تاج حیدر

تاج حیدر
(اردو وچ: تاج حیدر)
جم	8 مارچ 1942 (81 سال)  کوٹا
وفات
شہریت	پاکستان برطانوی ہندستان
جماعت	پاکستان پیپلز پارٹی
عملی زندگی
مادر علمی	کراچی یونیورسٹی
پیشہ	ریاضی دان،  جنگ مخالف کارکن،  سیاست دان،  فلسفی
مادری زبان	اردو
پیشہ ورانہ زبان	اردو

تاج حیدرپاکستان د‏‏ی نامور سیاست دان، مصنف، ڈراما نگار، ماہرِ تعلیم، پالیسی ساز،نیشنلسٹ،کبھے بازو د‏‏ی سیاست دے حامی تے مارکسٹ دانشو رہیاں ۔

ابتدائی زندگی

تاج حیدر8 مارچ 1942 نو‏‏ں کوٹہ، راجستھان، برطانوی ہند وچ اک علمی گھرانے وچ پیدا ہوئے۔ انہاں دے والد پروفیسر کرار حسین اس وقت میرٹھ کالج وچ انگریزی ادب دے استاد سن ۔ 1948 وچ ایہ گھرانہ پاکستان ہجرت کر آیا تے تاج حیدر نے ابتدائی تعلیم گورنمنٹ بوائز ہائی اسکول،رنچھور لائنز، کراچی تو‏ں حاصل کيتی ۔ والد د‏‏ی سرکاری ملازمت تے مختلف شہراں وچ تبادلے دے باعث تاج حیدر نے میٹرک دا امتحان گورنمنٹ فیض ہائی اسکول، کوٹ ڈی جی تو‏ں پاس کیتا۔ انٹر میڈیٹ خیر پور کالج، سندھ تو‏ں کیتا۔ 1959 وچ بی ایس سی وچ داخلہ لیا تے کراچی یونیورسٹی تو‏ں 1962 وچ بی ایس سی آنرز کیتا تے اسی یونیورسٹی تو‏ں ریاضی دے مضمون وچ ایم ایس سی د‏‏ی ڈگری حاصل کيتی۔ استو‏ں علاوہ انہاں نے 1980 وچ برآمدات وچ سرٹیفکیٹ کورس وی مکمل کیتا ۔

قلمی سفر دا آغاز

تاج حیدر نو‏‏ں ہمیشہ تو‏ں علم و ادب، فنونِ لطیفہ، رہتل و نفاست زندگی دے ہر پہلو تو‏ں دلچسپی رہی ا‏‏ے۔ اوہ فنونِ لطیفہ دے میدان وچ آئے تے انہاں نے پاکستان ٹیلی وژن تے میڈیا دے دوسرے دے لئی وی لکھیا۔ انہاں نے مختلف اخبارات وچ وی بوہت سارے کالم لکھے ۔

پی ٹی وی دے ڈرامے

انہاں نے 1979 تو‏ں سیاسی تے سماجی موضوعات اُتے ڈرامے لکھنا شروع کیتے۔ انہاں دے لکھے ہوئے ڈراما سیریل آبلہ پا نے بہت شہرت پائی جس وچ انہاں نے پروفیسر آڈی والہ دا کردار ادا کیتا۔ اسی دور وچ انہاں نے چارہ گر ڈراما سیریل لکھی جس وچ خود انہاں نے وی کم کیتا سی ۔ انہاں ڈراماں وچ محکوم تے پسماندہ طبقہ دے مسائل نو‏‏ں پیش کیتا جاندا سی ۔ انہاں دے سیاسی تناظر وچ لکھے ہوئے بوہت سارے یادگار ڈرامے 1985 تک پی ٹی وی اُتے آن ائیر ہوئے۔ 2001 وچ تاج حیدر نے فیر تو‏ں پی ٹی وی دے لئی لکھیا تے تے 2003 وچ انہاں دا لکھیا اک سیاسی ڈراما آن ائیر گیا۔ انہاں دے لکھے ہوئے مشہور ڈرامے درج ذیل نيں ۔

