خراسان جنگاں (۱۵۸۰)
| جنگهای خراسان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخشی از اختلافات طوایف شاملو و استاجلو با طوایف تکلو و ترکمان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقابل جنگ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 صفوی سلطنت (حکومت مرکزی) |
صفوی سلطنت (مخالفان حکومت مرکزی) عباس میرزا (بعدا" شاہ عباس اول) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کمانڈر | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| * مرتضی قلیخان پرناک ترکمان |
* علیقلیبیگ گورکان شاملو | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| سانچہ:جنگهای شاه محمد خدابنده
شاہ عباس اول دیاں جنگاں دا سالشمار
→ شاہ محمد خدابندہ دیاں جنگاں
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
عباس مرزا ( شاہ عباس I ) نے علی قلی بیگ گورکن شاملو دے نال مل کے خراسان دیاں جنگاں ، [۱] ، [۲][۳][۴] نیشابور قلعے دا محاصرہ ، توربٹ قلعے دا محاصرہ تے اپنے والد شاہ محمد خدابندہ (شاہ وقت) دے خلاف تیرپل دی جنگ لڑی۔[۵]
پس منظر[سودھو]
مہدالیہ دی موت دی خبر خراسان پہنچنے دے بعد ، سلطان حسین خان شملو ، جو ملکہ مہدالیہ دے حکم اُتے عباس مرزا (بعد وچ "شاہ عباس اول") نوں واپس کرنے دے لئی خراسان گئے سن ، قزوین واپس آئے۔ سرداران شملو تے ایسٹجلو نے وی خراسان وچ اتحاد کرکے ترکمان تے تکلو امیراں دا مقابلہ کيتا ، جنہاں نے ملکہ دے قتل دے بعد قزوین عدالت وچ بہت اثر و رسوخ تے اقتدار حاصل کيتا سی ، تے علی غولی بیگ گرکان شملو نوں اپنا چیف یا خنارخانی منتخب کيتا سی۔۹۸۸ هجری قمری (برابر با اوایل سال ۱۵۸۰ عیسوی ) علی غولی بیگ گورکن شملو نے قاضی دربار (مرکزی حکومت) توں وابستہ حکمراناں دے نال ہی خراسان نوں خالی کرنے دا فیصلہ کيتا تے نال ہی حاکماں نے عباس مرزا دی مخالفت کيتی (بعد وچ " شاہ عباس اول ")۔ اس نے پہلے اوتھے دے حاکم ، یکان سلطان توں صوبہ اشغار لیا ، تے فیر مشہد دے حکمران ، مرتضیٰ قلی خان خان پیرک ترکمان دی اطاعت دے لئی اس شہر وچ گیا ، جو خراسان وچ اس دا واحد مضبوط حریف سی۔ علی قلی خان بیگ گورکن شملو تے اس دے حامیاں نے ابتدائی طور اُتے مورتیزا قولی خان خان پیرنک ترکمان نوں امن تے یکجہتی دی پیش کش کيتی سی ، لیکن مورتیزہ قولی خان خان پیرک ترکمان جو ترکمن قبیلے نال تعلق رکھدا سی تے اسٹاجلو تے شملو قبیلے توں دیرینہ دشمنی رکھدا سی ، علی قلی خان بائیکان گروڑ دی سفارش اُتے اس نے توجہ نئيں دتی تے اس اُتے بھروسہ نئيں کيتا تے اسنوں حکومت تے غدار دے لئی متکبر تے سرکش سمجھیا تے خود نوں شاہ (اک دوست دا دوست) تے صفوی خادم سمجھیا۔ ايسے دے نال ہی ، انہاں نے خراسان وچ بے قاعدہ صورتحال دی اطلاع وزیر مرزا سلمان جبری اصفہانی دی عدالت نوں دتی تے انہاں توں اس توں نمٹنے دے لئی مدد کيتی درخواست کيتی۔
مشہد اُتے حملہ[سودھو]
