکادمی دا قیام عمل وچ آیا سی۔ ایہ اکادمی حکومت اڈیشا د‏‏ی شاخ محکمہ سیاحت و سبھیاچار دے ماتحت تے سوسائٹیز رجسٹریشن ایکٹ، ۱۸۶۰ء دے تحت قائم ا‏‏ے۔

اکادمی تو‏ں شائع ہوݨ والا رسالہ

اکادمی دے پہلے سیکریٹری سید منظور احمد قاسمی، اکادمی دے قیام یعنی ۱۹۸۷ء تو‏ں تقریباً دس سال؛ اکادمی دے سکریٹری رہے نيں تے انہاں دے زمانے وچ اکادمی نے بہت ترقی کی، انھاں نے فروری ۱۹۸۷ء وچ اکادمی تو‏ں سہ ماہی رسالہ ”فروغِ ادب“ جاری کیا؛ بعد وچ اس د‏ی اشاعت موقوف ہو گئی۔ فیر جون ۲۰۱۲ء وچ اکادمی دے سابق سیکریٹری داؤد الرحمن نے عہدہ سنبھالیا؛ تاں انھاں نے اپریل ۲۰۱۳ء وچ دوبارہ اس رسالے د‏‏ی اشاعت دا آغاز کيتا۔ جنوری ۲۰۱۶ء تو‏ں اکادمی دے سیکریٹری سید مشیر عالم نيں، جو مطیع اللہ نازش د‏‏ی صراحت دے مطابق اردو وچ اعلیٰ صلاحیت دے حامل تے اردو صحافت وچ ید طولی رکھدے نيں تے انہاں د‏‏ی ادارت وچ فروغِ ادب دا معیار بے حد بلند ہويا اے ۔ بہ قول حقانی القاسمی ایہ رسالہ اڈیشا وچ اردو بولی و ادب دے فروغ وچ اک اہ‏م کردار ادا کررہیا اے تے اس رسالے نے اڈیشا دے علاوہ دوسرے علاقےآں وچ وی اپنی اک پہچان قائم کيتی ا‏‏ے۔

اہداف و مقاصد

اکادمی دے اہداف و مقاصد وچ تھلے لکھے چیزاں شام‏ل نيں:

• خطوط تے ادبی انجمناں یونیورسٹیاں تے ثقافتی تنظیماں دے مرداں دے درمیان تعاون نو‏‏ں فروغ دینا تے اردو ادب د‏‏ی ترقی تو‏ں متعلق نمائندہ انجمناں دے قیام تے ترقی د‏‏ی حوصلہ افزائی کرنا۔

• وکھ وکھ بھارتی تے غیر ملکی زباناں تو‏ں اردو تے اردو – اڈیا تے اس دے برعکس ادبی کماں د‏‏ی حوصلہ افزائی کرنا یا ترتیب دینا۔

• اردو بولی وچ کتابیات، لغات، دو لسانی یا کثیر لسانی انسائیکلوپیڈیا، بنیادی ذخیرہ لفظاں وغیرہ سمیت ادبی کماں د‏‏ی اشاعت وچ انجمناں تے افراد د‏‏ی مدد کرنا تے ادبی جریدے دے جائزہ لینا تے اردو اشاعتاں دیاں فہرستاں شائع کرنا۔

• ادبی کانفرنساں، سیمیناراں تے نمائشاں دا انعقاد کرنا یا اپنی کفالت وچ انہاں دا انعقاد کروانا۔

• انعامات تے اعزازات تو‏ں نوازنا تے انفرادی مصنفاں نو‏‏ں نمایاں کماں دے لئی قبول کرنا۔

• اردو بولی و ادب وچ تحقیق نو‏‏ں فروغ دینا تے اس طرح دے ادب دے فروغ تے مطالعے د‏‏ی حوصلہ افزائی کرنا۔

• اڈیشا وچ زیر استعمال اردو تے ہور لپی نو‏‏ں بہتر بنانا تے ترقی دینا تے دیوناگری لپی وچ اردو بولی وچ منتخب کتاباں د‏‏ی اشاعت د‏‏ی حوصلہ افزائی کرنا۔

• ہور بھارتی ریاستاں تے بیرون ملکاں دے نال ثقافتی تبادلے نو‏‏ں فروغ دینا تے قومی تے بین الاقوامی تنظیماں دے نال خط و کتابت تے تعلقات قائم کرنا۔

• اردو وچ کالج د‏‏ی ریاست وچ سائنسی یا نصابی کتاب دے مصنفاں د‏‏ی حوصلہ افزائی کرنا۔

• لوک گیتاں تے لوک کہانیاں د‏‏ی جمع و ترتیب تے انہاں د‏‏ی اشاعت۔

• اردو وچ شاندار کتاباں شائع کرنا۔

• وظائف، اوقاف تے ہور عطیات حاصل کرنے دے لئی تے اکادمی دے مقاصد تے سرگرمیاں نو‏‏ں فروغ دینے دے لئی، ہر قسم د‏‏ی ملکیت دے لئی زمین خریدنا، برقرار رکھنا، رہن فروخت کرنا، بصورت ہور اس دا تصرف کرنا، تے اس طرح دے ہور اعمال تے کم کرنا، جو اکادمی دے مقاصد د‏‏ی ترقی و ترویج دے لئی درکار ہو؛ خواہ اوہ مذکورہ بالا اختیارات دے مطابق ہاں یا نئيں۔

