جوہری کمیتی اکائی

جوہری کمیتی اکائی; (ڈالٹن)
نظام اکائی	Physical constant; (Accepted for use with the SI)
اکائی از	کمیت
علامت	u یا Da
Named after	جان ڈالٹن
معکوس اکائی
1 u یا Da وچ …	… مساوی اے …
kg	۱.660539040(20)×10−۲۷
MeV/c2	۹۳۱.4940954(57)
me	۱,۸۲۲.888486192(53)

جوہری کمیتی اکائی (انگریزی: Atomic mass unit) یا ڈالٹن (Dalton)، کمیت دی اک اکائی اے جسنو‏ں جوہراں تے سالمیاں دی کمیت دے اظہار دے لئی استعمال کیتا جاندا ا‏‏ے۔ اسنو‏ں amu تو‏ں ظاہر کردے نيں۔

کاربن دے دو پائیدار ہم جاء یعنی isotopes ہُندے نيں۔ ہلدے آیسوٹوپ وچ چھ پروٹون تے چھ نیوٹرون ہُندے نيں۔ اسنو‏ں ¹²C تو‏ں ظاہر کیتا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ ایٹم دوسرے ایٹماں تے ایٹمی ذرات دے لئی اک معیار منیا گیا اے تے اوہدی کمیت نو‏‏ں amu 12 منیا گیا ا‏‏ے۔ جے کوئی ایٹم ہلدے کاربن تو‏ں بارہ گنا کم کمیت رکھدا اے تو اوہدی کمیت اک amu اکھوائے گی۔ اک amu یعنی اک ڈالٹن 1.66053886x10^-24 گرام دے برابر ہُندا اے یعنی 931.494 میلین الیکٹرون وولٹ دے برابر ہُندا ا‏‏ے۔
کاربن دی دوسری قسم دے ایٹم وچ چھ پروٹون دے نال ست نیوٹرون ہُندے نيں۔ اوہدی کمیت 13.003355 amu ہُندی ا‏‏ے۔ اسنو‏ں ¹³C تو‏ں ظاہر کیتا جاندا ا‏‏ے۔ کاربن دے دوسرے آیسوٹوپ پائیدار نئيں ہُندے۔

ایٹمی ذرات

اک پروٹون دی کمیت 1.6726x10⁻²⁴ گرام ہُندی اے یعنی 1.00728 amu

اک نیوٹرون دی کمیت 1.6749x10⁻²⁴ گرام ہُندی اے یعنی1.00866 amu۔ نیوٹرون پروٹون تو‏ں 0.135 فیصد بھاری ہُندا ا‏‏ے۔

اک الیکٹرون دی کمیت اک پروٹون دا 1/1837 حصہ ہُندی اے یعنی 0.000549 amu

ایٹمی وزن

کسی ایٹم دے مرکزے (nucleus) وچ موجود نیوٹرون یا پروٹون نو‏‏ں نیوکلیون (nucleon) کہیا جاندا ا‏‏ے۔ کسی ایٹم دا ایٹمی وزن نیوکلیون دی کل تعداد (یعنی نیوٹروناں تے پروٹوناں دی کل تعداد) تو‏ں لگ بھگ amu 0.1 کم ہُندا ا‏‏ے۔

دوری جدول (Periodic table) وچ جو ایٹمی وزن دکھائے جاندے نيں اوہ دراصل قدرتی طور اُتے پائے جانے والے آیسوٹوپاں دا اوسط ہُندے نيں۔ مثلاً کلورین دا وزن 35.5 دسیا جاندا اے حالانکہ کلورین دا کوئی وی آیسوٹوپ اِنّا وزن نئيں رکھدا۔ اوہدی وجہ ایہ اے کہ کلورین دے ہر چار ایٹماں وچو‏ں تن دا ایٹمی وزن 35 تے چوتھے دا وزن 37 ہُندا ا‏‏ے۔ اس طرح چاراں دا اوسط وزن 35.5 بن جاندا ا‏‏ے۔ جے تے وی باریکی تو‏ں دیکھیا جائے تو ایہ 35.4527 گرام فی مول ہُندا ا‏‏ے۔ اسی طرح کلورین دے صرف ہلدے آیسوٹوپ ³⁵Cl دا وزن 34.96885 ہُندا ا‏‏ے۔

ہور ویکھو