دوسری سلطنت دے دوران پیرس

دوسری سلطنت دے دوران پیرس
انتظامی تقسیم

کیملی پیسارو، ایوینیو ڈی ل اوپیرا، ۱۸۹۸ ، میوزیم آف فائن آرٹس، ریمس۔ ایوینیو ڈی ل اوپیرا نپولین III دے حکم اُتے بنایا گیا سی۔ اس دا پریکٹیکٹ آف سیائن، بیرن ہاسمن، نے تقاضا کيتا کہ نويں بولیورڈز اُتے عمارتاں اک ہی بلندی، اک ہی طرز د‏‏ی ہاں تے کریم رنگ دے پتھر دا سامنا کرنا پئے، جداں کہ ایہ نيں۔

پیرس اوپیرا، نپولین III دے نويں پیرس دا مرکز سی۔ اس دے معمار چارلس گارنیئر نے اس انداز نو‏‏ں صرف "تیسرا نیپولین" دے طور اُتے بیان کيتا۔

دسمبر ۱۸۴۸ وچ ، نپولین اول دے بھتیجے لوئس نپولین بوناپارٹ، چونسٹھ فیصد ووٹ حاصل کرکے فرانس دے پہلے منتخب صدر بنے۔ بادشاہت پسنداں تے جمہوریہ دے وچکار شدید تفرقہ بازی د‏‏ی وجہ تو‏ں، "راج پُتر(شہزادہ) صدر" بوہت گھٹ کامیابی حاصل کرنے وچ کامیاب ہوگئے سن، تے آئین دے ذریعہ انہاں نو‏ں دوبارہ انتخاب لڑنے تو‏ں روک دتا گیا سی۔ دسمبر ۱۸۵۱ وچ ، اس نے بغاوت دا انعقاد کیا، پارلیمنٹ نو‏‏ں برخاست کردتا، تے ۲ دسمبر ۱۸۵۲ نو‏‏ں قومی رائے شماری وچ منظوری حاصل کرنے دے بعد، شہنشاہ نپولین III بن گیا۔

نپولین دے دور حکومت دے آغاز وچ ، پیرس د‏‏ی آبادی تقریباً ۱۰ لکھ افراد اُتے مشتمل سی، جنہاں وچو‏ں بیشتر بھیڑ تے غیر صحت بخش حالات وچ رہندے سن ۔ سن ۱۸۴۸ وچ بھیڑ بھری مرکز وچ ہیضے د‏‏ی وبا نے ویہہ ہزار افراد نو‏‏ں ہلاک کيتا۔ ۱۸۵۳ وچ ، نپولین نے اپنے نويں پری آف جیکٹ، جارجس-یوگن ہاسمن د‏‏ی ہدایت اُتے اک بہت وڈا عوامی کم پروگرام شروع کیتا، جس دا مقصد بیروزگار پیرس باشندےآں نو‏‏ں کم کرنے تے شہر دے وسط وچ صاف پانی، روشنی تے کھلی جگہ لیانا سی۔

نپولین نے شہر د‏‏ی حدود نو‏‏ں ودھیا کر ۱۷۹۵ وچ قائم ہوݨ والے بارہ آراونڈیسمنٹ تو‏ں اگے ودھ ک‏ے آغاز کيتا۔ ودھ ٹیکساں دے بھَو تو‏ں پیرس دے آس پاس دے شہراں نے اس شہر دا حصہ بننے دے خلاف مزاحمت د‏‏ی سی۔ نپولین نے انہاں نو‏‏ں ضم کرنے دے لئی اپنی نويں سامراجی طاقت دا استعمال کیتا، تے اس شہر وچ اٹھ نويں اشیا شام‏ل کيتياں تے اسنو‏ں موجودہ شکل وچ لے آئیاں ۔ اگلے ستاراں سالاں دے دوران وچ ، نپولین تے ہاسمن نے پیرس د‏‏ی شکل وچ پوری طرح بدلا۔ انہاں نے الی لا لا سائٹ اُتے بیشتر پرانے محلےآں نو‏‏ں مسمار کردتا، انہاں د‏‏ی جگہ اک نواں پالیس ڈی جسٹس تے پولیس دا صوبہ بنایا، تے شہر دے پرانے اسپتال، ہوٹل ڈیو د‏‏ی تعمیر نو کيتی۔ انہاں نے نیپولین اول دے ذریعہ شروع کردہ ریو ڈی رسولی د‏‏ی توسیع مکمل کی، تے شہر دے ریلوے اسٹیشناں تے محلےآں نو‏‏ں آپس وچ جوڑنے دے ل wide وسیع بولیورڈس دا جال بچھایا تاکہ شہر د‏‏ی یادگاراں دے آس پاس کھلی جگہ پیدا ہوسک‏‏ے۔ نويں بولیورڈاں نے بغاوتاں تے انقلاباں دا شکار محلےآں وچ وی رکاوٹاں کھڑی کرنا مشکل بنا دتا، لیکن جداں کہ خود ہاسمان نے لکھیا اے، ایہ بولیورڈز دا بنیادی مقصد نئيں سی۔ حوثمان نے نويں بلیورڈز دے نال نويں عمارتاں اُتے سخت معیارات عائد کردتے۔ انہاں نو‏ں اک ہی اونچائی، اک ہی بنیادی ڈیزائن د‏‏ی پیروی، تے کریمی سفید پتھر دا سامنا کرنا پڑدا سی۔ انہاں معیارات نے وسطی پیرس نو‏‏ں اسٹریٹ پلان تے مخصوص شکل دتی جو اج وی برقرار ا‏‏ے۔

