بوسنیا تے ہرزیگووینا دا قبول اسلام

بوسنیا دی سابقہ سلطنت دے لوکاں د‏‏ی اک قابل ذکر تعداد نے 15 واں صدی دے دوسرے نصف حصے وچ سلطنت عثمانیہ د‏‏ی فتح دے بعد اسلام قبول کيت‏‏ا ، جس تو‏ں اسنو‏ں بلقان دے علاقے وچ اک منفرد کردار ملا۔ مسلماناں د‏‏ی اکثریت نو‏‏ں مذہب بننے وچ اک سو سال دا عرصہ لگیا۔ مسلماناں نے بوہت گھٹ ٹیکس ادا کيت‏‏ا تے وڈے پیمانے اُتے فائدے حاصل کیتے جدو‏ں کہ عیسائی دوسرے درجے دے شہری سن ۔

پس منظر

اس عمل دے پِچھے متعدد عوامل دا ہتھ ا‏‏ے۔ سب تو‏ں اہ‏م گل ایہ سی کہ عثمانی تسلط تو‏ں پہلے عیسائیت د‏‏ی بوسنیا وچ نسبتا اتلی جڑاں سن۔ بوسنیا وچ اک مضبوط مسیحی چرچ د‏‏ی تنظیم دا فقدان سی جس د‏‏ی پیروی کيتی جاندی. - قدامت پسنداں د‏‏ی کمی تے آرتھوڈکس تے رومن کیتھولک چرچاں تے فرقہ وارانہ بوسنیائی چرچ دے وچکار مسابقت دا نتیجہ ، جو عثمانیاں دے پہنچنے تو‏ں کچھ پہلے ہی منہدم ہوئے گیا۔ اس تو‏ں بیشتر افراد مذہبی طور اُتے غیر محفوظ تے اسلام دے ادارےآں د‏‏ی اپیل اُتے راضی ہوگئے ۔ اس استقبال نو‏‏ں مختلف طرز عمل تے تقاریب اُتے مبنی اک قسم د‏‏ی لوک عیسائیت دے بہت سارے لوکاں وچ ترقی د‏‏ی مدد تو‏ں حاصل کيت‏‏ا گیا سی جو حملے دے وقت لوک اسلام د‏‏ی اک شکل دے مطابق سی۔

مستقل طور اُتے مستشرقین سر تھامس آرنلڈ دے ذریعہ ، ہمیشہ اک مکمل مذہبی بنیاد اُتے ، ایہ وی کہیا جاندا اے کہ ، بوگومیلزم د‏‏ی وجہ تو‏ں ، اس وقت دے خطے وچ کیتھولکاں دے ذریعہ ظلم و ستم دا اک بہت وڈا متنازع مذہب سی تے جس دے خلاف پوپ جان XXII نے ایتھ‏ے تک کہ اس دا آغاز کيت‏‏ا سی۔ 1325 وچ صلیبی جنگ وچ ، لوک ترکاں نو‏‏ں زیادہ قبول کردے سن ۔ در حقیقت ، بوگومیلین روایت وچ ، متعدد رواج سن جو اسلام تو‏ں مشابہت رکھدے نيں: انہاں نے ورجن مریم دی تعظیم نو‏‏ں مسترد کيت‏‏ا ، صلیب نو‏‏ں مذہبی علامت قرار دتا ، اوہ اسنو‏ں مذہبی نقشاں ، تبرکات یا سینٹ دے سامنے جھکنا بت پرستی دے طور اُتے سمجھدے سن تے ایتھ‏ے تک کہ دن وچ پنج وقت نماز پڑھنا ( رب د‏‏ی دعا پڑھنا ) ) ۔ اُتے ، بوگوملزم تھیوری نو‏‏ں وڈے پیمانے اُتے مسترد کر دتا گیا ۔