علی قلی بیگ گورکن شاملو ، جدوں اس نےمرتضی قلیخانپرناک ترکمان توں پرامن طور اُتے گل گل دا امکان نئيں دیکھیا تاں ، اسنوں ختم کرنے دا فیصلہ کيتا تے اپنے حامیاں دے نال مشہد دے لئی روانہ ہوگیا۔ مرتضی قلیخانکولیکن پارنک ترکمان نے وی کوچان ، جام تے نیشابور دے حکمراناں دے نال جنگ کی نیت توں مشہد چھڈ دتا ، جو سب ترکمن ، افشار تے روملو قبیلے تے اس دے حامی سن ۔ مشہد دے نیڑے ہونے والی اس لڑائی وچ ، ایسٹجلو تے شملو دے کمانڈراں نے مورتیزہ قلیخان پارنک ترکمان نوں شکست دتی۔مرتضی قلیخانترکمان نے وی مشہد دے قلعے دے اندر پناہ لی۔
مشہد دا محاصرہ[سودھو]
مشہد دا محاصرہ 4 مہینے جاری رہیا تے اس وچ دخول ممکن نئيں سی۔ علی غوثی بیگ گورکن شملو تے قلی خان خان سلطان اسٹجلو دے سرپرست نوں "پہلے نیشابور تے توربٹ ہائڈاریئہ تے اس جداں قلعےآں اُتے قبضہ کرنے دے لئی محاصرے ترک کرنے اُتے مجبور کيتا گیا ، جو مورتیزہ قولی خان خان پیرنک ترکمان دی سربراہی وچ سن ۔ نیشابور نے آسانی توں ہتھیار ڈال دتے تے توربٹ ہائڈاریئح نوں علی غالیگی بیگ گورکن شملو کور نے قبضہ کرلیا۔ اس دے بعد ، علی گلیبیگ گورکن شملو عباس مرزا (بعد وچ شاہ عباس اول) تے مرشد قلیخان سلطان اسٹجلو تے ہور امار دے نال ہرات واپس آئے تے مورتیزا قلیخان ترکمان دے نال جنگ کا تسلسل چھڈ کے اگلے سال تک اپنی حکومت کیتی نشست اُتے چلے گئے۔
خراسان دے نويں حکمراناں دی اجازت نہ دینا[سودھو]
علی غوثی بیگ گورکن شملو تے انہاں دے حامیاں نے شاہ محمد خدابندھے دے ذریعہ نويں خراسان نوں خراسان دے مختلف علاقےآں دے لئی مقرر کردہ حکمراناں دی اجازت نئيں دی۔ ایتھے تک کہ انھاں نے ولی خلیفہ شملو ، جو علی قلیبیگ گورکن شملو دے حکم اُتے شملو قبیلے دے اک عظیم شہزادے وچوں اک سی ، نوں زہر دے دتا۔ مشہد اُتے عباس مرزا تے علی غولی بیگ گورکن شملو دے حملے دی خبر تے نیشابور تے توربٹ ہیڈاریئح دے قلعےآں دے ضیاع دی خبر آزربائیجان نوں پہنچی جدوں مرزا سلیمان وزیر تے گزبل باش دے کمانڈر شیران تنازعہ توں واپس آئے سن ۔حوالے[سودھو]
- ↑ … میان علیقلیخان و مرتضیقلیخان،... که از گذشته … ترکمان و تکلو وجود داشت، .... به مشهد کشید و آن را محاصره … Archived ۹ نوامبر ۲۰۱۳, at the وے بیک مشین منوچهر پارسادوست، مجله فرهنگی هنری بخارا
- ↑ ...و به قزوین بازگشتند و مرتضی قلیخان پرناک ہور در مشهد از علیقلیخان شکست خورد و … پرتال جامع علوم انسانی
- ↑ زندگانی شاه عباس اوّل.">
- ↑ سران قزلباش علیه یکہور اوضاع خراسان پس از کشته شدن مهد علیا دانشنامه رشد
- ↑ زندگانی شاه عباس اوّل.">
- نصرالله فلسفی ( نصرالله فلسفی نصرالله فلسفیشاہ عباس اول دی زندگی ، فرید مرادی دی تحریر۔ ، تہران: نگہ پبلی کیشنز ، صفحہ۔ نصرالله فلسفی نصرالله فلسفیشابک نصرالله فلسفی
- اک دوسرے دے خلاف گزیلبش رہنماواں نے رشد انسائیکلوپیڈیا وچ مہد اولیہ دے قتل دے بعد خراسان دی صورتحال
- . . . علی قولی خان تے مورتیزہ قولی خان دے وچکار ،۔ . . ماضی دا . . اوتھے ترکمان تے تکلو سن ۔ . . . اوہ مشہد گیا تے اس دا محاصرہ کيتا۔ . . منوچہر پارساڈوسٹ ، بخارا ثقافتی تے فنکارانہ رسالہ
- . . . تے اوہ قزوین پرت آئے تے مشہد وچ مورٹیزہ قلیخان پارنک وی علی قلیخان توں ہار گیا۔ . . انسانیت دا جامع پورٹل