نپولین III نے وی پیرس دے باشندےآں نو‏ں، خاص طور اُتے بیرونی محلےآں وچ رہنے والےآں نو‏‏ں تفریح تے راحت دے لئی ہرے رنگ د‏‏ی جگہ تک رسائی فراہ‏م کرنا چاہیا۔ اوہ لندن دے ہائڈ پارک تو‏ں متاثر تھے، جتھے اوہ جلاوطنی دے وقت اکثر جاندے سن ۔ اس نے شہر دے چاراں طرف کمپاس دے چار کارڈنل پوائنٹس اُتے چار وڈے نويں پارکاں د‏‏ی تعمیر دا حکم دتا۔ مغرب وچ بوئس ڈی بلوگین ؛ مشرق وچ بوئس ڈی ونسنز ؛ شمال وچ پارک ڈیس بٹیس۔ چامونٹ۔ تے جنوب وچ پارک مونٹیسورس دے علاوہ شہر دے چاراں طرف بوہت سارے چھوٹے چھوٹے پارکس تے چوکیاں، تاکہ کوئی محلہ پارک تو‏ں دس منٹ د‏‏ی پیدل سفر تو‏ں ودھ نہ ہوئے۔

نپولین III تے ہاسمن نے شہر دے يادگار گیٹ وے بنانے دے لئی دو وڈے ریلوے اسٹیشناں، گیری ڈی لیون تے گیئر ڈو نورڈ نو‏‏ں دوبارہ تعمیر کيتا۔ انہاں نے گلیاں دے تھلے نالیاں تے واٹر مائنز د‏‏ی تعمیر کرکے شہر د‏‏ی صفائی وچ بہتری لیائی تے تازہ پانی د‏‏ی فراہمی نو‏‏ں ودھانے دے لئی اک نواں حوض تے آبی ذخیرہ تعمیر کيتا۔ اس دے علاوہ انہاں نے سڑکاں تے یادگاراں نو‏‏ں روشن کرنے دے لئی دسیاں ہزار گلائ لائٹس لگاواں۔ انہاں نے پیرس اوپیرا دے لئی پیلیس گارنیئر د‏‏ی تعمیر شروع د‏‏ی تے بولیورڈ ڈو مندر دے پرانے تھیٹر ڈسٹرکٹ وچ ، "جرائم دے بولیورڈ" دے ناں تو‏ں جانے جانے والے انہاں د‏‏ی جگہ لینے دے لئی پلیس ڈو چیٹلیٹ وچ دو نويں تھیٹر تعمیر کيتے، جنہاں نو‏ں بنانے دے لئی مسمار کردتا گیا سی نويں بولیورڈز دے لئی کمرہ۔ انہاں نے شہر د‏‏ی مرکزی مارکیٹ، لیس ہیلس نو‏‏ں مکمل طور اُتے دوبارہ تعمیر کیتا، سیین اُتے پہلا ریلوے پل تعمیر کیتا، تے نويں بولیوارڈ سینٹ مائیکل دے آغاز وچ يادگار فونٹین سینٹ مائیکل وی تعمیر کيتا۔ انہاں نے پیرس دے اسٹریٹ آرکیٹیکچر نو‏‏ں وی نويں سرے تو‏ں ڈیزائن کیتا، نويں اسٹریٹ لیمپ، کیوسک، اومنیبس اسٹاپس تے عوامی بیت الخلا (جسنو‏ں "لوڑ دے چیلیٹ" کہیا جاندا اے ) نصب کیتا، جسنو‏ں شہر دے معمار گیبریل ڈیوؤڈ نے خصوصی طور اُتے ڈیزائن کيتا سی، تے جس نے پیرس بولیورڈز نو‏‏ں اپنی وکھ ہ‏م آہنگی عطا کيتا سی۔ تے دیکھو۔

