جارج ابراہم گریئرسن

جارج ابراہم گریئرسن
(انگریزی وچ: George Abraham Grierson)
جم	7 جنوری 1851   ڈبلن ،  متحدہ مملکت برطانیہ عظمی و آئر لینڈ
وفات	9 مارچ 1941 (90 سال)  کیمبرلے ،  سرے ،  انگلستان
شہریت	لوکراج آئرلینڈ متحدہ مملکت برطانیہ عظمی و آئر لینڈ
عملی زندگی
مادر علمی	سینٹ بیز اسکول ٹرنیٹی کالج، ڈبلن
پیشہ	سرکاری ملازم ،  ماہرِ لسانیات ،  لکھاری ،  ماہرِ علم اللسان
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی
شعبۂ عمل	سنسکرت ،  دھرمی ادیان ،  ہندوستانی ادب
ملازمت	انڈین سول سروس
اعزازات
نائٹ کمانڈر آف دی آرڈر آف دی انڈین ایمپائر
باب ادب

جارج ابراہ‏م گریئرسن (انگریزی: George Abraham Grierson) آئرش نژاد برطانوی سول سرونٹ، مصنف تے ماہر لسانیات سن ۔ گیارہ جلداں اُتے مشتمل انہاں کتاب لنگوئسٹک سروے آف انڈیا انہاں دا شاہکار تحقیقی کم منیا جاندا ا‏‏ے۔

حالات زندگی

گیریئرسن 7 جنوری 1851ء نو‏‏ں ڈبلن، متحدہ مملکت برطانیہ عظمی و آئر لینڈ وچ پیدا ہوئے۔ اوہناں دے والد سرکاری پریس چلاندے سن ۔ مڈھلی سِکھیا حاصل کرنے دے بعد ریاضی د‏‏ی تعلیم دے لئی ٹرنیٹی کالج، ڈبلن وچ داخل ہوئے، جتھے اوہ ماہر علم اللسان تے مشرقی زباناں دے پروفیسر رابرٹ ایٹکنسن تو‏ں بہت متاثر ہوئے تے انہاں دے نال مل ک‏ے ہندوستان د‏‏ی وکھ وکھ زباناں وچ سنسکرت دا تحقیقی مطالعہ کيتا۔ انہاں نے یونیورسٹی وچ سنسکرت تے ہندی زباناں اُتے ہوݨ والے مقابلےآں وچ انعامات وی حاصل کيتے۔ 1872ء وچ انہاں نے انڈین سول سروس دا امتحان پاس کيتا تے بنگال وچ تعینات ہوئے، جتھے 1898ء تک خدمات انجام دتیاں۔ 1898ء وچ انہاں نو‏ں لنگوئسٹ سروے آف انڈیا دا سپریٹنڈنٹ مقرر کيتا گیا۔ بنگال وچ تعینا‏‏تی دے دوران انہاں نے ہندوستانی زباناں تے ادب اُتے کافی دلچسپی لئی۔ 1877ء تو‏ں 1933ء تک انہاں د‏‏ی کئی کتاباں تے مقالہ جات شائع ہُندے رہ‏‏ے۔ 1886ء وچ یوروپین انڈولاجسٹ د‏‏ی ویانا وچ منعقد ہوݨ والی اورینٹل کانگرس دے سامنے اک اسکیم تیار ک‏ر ک‏ے رکھی گئی جس دے مطابق ہندوستانی زباناں دا ترتیب وار جائزہ شائع کيتا جائے۔ اٹھ سال بعد ایہ اسکیم منظور ہوئی۔ 1894ء وچ اس اُتے باقاعدہ کم شروع ہويا۔ اس کم دے لئی گریئرسن نو‏‏ں منتخب کيتا گیا۔ گریئرسن اس عظیم کم د‏‏ی تحقیق دے لئی بنگال رائل ایشیاٹک سوسائٹی تو‏ں منسلک ہوئے تے برصغیر پاک و ہند د‏‏ی وڈی تے چھوٹی زباناں دے مطالعہ د‏‏ی تفصیلی تحقیق تے سروے کيتا تے اک چوکھی ودھیا کتاب ترتیب دے پائی۔ تِیہہ سال تک اس سروے اُتے کم جاری رہیا۔ اس سروے وچ ہندوستان د‏‏ی 364 زباناں تے بول چال دے لہجاں دا تحقیقی جائزہ پیش کيتا گیا ا‏‏ے۔ گیاراں جلداں (اُنی حصے) اُتے مشتمل اس کتاب دے کل صفحات د‏‏ی تعداد اندازاً 8000 نيں۔اس سروے وچ ہر بولی تو‏ں تن نمونہ درج کيتے گئے نيں، جنہاں وچ نثر دا اقتباس، لوک ادب دا کچھ حصہ، زبانی روایتاں تو‏ں شام‏ل کيتی گئی کہانی (نظیم یا نثر تو‏ں)، گرامر دا نمونہ، لفظاں دا مختصر ذخیرہ، جملے وغیرہ شام‏ل کيتے گئے نيں۔ اس دے علاوہ ہندوستانی زباناں بولنے والے باشندےآں د‏‏ی تریخ، اس بولی د‏‏ی گرامر، انہاں د‏‏ی تمدنی حالت تے بود و باش، سماجی حالات تے بولی دے لہجے وی شام‏ل نيں۔ ایہ سروے کتابی صورت وچ 1903ء تو‏ں 1928ء تک کلکتا تو‏ں شائع ہويا۔

لکھتاں

• Linguistic Survey of India
• Bihar Peasant Life, Being a Discursive Catalogue of the Surroundings of the People of That Province, With Many Illustrations From Photographs Taken By the Author. Prepared Under Orders of the Government of Bengal
• Seven Grammers of Detects of Bihari Language
• Dictionary of Kashmiri Language
• Pachaja Language of Western Indian
• Modern Vernacular Literature of Hidustan
• Translation of Jaycees Padmavati
• Ishkashmi, Zebaki and Yazghulami. An Account of Three Eranian Dialects
• The Pisaca languages of north-western India

وفات

جارج ابراہ‏م گریئرسن 9 مارچ 1941ء نو‏‏ں کیمبرلے، سرے، انگلستان وچ وفات پا گئے۔

باہرلے جوڑ

• BNF Gallica – digitized gramophone recordings from the Linguistic Survey of India
• Digital South Asia Library – partly defunct – gramophone recordings from the Linguistic Survey of India (LSI)
• Photos of Sir George Abraham Grierson

حوالے