سرگرمیاں

اکادمی دے توسط تو‏ں سیمیناراں، مشاعراں تے ادبی مذاکرےآں دا انعقاد ہُندا رہندا ا‏‏ے۔ اڈیشا دے وکھ وکھ ضلعے وچ اردو لرننگ سینٹر (برائے بالغاں) چلائے جا رہے نيں، جنہاں دے تحت استفادہ کرنے والےآں نو‏‏ں شش ماہی اردو پڑھنے لکھݨ تے بولنے د‏‏ی تربیت دتی جاندی ا‏‏ے۔ اکادمی د‏‏ی نگرانی وچ پنجاہ ہزار لفظاں اُتے مشتمل اردو–اڈیا لغت د‏‏ی تدوین دا کارنامہ عمل وچ آیا اے تے ایہ کارنامہ ڈکشنری کمیٹی د‏‏ی سرپرستی وچ انجام پایا اے، جس دے صدر کرامت علی کرامت تے جس د‏‏ی مجلس ادارت وچ حفیظ اللہ نیولپوری، سعید رحمانی، نسیمہ بیگم تے مطیع اللہ نازش وی شام‏ل سن ۔

اکادمی د‏‏ی اہ‏م مطبوعات

اکادمی تو‏ں ادبی، ثقافتی سرگرمیاں دے علاوہ مطبوعات دا سلسلہ وی جاری اے ؛ خاص طور اُتے اڈیشا دے حوالے تو‏ں کئی اہ‏م مطبوعات شائع ہوئیاں نيں، جنہاں وچ کرامت علی کرامت د‏‏ی ”آبِ خضر (تذکرہ شعرائے اڈیشا)“، مطیع اللہ نازش د‏‏ی ”اڈیشا وچ اردو نثر نگاری“ تے ”اڈیشا دے مجاہدینِ آزادی“، سعید رحمانی د‏‏ی ”اڈیشا وچ اردو شاعری“ وغیرہ قابل ذکر نيں۔

ان دے علاوہ مظفر حسین برنی د‏‏ی ”محب وطن اقبال“ (۱۹۸۴ء) دا اردو تو‏ں اڈیا ترجمہ ”دیش پریمی اقبال“ (۱۹۸۸ء)، بعض اڈیا مصنفاں دے افسانےآں دا اردو ترجمہ ”اڈیا بولی دے نمائندہ افسانے“ (۲۰۰۰ء)، کرامت علی کرامت د‏‏ی ”اڈیا بولی و ادب – اک مطالعہ“ (۲۰۲۰ء)، کرامت ہی د‏‏ی مرتب کردہ ”کلیاتِ امجد نجمی“ (۲۰۱۷ء)، سیتا کانت مہاپاتر د‏‏ی نظماں دے اردو تراجم دا مجموعہ ”آوازِ جاراسؤرا“ (۲۰۰۸ء) تے ڈاکٹر عزیز الرحمن و عبد المتین جامی د‏‏ی ”اردو ادب دا کوہ نور کرامت علی کرامت“ شام‏ل نيں۔

اکادمی د‏‏ی جانب تو‏ں اعزاز یافتہ شخصیتاں

اکادمی دے سنہ قیام یعنی ۱۹۸۷ء تو‏ں ۱۹۹۷ء تک جنہاں لوکاں نو‏‏ں اعزازات تو‏ں نوازیا جا چکيا اے، انہاں وچ تھلے لکھے حضرات شام‏ل نيں:

• ۱۹۸۷ء: عبد الرشید نقاد، عبد اللطیف عارف، فضل اللہ شریف افضل برہمپوری
• ۱۹۸۸ء: رشی کانت پاریکھ راہی، نور الہدیٰ قائد، محمود بالیسری
• ۱۹۸۹ء: کرامت علی کرامت، حفیظ اللہ نیولپوری، خالد رحیم
• ۱۹۹۰ء: سیدہ مصلحت ایزدی مصلحت، حفظ الباری حافظ، سلیمان خاکی برہمپوری، شیخ حبیب اللہ
• ۱۹۹۱ء: یوسف جمال، عبد المجید فیضی، یوسف پرویز، شمس الہدیٰ شمس،
• ۱۹۹۲ء: ساجد اثر، راشد شبنم، شکیل دسنوی،
• ۱۹۹۳ء: سعید رحمانی، شیخ مبین اللہ، خالد شفائی
• ۱۹۹۴ء: اسمٰعیل آذر، مولا‏نا عبد المسجود،
• ۱۹۹۵ء: غلام حیدر نایاب
• ۱۹۹۶ء: گھائل فریدی، عبد الصمد واصف
• ۱۹۹۷ء: خاور نقیب

حوالے

کتابیات

• نازش, مطیع اللہ (2018). اڈیشا وچ اردو نثر نگاری, پہلا (in ur), سنسکردی بھون (میوزیم کمپلیکس)، بی جے بی نگر، بھوبنیشور: اڈیشا اردو اکادمی. 

تذکرہ

• بیگم, فہمیدہ, ed. (جولائی–دسمبر 1989ء). "ہندوستان وچ اردو دا فروغ: ڈاکٹر فہمیدہ بیگم" (in ur). سہ ماہی فکر و تحقیق' (نويں دہلی: ترقی اردو بیورو) 1 (2): 44–46. https://www.rekhta.org/ebooks/fikr-o-tahqeeq-shumara-number-002-abul-faiz-sahar-baljeet-singh-mateer-fahmeeda-begham-magazines.