وساکھی
وساکھی، پنجاب دا اک زرعی ثقافتی تہوار اے۔ لفظ وساکھی وساکھ توں بݨیا اے جیہڑا پنجابی کیلنڈر دا اک مہینا اے۔ ایہ ہاڑھی دی فصل کݨک دے پکّݨ تے اوہدی واڈھی دا جشن اے جیہنوں پنجابی لوک مناؤندے نیں۔
وساکھی دے تہوار دی پنجابی رہتل تے پنجاب دی تریخ وچ خاص اہمیت اے۔ پنجاب، پاکستان وچ ایہنوں ہر مذہب دے پنجابی مناؤندے نیں۔ چڑھدے پنجاب وچ کچھ مکتبہ فکر دے لوک ایہنوں اپݨے سِکھ مذہب ناݪ جوڑدے نیں۔ سِکھ مذہب 1699ء وچ وجود وچ آیا سی تے پنجاب وچ کݨک دی فصل دی واہی بیجی ہزاراں سالاں توں کیتی جا رہی اے۔ کݨک دے آثار ہڑپا رہتل وِچوں دریافت ہوئے نیں۔ پنجاب دے ہزاراں سال پراݨے ثقافتی تہوار وساکھی دی تریخی طور تے سکھ مت ناݪ کوئی جُڑت نئیں۔ پنجاب، پاکستان دے لوک پنجابی تہوار وساکھی نوں بَھرپُور طریقے ناݪ مناؤندے نیں۔ پنجاب بَھر وچ وساکھی میلے منائے جاندے نیں۔ پنجابی نیاݨے، جوان، بزُرگ مݪ جݪ کے وساکھی مناؤندے نیں۔
ہاڑھی دی سَبھ توں وڈی فصل کݨک دی واڈھی تے اناج دا لیہݨ پنجاب دے کساناں تے ہور لوکائی دے جِیون وچ خوشحالی دا سندیس لے کے آؤندا اے۔ خُشی دی اس رُت دا اِستقبال ڈھول وجا کے تے وساکھی دے میلے منا کے کیتا جاندا اے۔ وساکھی میلے پورا وساکھ منائے جان٘دے رہندے نیں۔ وساکھی دا تہوار دیس پنجاب تے پنجابی رہتل دی سلاگھا دا اک اچیچا تے گُوڑھا رَن٘گ اے جیہڑا رہندی دنیا تک نہ مِٹݨ جوگ اے۔
وساکھی اُتے امرتا پریتم دی نظم[سودھو]
دیس میرا پنجاب نی ہور وسے کُل جہان
گبھرُو میرے دیس دا بان٘کا چَھیل جوان
ہَݪ پنجاݪی ایس دی دیوے کھیت کھلار
کھیت جو گُڈّے، کھیت جو بِیجّے لَے بوہل ہُݨ لا
بیلیا! نوِیں رُت دا چا
نڈھی دیس پنجاب دی ہِیراں وِچوں ہِیر
جِیویں کوئی سوہݨی مِرگنی جنگل بیلے چیر
پالے لگی دُھراں دی جِنڈری دیوے گھوݪ
حرف بولدی حَق دا مُون٘ہوں دیندی قول
نوِیں کݨک دی روٹی لاواں رُگ مݪائی دا
بُوری مہِیں دا دُدھ چواواں شکّر دیواں پا
بیلِیا شکّر دیواں پَا
دیس میرا پنجاب نی ہور وَسّے کُل جہان
گبھرُو میرے دیس دا بان٘کا چَھیل جوان
سِر تے چِیرا رن٘گݪا کُڑتا نواں سوا
موڈّھے چادّر کھدّر دی میلّا لوے منا
رُت بسنتی اُتوں ویلا بھری جوانی دا
سال سوہندا چیتر، لگیا گئی وساکھی آ
بیلِیا گئی وساکھی آ
(امرتا پریتم)