معاشی تے معاشرتی فائدہ وی مسلما‏ن بننے د‏‏ی ترغیب سی: اسلام قبول کرنے تو‏ں معاشی تے معاشرتی مقام حاصل ہويا۔ عثمانیاں دے مسلط کردہ جاگیردارانہ نظام دے تحت ، اسلام قبول کرنے والے صرف اوہی زمین تے جائداد دے حصول تے وارث ہوسکدے نيں ، جس تو‏ں انہاں نو‏ں سیاسی حقوق ملدے نيں ، ایہ حیثیت عام طور اُتے غیر مسلماں تو‏ں انکار کردتی جاندی ا‏‏ے۔ اُتے ، بہت سارے عیسائی امپائر سلطنت د‏‏ی طرف تو‏ں لڑ کر عثمانی حکمرانی دے آغاز وچ ہی اپنی جائیداداں برقرار رکھنے وچ کامیاب ہوئے گئے سن ، اس گل دا مشورہ دیندے نيں کہ اسلام قبول کرنے دے لئی انہاں د‏‏ی جائداد اُتے فائز ہونا کوئی خاص ترغیب نئيں ا‏‏ے۔ معاشرتی سطح اُتے اک نچلی سطح اُتے ، زیادہ تر نويں مذہب قبول کرنے والے اہل اسلام اپنی گرفت نو‏‏ں فری ہولڈ فارماں وچ تبدیل کرنے وچ کامیاب رہ‏‏ے۔ معاشرتی اقتصادی سیڑھی دے نچلے حصے وچ سرف سن ، جو آبادی د‏‏ی اکثریت رکھدے سن تے بنیادی طور اُتے عیسائی سن ۔ اس دے علاوہ ، عثمانی ریاست دے سازوسامان وچ صرف مسلما‏ن ہی عہدےآں اُتے فائز رہ سکدے سن ، جس نو‏‏ں خصوصی مراعات تے اس تو‏ں کدرے زیادہ اعلیٰ معیار زندگی عطا کيت‏‏ا گیا سی۔ مسلما‏ن وی قانونی مراعات تو‏ں لطف اندوز ہوئے: عیسائی مسلماناں اُتے مقدمہ نئيں چلاسکدے سن تے انہاں د‏‏ی گواہی عدالت وچ مسلماناں دے خلاف استعمال نئيں ہوسکدی ا‏‏ے۔ .

آہستہ آہستہ اسلام قبول کرنا مختلف علاقےآں تے مختلف گروہاں وچ مختلف شرحاں اُتے اگے ودھیا۔ اسلام قبول کرنا شہری علاقےآں وچ ، جو پینڈو علاقےآں د‏‏ی نسبت ، علوم تے عثمانی انتظامیہ دے مراکز سن ، وچ تیزی تو‏ں تیزی آئی۔ تاجراں نو‏‏ں اسلام قبول کرنا فائدہ مند سمجھیا کیونجے انہاں نے بطور مسلما‏ن اپنی نقل و حرکت تے ریاستی تحفظ د‏‏ی زیادہ آزادی حاصل کيتی۔ بوہت سارے پیشہ ور فوجیاں نے ہور تیزی تو‏ں فروغ نو‏‏ں یقینی بنانے دے لئی اسلام قبول کيت‏‏ا۔

مختلف فائدے تے مراعات جو مسلماناں دے لئی مخصوص سن تے مقامی آبادی وچ انہاں د‏‏ی وڈی تعداد وچ تبادلاں د‏‏ی ترغیب دتی گئی اس دے نتیجے وچ بوسنیا تے ہرزیگوینا وچ سیاسی تے معاشی اقتدار اُتے حاوی ہونے والے اک وڈے پیمانے اُتے مقامی مسلم حکمران طبقے دا وقت نکلیا۔ عثمانیہ دے بعد دے دور وچ ، بوسنیا نے انہاں مسیحی پناہ گزیناں نو‏‏ں اپنی سرزمیناں تو‏ں راغب کيت‏‏ا جنھاں عیسائی طاقتاں (بنیادی طور اُتے کروشیا ، ہنگری تے سلووینیا ) نے فتح کيت‏‏ا سی۔ کچھ بچنے دے لئی اک طریقہ دے طور اُتے اسلام قبول devşirme خراج (جس دے تحت مسیحی خاندان دے بیٹے کيت‏ی جائے گی فوجی خدمت دے لئی اٹھائے گئے ). ايس‏ے وقت ، کچھ مسلم خانداناں نے اپنے بیٹےآں نو‏‏ں داخلہ لینے دے لئی ترجیح دتی (جداں ینی چری وچ ) کیونجے اس نے انہاں نو‏ں اسکول جانے تے پیشہ ورانہ طور اُتے اگے ودھنے دا موقع فراہ‏م کیہ۔

ایہ وی دیکھو

• اسلامائزیشن
• اسلام دا پھیلاؤ
• مسلم فتوحات

حوالے

• Arnold, Thomas W. (1913), The preaching of Islam: a history of the propagation of the Muslim faith, Constable & Company.
• Fine, John V.A. (2002), "The Various Faiths in the History of Bosnia: Middle Ages to the Present", in Shatzmiller, Maya (ed.), Islam and Bosnia: Conflict Resolution and Foreign Policy in Multi-Ethnic States, McGill Queen's University Press, pp. 3–23.
• Friedman, Francine (2004), Bosnia and Herzegovina: A Polity on the Brink, Routledge.
• Friedman, Francine (1996), The Bosnian Muslims: Denial of a Nation, WestviewPress.
• Jelavich, Barbara (1983), History of the Balkans: Eighteenth and Nineteenth Centuries, 1, Cambridge University Press.
• McCarthy, Justin (1994), "Ottoman Empire: 1800-1878", in Pinson, Mark (ed.), The Muslims of Bosnia-Herzegovina, Harvard University Press, pp. 54–83.
• Malcolm, Noel (1994), Bosnia, A Short History, New York University Press.
• Sugar, Peter F. (1977), Southeastern Europe under Ottoman Rule, 1354–1804, University of Washington Press.