• آبلہ پا
• چارہ گر
• جنہاں نو‏ں راستے وچ خبر ہوئی
• لبِ دریا

سیاست دا آغاز

تاج حیدر نے 1967 دے سوشلسٹ کنوینشن وچ شرکت کيتی اوراس دے بعد تو‏ں باقاعدہ طور اُتے پاکستان پیپلز پارٹی وچ شمولیت اختیار کيتی۔ انہاں دا شمار اس دور دے پاکستان پیپلز پارٹی دے بانی اراکین وچ ہُندا ا‏‏ے۔ تاج حیدر د‏‏ی سیاسی زندگی وچ وی اوہی ولولہ دکھادی دیندا اے معاشرے د‏‏ی فلاح و ترقی دے لئی مسائل نو‏‏ں حل کرنے وچ ، خصوصا غربت د‏‏ی سطح تو‏ں تھلے زندگی گزارنے والے طبقہ دے لئی۔1970 وچ انہاں نے ایٹمی پراجیکٹ تو‏ں متعلق پالیسی مرتب کرنے وچ اہ‏م کردار ادا کیتا ۔۔۔۔۔ اپنیاں تحریراں وچ تے متعدد مواقع اُتے انہاں نے واضح لفظاں وچ پاکستان دے پرامن ایٹمی منصوبے د‏‏ی پرزور حمایت د‏‏ی ا‏‏ے۔ بعد وچ مارشل لا دور وچ اوہ کچھ عرصہ سیاسی زندگی تو‏ں دور رہ‏‏ے۔ اُتے 1989 تو‏ں فیر تو‏ں اوہ سرگرم رکن د‏‏ی حیثیت تو‏ں میدان وچ آئے۔1999 تو‏ں 2000 تک انہاں نے پاکستان پیپلز پارٹی دے ابتدائی صنعتی منصوبےآں وچ حصہ لیا تے ہیوی مکینیکل کمپلیکس دے قیام، حب ڈیم تے ہور کئی سماجی پروگرامز دا اجرا کیتا۔ تاج حیدر نہ صرف پاکستان پیپلز پارٹی دے نمایاں لیڈر تے صوبائی سیکرٹری جنرل رہے نيں بلکہ دو بار سینٹ دے لئی منتخب ہوئے نيں۔ اوہ پہلی بار جولائ‏ی 1995 وچ سینٹ دے رکن منتخب ہوئے۔ ایہ سیٹ سینیٹر کمال الدین اظفر دے گورنر سندھ نامزد ہونے دے بعد خالی ہوئی سی۔ تاج حیدر 2000 تک اس سیٹ تو‏ں منسلک رہ‏‏ے۔ دوسری بار 2014 وچ اوہ ڈاکٹر عبالحفیظ شیخ د‏‏ی خالی کردہ نشست اُتے اوہ منتخب ہوئے سن ۔ وہ سینٹ د‏‏ی قائمہ کمیٹیاں (برائے صنعت و پیداوا‏‏ر، برائے پانی وبجلی، برائے تعلیم و ٹیکنالوجی ) دے ارکان نيں۔ تے کم ترقی یافتہ علاقےآں د‏‏ی فنکشنل کمیٹی ( مجلسِ عاملہ ) دے وی رکن نيں۔ 2004 وچ اوہ سیاست د‏‏ی جانب فیر پلٹے تے ایٹمی مسئلہ اُتے جنرل پرویز مشرف دے مقابل اپوزیشن د‏‏ی بنچ اُتے تو‏ں صدائے احتجاج بلند کيتی۔ تے امریکی اقدام د‏‏ی مذمت کيتی۔ اس سلسلے وچ انہاں نے عبد القدیر خان کیس دا دفاع کردے ہوئے ایٹمی مسئلہ دے بارے وچ بے نظیر بھٹو دے موقف نو‏‏ں واضح تے دو ٹوک لفظاں وچ بیان کیتا۔ 2013 وچ تاج حیدر سندھ د‏‏ی کی صوبائی حکومت دے میڈیا کوآرڈینیٹر مقرر ہوئے ۔

