ترکی دی کریمیا دی فتح
کریمیا دی ترک فتح – 1475 وچ سلطنت عثمانیہ دی کریمیا وچ کلونیاں تے ریاست دی فوجی جت۔ دکھنی ساحلی کریمیا، اتے نال ہی سیاسی طور تے اہم کرچ - قدرتی علاقہ سلطنت عثمانیہ دا حصہ بن گئے۔ سٹیپ اتے پہاڑی حصے قریم یورتی (کریمیا خانیت) دا مول بن گئے، جنہاں دا انحصار سمندری بندگاہ تےسی۔ 1779 دے کوچک کناری امن معاہدہ نال سلطنت عثمانیہ دا جزیرہ نما کریمیا وج راج دا انت ہو گیا۔
پس منظر[سودھو]
1441 وچ طلائی اردو سلطنت دے ڈھیہہ جان توں بعد، کریمیا وچ وسے تاتار منگولاں دا ترکی کرن ہویا۔ اس ویلے، کریمیا گیاہستانی گریمیا خانیت، تھیؤڈورو دی پہاڑی ریاست اتے دکھنی ساحل تے جینوآئی کلونیاں وچکار ونڈیا ہویا سی۔ تھیؤڈورو دی ریاست دا راجگڑھ منگوپ سی، جو قرون وسطی دے کریمیا دے سبھ توں وڈے قلعےآں(90 ہیکٹیئر) وچوں اک سی ، جو ضرورت ویلے وڈی آبادی دی حفاظت لئی کافی سی۔
ترک فتح[سودھو]
1475 دی گرمیاں وچ، عثمانی ترکاں جنہاں نے سابقہ بازنطینی سلطنتدے علاقیاں تے قبضہ کر لیا سی، نے کریمیا اتے پریزووے وچ گدک احمد پاشا دی اگوائی وچ اک وڈی فوج نوں اتار دتا، جس وچ سارے جینوآئی قلعے (ڈین تے تنو سمیت) اتے یونانی شہراں دا محاصرہ کر لیا اوہناں نوں سلطنت عثمانیہ وچ شامل کر لیا ۔
جولائی وچ ترکاں نے منگوپ شہر نوں گھیر لیا ، شہر تے قبضے نال، ترکاں نے لگبھگ سارے واسیاں نوں تباہ کر دتا، اوہناں نے لٹّ لیا اتے عمارتاں نوں ساڑ دتا۔ منگوپ دی پوری آبادی - 15 ہزار لوکاں - جاں تاں قتل کر دتے جاں قسطنطنیہنوں لجا کے اتے غلامی وچ ویچ دتے گئے ۔ گدک احمد پاشا دی اگوائی وچ عثمانی فوجاں نے تھیوڈور ریاست نوں فتح کیتا، اسے ویلے، منگوپ دی گھیرابندی دوران، تھیؤڈورائی، جنہاں وچ تن سو فوجیاں دی اک فوجی ٹکڑی شامل سی، جسنوں مالدووا دے حکمران سٹیفن III ولوں بھیجیا سی، اس نے ساری ینی چری کور نوں مار دتا سی ۔
1475 وچ، ترکی نے قریم یورتی دے خان مینگلی گرای نال اک لڑائی لڑی اتے اسنوں عثمانی سلطان تے انحصار کردے ہوئے اپنی پچھان کرن لئی مجبور کیتا۔ 1478 وچ، کریمیا خانیت سلطنت عثمانیہ دا زیر تحفظ علاقہ بن گیا ۔ اسے ویلے، دکھن ساحلی کریمیا، اتے نال ہی سٹریٹیجکلی طور تے اہم کرچ یینکلسکائے علاقے، سلطنت عثمانیہ دے ڈھکویں حصے بن گئے ۔
نتیجے[سودھو]
تھیؤڈورو دی ریاست اتے جینوآئی کلونیاں گوتھیا دے جتے علاقےآں اتے، سلطنت عثمانیہ نے کیفے سنجاک (1475–1588) کیفے / کیفے (فیؤدوسیا) وچ مرکز دے نال بنایا۔ کیفف سنجاک نوں منگوپ، سدک اتے کیفے کادالک وچ ونڈیا گیا سی [۱].۔ 1588–1775 وچ اس دا ناں کیفے ایلات وی سی۔ سلطنت عثمانیہ نے اتھے فوجی گریزن، نوکرشاہی اتے ٹیکس کلکٹر اہلکار تعینات کیتے ۔
سلطان دے علاقے دی زمین، جس اتے مسیحی آبادی رہِ رہی سی، کریمیا دے خان دے دائرہ کار توں باہر سی۔ایتھوں تک کہ اوہناں اُتے تاتاریاں دی آبادکاری وی ممنوع سی۔جزیرہ نما کریمیا دی سلطنت عثمانیہ اتے خودمحتار کریمیائی حصیاں وچ لمبی انتظامی ونڈ نے [[کریمیائی ترکاں دے شمالی اتے دکھنی گروہاں دیاں الگ الگ نسلاں اتے وکھو وکھرے بولی فرق نوں جم دتا۔ کریمیا دے دکھنی ساحل دی آبادی وچ مکھ طور تے نویں آئے مسلم ترکاں [۲] دے نال نال اطالوی، ارمینی اتے یونانی شامل سن، جو ویلے دے نال ترک بنن لئی تیار سن۔ لسانی ترکیکرن دے باو جود، ایہناں لوکاں دے اک حصے نے مسیحی یعقین برقرار رکھیا۔ منگول-تاتاریاں دے بچے ہوئے حصے نے کریمیا دے پہاڑی تے سٹیپ علاقے اتے (کریمیا خانیت) وچ اپنی نیم خودمختاری برقرار رکھی، مگر اوہناں تے غالب ترکاں نے (پیرکوپ)، ارابت، اینی فلعہ، گزلیے دے قلعے بنائے، جنہاں وچ مستقل گیریزن سن۔ [۳].
کریمیا دیاں جتاں ترکاں لئی بہت فوجی اعزاز تے اہمیت دیاں سن، کیونکہ کریمیائی تاتاراں توں معاون فوج حاصل ہوئی جو اک ویلے 100 ہزار لوکاں تک پہنچی ، مگر بعد ترکی روس اتے پولینڈ نال کھیندا رہیا۔ 1779 دے کوچک کناری امن معاہدہ نے سلطنت عثمانیہ دا کریمیا توں راج ختم کر دتا: اس مطابق، کرچ جزیرہ نما روسی سلطنت دا حصہ بن گیا سی اتے باقی دے علاقے وچ آزاد کریمیا خانیت شامل سی، جس تے بعد وچ 1783 وچ روسی سلطنت نے قبضہ کر لیا تے اپنے نال ملا لیا ۔
کتابیات[سودھو]
- Руев В. Л. Турецкое вторжение в Крым в 1475 году. — Симферополь: Антиква, 2014. — 308 с.