جمال گڑھی

جمال گڑھی
	بودھ کھنڈراں توں جمال گڑھی دی مورت
	پاکستان میں محل وقوع
تھاں	خیبر پحتونخوا، پاکستان
متناسقات	34°19′N 72°04′E / 34.317°N 72.067°Eمتناسقات: 34°19′N 72°04′E / 34.317°N 72.067°E
قسم	Settlement

جمال گڑھی شمالی پاکستان دے خیبر پختونخوا صوبہ دے کٹلانگ-مردان روڈ اُتے مردان توں 13 کلومیٹر دور واقع اک چھوٹا جیہا شہر اے۔ جمال گڑھی پہلی توں پنجویں صدی عیسوی تک اک بودھ مٹھ دا سی جدوں بدھ دھرم برصغیر دے اس علاقے وچ پھیلیا سی۔ اتھے اک سندر مٹھّ اتے مکھ ستوپا اے، جس دے آلے دوآلے چیپلاں دا گھیرا پیا ہویا اے۔^[۱] مقامی لوکاں ولوں جمال گڑھی نوں کندھارت جاں کافری کوٹ' کیہا جاندا اے۔

کھوج

جمال گڑھی دے کھنڈراں نوں پہلی وار بریٹیش کھوجی اتے ماہر آثار قدیمہ سر الیگزینڈر کننگھم ولوں 1848 وچ کھوجیا گیا سی۔ اس سائیٹ تے اس ستوپا نوں کرنل لیمسڈن نے کھولھیا سی، پر اس ویلے بہت گھٹ ملّ سمجھیا گیا سی۔ 1871 وچ، لیفٹینینٹ کرومٹین ولوں اس تھاں دی کھدائی کیتی گئی سی، جتھوں بہت گنتی وچ بودھ مورتیاں لبھیاں، جو ہن کلکتے وچ بریٹیش میوزیم اتے انڈین میوزیم دے مجموعہ دا حصہ ہن۔^[۲] مٹھّ وچ اک خروشتی شلالیکھ وی لبھیا گیا سی جس نوں ہن پشاور میوزیم وچ رکھیا گیا اے۔ ایہہ سائیٹ قومی یونیورسٹیاں دے بہت سارے کھوجکرتاواں اتے دنیا بھر دے سیلانیاں نوں متوجہ کردی اے۔ ایہہ مکھ مردان توں تھوڑھی دور اے، اس لئی سفر دوران تھوڑا مشکل آؤندی اے۔ سائیٹ نوں بچاؤن لئی وکھ-وکھ پراجیکٹ چل راے ہن کیونکہ ایہہ یعقین کیتا جاندا اے کہ ماضی وچ، سائیٹ دے بہت سارے حصے لاپیؤ ہو گئے۔

2012 وچ، اس سائیٹ تے آٹار قدیمہ -سائنسداناں ولوں کیتی کھدائی، جس نوں جاپان سرکار اتے یونیسکو ولوں فنڈ دے رقم مہئیا کیتی گئی سی، وچ 158-195 ء دے سکے ملے ہن، جنہاں بارے منیا جاندا اے کہ ایہہ بادشاہ ہووشا نال متعلق ہن۔ ایہہ کھدائی ہزارا یونیورسٹی دے طالب علماں دی اک ٹیم ولوں کیتی گئی سی۔ اک بدھ دی مورتی، کھروشٹی لپی اتے اک دو منزلا گھر دے پنج کمریاں دے علاوہ اک جھیل دے نشان وی لبھے گئے سن۔