تومان خان
تو مین خان (چینی: 頭曼, منگول: Түмэн, انگریزی: Touman) وچکار ایشیا تےچین اُپر پرانے ویلے اتے قابو رکھن والے شیونگنو لوکاں دا سب توں پہلا چانیو (راجہ) سی ۔ اسدا راج ویلہ ٢٢٠ ق م توں ٢٠٩ ق م اندازا کیتا گیا ہے۔ اتہاسکاراں دا مننا ہے کہ تو من دا نام شبد منگول بولی دے 'تمین' شبد سے لیا گیا ہے، جس دا مطلب 'دس ہزار' ہوندا ہے۔
تومین تے مودو[سودھو]
تومین دا ذکر کجھ چینی اتہاس - گرنتھاں وچّ ہویا ہے ۔ منیا جاندا ہے کہ ایہہ اندرلا منگولیا دے علاقے وچّ راجہ سی اتے گانسو اتے شنجیانگ دے علاقےآں وچّ پھیلیا راج یوئيژی لوکاں دے ماتحت سی لیکن چین دے چن راجٹبر نے حملہ کرکے اسنوں شمال دی طرف کھدیڑ دتا ۔ اس سمیں دی پرتھا دے مطابق اسنے اپنے وڈے پتّ مودو ( Modu ) نوں یوئيزی دربار دے کول چھڈیا ہویا سی جس توں یوئيزیاں نوں یعقین سی کہ تومین اوہناں نال وفاداری کریگا ۔ لیکن تومن اپنے اک چھوٹے پتّ اتے مودو دے چھوٹے سوتیلے بھرے دے پکھ وچّ سی کیونکہ اوہ اس پتّ دی ماں دے بہکاوے وچّ آ گیا سی ۔ مودو نے ایہہ گلّ سمجھّ لئی ۔ تومن نے اچانک یوئيزیاں اتے حملہ کر دتا - کیہا جاندا ہے کہ اسنے سمجھے کیتی اوہ بدلہ لین لئی مودو نوں مار دینگے ۔ لیکن اس بجائے مودو ہمت توں اپنی جان بچاکے نکل گیا ۔
تومن مودو دی بہادری توں حیران ہویا اتے اسنوں 10،000 سپاہیاں دے اک دستے دا سپہ سالار بنا دتا ۔ مودو نے اپنے ماتحت قوجیاں نوں مشق کرائی کہ اوہ اپنے تیر بناں سوال کیتے سمت دشا وچّ چلا ون جس سمت وچّ اوہ آپ اک خاص تیر چلا ئے جو اڈدے ہوئے سیٹی دی آواز کرے ۔ پھر اسنے ایہناں نوں اپنے پیارے گھوڑے ، اپنی زنانی تے اپنے پیؤ دے محبوب گھوڑے دے ولّ تیر چلاکے آزمایا ۔ سیسپاہیاں نکاں نے بے جھجک تناں اتے تیر چلیا دتے ۔ پھر مودو نے اپنے پیؤ تومین اتے جدوں اپنے سیٹی - والے تیر داغے تاں اسدے سپاہیاں نے تومن اتے تیر چلاکے اسنوں مار دتا۔ مودو نواں چانیو بنیا ۔ اسنے سبھتوں پہلاں اپنے سوتیلے بھرا اتے اسدی ماں نوں مروایا اتے پھر اوہناں سارے شیونگنُو عہدیداراں نوں جنہاں نے اسدا حکم منن وچّ آناکانی کیتی ۔ [۱]
ایہ وی ویکھو[سودھو]
حوالے[سودھو]
- ↑ Central Asia in World History, Peter B. Golden, pp. 27, Oxford University Press, 2011, ISBN 978-0-19-515947-9, ... Qin incursions into Xiongnu pasturelands in the Ordos (in Inner Mongolia) in 215 BCE had driven their ruler, the Chanyu (supreme leader or emperor) Touman northward, unsettling the steppe. A subordinate of the Yuezhi ...