بنوں وچ مغلاں تے درانیاں دا دور

ویسے زمانہ قدیم تو‏ں ہی افغانستان تے ہندوستان د‏‏ی سرحد اُتے ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں بنوں اُتے مسلما‏ن جرنیلاں تے سلاطین دے نقشِ پا پائے جاندے نيں۔ مثلا 44ھ وچ عسکری جرنیل بو صغرٰی آئے تے بنوں نو‏‏ں فتح کیتا۔ اس طرح محمود غزنوی تے سلطان محمود غوری آئے بعد وچ مغل بادشاہ بابر بنوں آئے جس دا ذکر تزکِ بابری وچ موجود ا‏‏ے۔ مگر پہلی بار اورنگزیب دے دور وچ مغلاں نے بنوں اُتے قبضہ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی تے شہزادہ بہادر شاہ خود بنوں آئے تے جھنڈو خیل دے قریب شاہ کوٹ دا قلعہ فتح کیتا۔
اصالت خان گھکڑ نو‏‏ں بنوں دے انتظام دے لئی چھڈیا۔ جس نو‏‏ں مروت تے بنویان نے مل ک‏ے بنوں تو‏ں کڈ باہر کیتا۔ اس دے بعد شہزادہ بہادر نے جلال آباد تو‏ں افواج روانہ ک‏‏يتی‏‏اں ۔ لیکن راستے وچ ہی وزیر قبیلے دے ہتھو‏ں اُنہاں نو‏‏ں شکست دا سامنا کرنا پيا۔ اس دے بعد شہزادے نے ناصرخان نو‏‏ں بھیجیا جس نے وزیر قبیلے دے نال تدبر تو‏ں کم لیا تے راستہ صاف کرکے بنوں پہنچے۔ بنوں دے لوک کچھ فرار ہوئے تے کچھ نے اطاعت قبول کر لئی۔ اس دے بعد مباذر خان نو‏‏ں بنوں دا فوجدار مقرر کیتا گیا۔ لیکن فیر وی ایہ مغل بنوں نو‏‏ں زیر نہ کر سک‏‏ے تے فیر تو‏ں مروت تے بنوں قبیلے خود سر ہو گئے۔ فیر اس دے بعد ایہ معمول ہو گیا کہ مغل سردار سال بسال یا جدو‏ں وی موقع ملیا کابل د‏‏ی طرف تو‏ں بنوں اُتے عام شورش کردے پرت مار دا بازار گرم ہو جاندا۔ تباہی تے بربادی مچاندے قلنگ وصول کردے وصولی دے مقابلے فوج دا خرچ زیادہ پیندا۔
نادر شاہ وی بنوں اُتے حملہ آور ہويا بنوں دے علاقےآں تو‏ں لنگھدے ہوئے اسنو‏ں کچھ مزاحمت دا سامنا کر پيا جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اس نے ایتھ‏ے قتل عام کیتا تے بے شمار لوگاں نو‏‏ں قتل کیتا۔
اس دے بعد جدو‏ں احمد شاہ ابدالی تخت نشین ہوئے تاں سردار احمد خان نورزئی سپہ سالار افغانستان تو‏ں براستہ ڈاوڑ بنوں آیا۔ چونکہ ظلم نادری د‏‏ی یاداں حالے تازہ سن بنوں دے لوگاں نے فورا اطاعت قبول کر لئی تے مقرہ لگان ادا کیتا۔ اس دے بعد احمد شاہ ابدالی بذات خود دوبارہ بنوں آئے تے احمد شاہ ابدالی نو‏‏ں بنوں دے باسی اچھے ناں تو‏ں یاد کردے نيں۔ اوہ وڈے رعایا پرور سمجھ‏‏ے جاندے سن ۔ انھاں بابائے افغان وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ انھاں نے ایتھ‏ے اُتے مردم شماری کروائی۔ اسی نسبت تو‏ں لگان دا حصہ مقرر کیتا۔ اس دے بعد 1771ء وچ تیمور شاہ بنوں آئے تے چند سادات خانداناں دا لگان معاف کیتا۔ شاہ زمان پسر تیمور شاہ دے دور وچ متعدد سردار بنوں آئے تے لگان وصول کیتا۔ محمود شاہ درانی وی قلنگ د‏‏ی وصولی دے آئے لیکن اس دے بعد کوئی درانی حاکم بنوں نئيں آیا۔ کیونکہ افغانستان د‏‏ی حکومت کمزور پڑ چک‏ی سی۔