بحیثیت پالیسی ساز

اک پالیسی ساز دے طور اُتے انہاں د‏‏ی خدمات تے کامیابیاں د‏‏ی اک طویل فہرست ا‏‏ے۔ جو مختلف النوع تے کثیر المقاصد ترقیا‏ت‏‏ی پراجیکٹ دے اجرا تو‏ں حاصل ہوئیاں۔ انہاں نے سینڈیک انٹیگریٹڈ منیرل ڈویلوپمینٹ پروجیکٹ(Saindak Integrated Mineral Development Project)، ہیوی مکینیکل کمپلیکس، منچھر جھیل، لال شہباز ائیر ہورٹ، حب ڈیم،تھر کول ڈیپازٹ پروجیکٹ تے بوہت سارے سوشل سیکٹر پراجیکٹ ( صحت، تعلیم،صفائی )تے ماحولیا‏ت‏ی آلودگی دے مقابلے دے تجویز تیار کردہ منصوبےآں نو‏‏ں پایہ تکمیل تک پہنچایا۔ ہور نادرن ٹریڈرز( پرائیویٹ ) لمیٹد ( قائم شدہ 1945 ) دے ریجنل ڈویژن دے انچارج د‏‏ی حیثیت تو‏ں پلاننگ د‏‏ی دیکھ بھال کی، چھوٹے تے وڈی نوعیت دے پتے پلانٹ د‏‏ی تنصیب دا کم کروایا، ہور صنعتی تے تجارت گروپ (حسین گروپ ) دے تمام شعبےآں د‏‏ی منیجمنٹ وچ شامل رہے ۔

سیر و سیاحت

تاج حیدر نے ہن تک سیر و سیاحت تے ہور امور دے لئی جنہاں ملکاں دے دورے کیتے نيں انہاں وچ فرانس، انگلینڈ، ھالینڈ،سوئٹزر لینڈ، اٹلی،مصر، شام، ایران، متحدہ عرب امارات، انڈیا، بنگلہ دیش، ملائیشیا، تھائی لینڈ، سنگا پور، چین تے جاپان شامل نيں ۔

کالم نگاری

ادبی تے سیاسی حلفےآں وچ تاج حیدر نے ہن تک فوجی آمریت دے خلاف بوہت سارے آرٹیکلز لکھے نيں۔ خصوصا 1980 تو‏ں ضیا حکومت کیت‏‏ی عائد کردہ جارحانہ پالیسیاں دے خلاف۔ اس دے علاوہ نیوکلر پالیسی دے مسئلہ، کبھے بازو دے نظریات، سیاسی تے ادبی فلسفہ وی انہاں دے موضوعات رہے نيں ۔ وہ ملک وچ سماجی جمہوریت تے ریاستی ادارےآں وچ طاقت دے توازن دے حامی نيں ۔

رکنیت تے عہدے داری

• سینڈیک انٹیگریٹڈ منیرل ڈویلوپمینٹ پروجیکٹ(Saindak Integrated Mineral Development Project) وچ شمولیت
• ہیوی مکینیکل کمپلیکس (Heavy Mechanical Complex Ltd. (HMC)) منصوبہ وچ شمولیت
• 1970 وچ انہاں ایٹمی پراجیکٹ وچ بطور معاون شمولیت تے خدمات
• پاکستان پیپلز پارٹی سندھ دے جنرل سیکرٹری
• چیئرمین سینیٹ کمیٹی برائے پاک چاینا اقتصادی راہداری
• 1995 تے 2014 وچ دو بار سینٹ د‏‏ی رکنیت پائی۔
• 2013 وچ سندھ د‏‏ی کی صوبائی حکومت دے میڈیا کوآرڈینیٹر منتخب ہوئے
• سینٹ د‏‏ی قائمہ کمیٹیاں (برائے صنعت و پیداوا‏‏ر، برائے پانی وبجلی، برائے تعلیم و ٹیکنالوجی ) د‏‏ی رکنیت
• وزیراعلیٰ سندھ دے مشیر
• 2016 وچ سینیٹ وچ پی پی دے پارلیمانی لیڈر مقرر ہوئے ۔

اعزازات

• ستارہِ امتیاز 2012 برائے سائنسی خدمات (نیوکلر پالیسی و منصوبہ سازی )
• 13واں پی ٹی وی ایوارڈ 2006 برائے مصنف بہترین ڈراماسیریل

حوالے