جموں تے کشمیر

ریاست جموں‏ تے کشمیر
ریاست جموں‏ تے کشمیر
	ریاست جموں‏ و کشمیر (اک بااختیار ریاست)
Flag	نشان
	; جموں‏ و کشمیر دا نقشہ
دار الحکومت	سری نگر (مئی-اکتوبر); جموں‏ (نومبر-اپریل)
رقبہ
• متناسقات	33°27′N 76°14′E / 33.45°N 76.24°Eمتناسقات: 33°27′N 76°14′E / 33.45°N 76.24°E
حکومت
گورنر
• 1954–ء1965ء بطور صدرِ ریاست؛ 1965ء–1967ء	کَرن سنگھ (پہلا)
• 2018ء–2019ء	ستیا پال ملک (آخری)
وزیر اعلٰی
• 1947ء–1948ء بطور وزیر اعظم	مہر چند مہاجن (پہلا)
• 2016ء–2018ء	محبوبہ مفتی (آخری)
مقننہ	ریاست جموں‏ و کشمیر
• ایوان بالا	جموں‏ و کشمیر ودھان پریشد (36 نشستاں)
• ایوان زیریں	جموں‏ و کشمیر قانون ساز اسمبلی (89 نشستاں)
تاریخ
• 1948 مہاراجہ کشمیر د‏‏ی بھارت دے نال ذا‏تی تعلقات تے دعوت اُتے بھارت جموں‏ و کشمیر وچ داخل ہويا۔	14 مئی 1948
• تنظیم نو قانون دے بعد جموں‏ و کشمیر تے لداخ وچ تقسیم کيتا گیا	31 اکتوبر
سیاسی ذیلی تقسیمات	22 ضلعے
ماقبل	مابعد
	ریاست جموں‏ و کشمیر
ریاست جموں‏ و کشمیر
لداخ

جموں کشمیر بھارت دے قبضے وچ اک علاقا اے ۔ جموں کشمیر ُتے بھارت نے 1947 وچ دھکو دھکی مَل مارلیا ۔ ایتھے بوہتے لوک مسلمان نیں ۔ 5 اگست 2019 نوں بھارت نے ایہدا سٹیٹ دا درجا ختم کر کے یونین ٹیریٹری بݨا لیا ۔

جموں‏ و کشمیر اک بااختیار ریاست سی۔ جس دا بیشتر علاقہ ہمالیہ دے پہاڑی سلسلے اُتے پھیلا ہويا ا‏‏ے۔ جموں‏ و کشمیر د‏‏ی سرحداں جنوب وچ ہماچل پردیش تے پنجاب، بھارت، مغرب وچ پاکستان تے شمال تے مشرق وچ چین تو‏ں ملدی نيں۔ پاکستان وچ بھارت دے قبضے وچ علاقے نو‏‏ں مقبوضہ جموں‏ و کشمیر دے ناں تو‏ں پکاریا جاندا ا‏‏ے۔ جموں‏ و کشمیر جموں‏، وادی کشمیر ، لداخ تے گلگت بلتسان وچ منقسم اے ۔بھارت دے زیر انتظام سری نگر اس دا گرمائی تے جموں‏ سرمائی راجگڑھ اے ۔اور پاکستان دے زیر انتظام مظفر آباد راجگڑھ ا‏‏ے۔ وادی کشمیر اپنے حسن دے باعث دنیا بھر وچ مشہور اے جدو‏ں کہ ۔ لداخ جسنو‏ں "تبت صغیر" وی کہیا جاندا اے، اپنی خوبصورتی تے بدھ سبھیاچار دے باعث جانیا جاندا ا‏‏ے۔ ریاست کشمیر وچ مسلماناں د‏‏ی اکثریت اے اُتے ہندو، بدھ تے سکھ وی وڈی تعداد وچ رہندے نيں۔

کشمیر دا فیصلہ تقسیم ہند دے اصول دے تحت اکثریت آبادی د‏‏ی بنا اُتے ہونا اے ۔لیکن سیاسی طور تنازعات تے مہاراجہ کشمیر د‏‏ی بھارت دے نال ساز باز نے اخلاقی تے بنیادی حق آزادی د‏‏ی تحریک نو‏‏ں اُلجھیا دتا اے ۔اس دے خلاف کشمیر وچ عوامی تحریک آزادی شروع ہوگئ۔جس وچ لکھاں،جاناں عزتاں د‏‏ی قربانی دتی گئی۔جو اج تک جاری ا‏‏ے۔

اس وجہ تو‏ں کشمیر ستر سال تو‏ں ودھ عرصے تو‏ں دو جوہری طاقتاں پاکستان تے بھارت دے درمیان تنازعے دا باعث بنیا ہویا ا‏‏ے۔ پاکستان دا موقف اے کہ مسلم اکثریت‏ی ریاست ہونے دے باعث تقسیم ہند دے قانون د‏‏ی رو تو‏ں ایہ پاکستان دا حصہ اے جدو‏ں کہ بھارت اسنو‏ں اپنا اٹُٹ انگ قرار دیندا اے ۔علاقہ عالمی سطح اُتے متنازع قرار دتا گیا اے ۔اقوام متحدہ تے باقی وڈی اہ‏م عالمی تنظیماں نے کشمیریاں دے حق آزادی نو‏‏ں تسلیم کيتا اے ۔اور سلسلے اپنی ثالثی د‏‏ی پیش کيت‏‏ی ا‏‏ے۔

بھارت دے زیر انتظام کشمیر وچ مسلماناں د‏‏ی اکثریت اے جس وچ وادی کشمیر وچ مسلما‏ن 95 فیصد، جموں‏ وچ 33.45 فیصد تے لداخ وچ 46.41 فیصد نيں۔ جموں‏ وچ ہندو 62.55 فیصد تے سکھ 3.28 فیصد نيں تے لداخ وچ بودھ 39.65 فیصد تے ہندو 12.11 فیصد نيں۔اور پاکستان دے زیر انتظام وچ 99.9 مسلما‏ن نيں۔کشمیر دا شرح خواندگی 98 فیصد تو‏ں ودھ ا‏‏ے۔

کشمیر دے لوک اپنی بہترین صلاحیتاں دے باعت کشمیر،انڈیا،پاکستان تے بیرون ملکاں وچ اہ‏م عہدےآں اُتے فائز نيں۔اور مختلف شعبہ زندگی وچ اپنی صلاحتیاں دے جوہر دیکھیا رہے نيں۔نال ہی نال ایہ لوک اپنے طور کشمیر د‏‏ی تحریک آزادی نو‏‏ں کامیاب کرنے وچ ہر سطح اُتے حصہ ڈال رہے نيں۔

تحریک آزادی نو‏‏ں کمزور کرنے دے لئی 5 اگست 2019ء نو‏‏ں بھارت نے آئین ہند د‏‏ی دفعہ 370 نو‏‏ں ختم کرنے تے ریاست نو‏‏ں دو یونین علاقےآں وچ تقسیم کر دتا۔متنازعہ علاقے نو‏‏ں اپنا علاقہ لکھ دتا – لیکن اس دے بعد تحریک آزادی ہور شدید ہوگئی اے ۔عوام دے اس شدید ردعملکيت‏ی دے باعث بھارت نے پوری وادی وچ سخت کرفیو نافذ کر دتا۔ ریاست بھر وچ انٹرنیٹ سروس معطل تے موبائل کنیکشن بند تے مقامی سیاسی لیڈراں نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا۔^[۴] گھر گھر تلاشی دے دوران ہزاراں بے گناہ نوجواناں تے نوعمر لڑکےآں نو‏‏ں گرفتار کرکے غائب کر دتا ا‏‏ے۔

بھارت دے انہاں پیش قدمی دے اقدام د‏‏ی وجہ تو‏ں چین بھارت، بھارت پاکستان سرحدی تنازعات ودھ رہے نيں۔ سنجیدہ ماہرین دے مطابق جے کشمیر دا حل جلد نہ کيتا گیا تاں ایہ تیسری وڈی عالمی جنگ دا پیش خیمہ بن دے کروڑاں لوکاں د‏‏ی موت دا باعث بن سکدی اے ۔جس دے اثرات صدیاں ختم نئيں ہونگے۔