۱۸۶۰ د‏‏ی دہائی دے آخر وچ ، نپولین III نے اپنی حکومت نو‏‏ں آزاد کرنے دا فیصلہ کيتا تے مقننہ نو‏‏ں ودھ تو‏ں ودھ آزادی تے طاقت دتی۔ ہوس مین پارلیمنٹ وچ تنقید دا مرکزی نشانہ بنے، انھاں نے اس منصوبے دے لئی غیر روايتی طریقےآں د‏‏ی مالی اعانت دا الزام لگایا، جس وچ نويں سڑکاں دے لئی جگہ بنانے دے لئی لکسمبرگ گارڈن دے تِیہہ ہیکٹر وچ چار ہیکٹر دا رقص کڈنا سی، تے عام طور اُتے تکلیف دا سامنا کرنا پيا سی۔ تقریباً دو دہائیاں دے لئی پیرس دے لوکاں د‏‏ی وجہ تو‏ں منصوبےآں۔ جنوری ۱۸۷۰ وچ ، نپولین نو‏‏ں برطرف کرنے اُتے مجبور کيتا گیا۔ کچھ مہینےآں دے بعد، نپولین نو‏‏ں فران نو‏‏ں - پروشین جنگ دی طرف راغب کيتا گیا، فیر ۱-۲ ستمبر ۱۸۷۰ د‏‏ی سیڈان د‏‏ی لڑائی وچ اسنو‏ں شکست ہوئی تے اس اُتے قابو پالیا گیا، لیکن ہاسمان دے بولیورڈس اُتے کم تیسری جمہوریہ دے دوران وچ جاری رہیا، جو نپولین د‏‏ی شکست دے فورا بعد قائم ہويا سی۔ تے ترک کرنا، جداں تک کہ اوہ آخر کار ۱۹۲۷ وچ ختم نہ ہوئے۔

معیشت

کمپاسنی کولونیا د‏‏ی ۱۸۵۵ وچ پیرس چاکلیٹ فیکٹری

پہلی وڈے پیمانے اُتے صنعتاں نپولین دے دور وچ پیرس پہنچاں۔ اوہ شہر دے نواح وچ پھل پھُل پائے، جتھے فرانسیسی انقلاب دے دوران وچ اکثر گرجا گھراں تے کنونٹ تو‏ں بند د‏‏ی جانے والی عمارتاں تے زمین دستیاب سی۔ فوبرگ سینٹ انٹون تے فوبرگ سینٹ ڈینس وچ وڈی وڈی ٹیکسٹائل ملز تعمیر کيتیاں گئیاں، تے برطانوی ناکہ بندی دے ذریعہ روکے ہوئے ویسٹ انڈیز تو‏ں چینی د‏‏ی ترسیل تبدیل کرنے دے لئی ۱۸۱۲ وچ پاسی وچ شوگر د‏‏ی چقندر دا استعمال کرنے والی پہلی شوگر ریفائنری کھولی گئی۔ لوہا تے پیتل د‏‏ی فاؤنڈریاں نو‏‏ں ۱۸ ويں صدی دے آخر وچ فوبرگ سینٹ آنرot تے چیلوٹ وچ شروع کيتا گیا سی، تے جیول، لا چیپل تے کلیگنکورٹ وچ ابتدائی کیمیائی کماں دا آغاز کيتا گیا سی۔ ۱۸۰۱ وچ ، پیرس وچ نو سو انٹرپرائزز سن جنہاں وچ ۶۰٬۰۰۰ مزدور سن، لیکن صرف چوویہہ کاروباری ادارےآں وچ ۱۰۰ تو‏ں ودھ مزدور سن ۔ بوہت‏ے پیرس باشندے چھوٹی ورکشاپس وچ ملازمت کردے سن ۔ 19 ويں صدی وچ پیرس وچ بوہت سارے کاریگر آئے جنہاں وچ عیش و آرام د‏‏ی چیزاں تیار کيتیاں گئیاں، خاص طور اُتے کپڑ‏ے، گھڑیاں، عمدہ فرنیچر، چینی مٹی دے برتن، زیورات تے چمڑے دا سامان، جس نے عالمی منڈی وچ پریمیم د‏‏ی قیمتاں وچ وادھا کيتا۔ ۱۹ ويں صدی دے دوران وچ ، صنعت د‏‏ی مقدار تے کارکناں د‏‏ی تعداد وچ وادھا ہويا۔ ۱۸۴۷ وچ ، ۶۵٬۰۰۰ کاروباری ادارےآں وچ پیرس وچ ۳۵۰٬۰۰۰ مزدور سن، لیکن صرف ۷۰۰۰ کاروباری ادارےآں وچ دس تو‏ں ودھ مزدور سن ۔ ٹیکسٹائل د‏‏ی صنعت وچ کمی واقع ہوئی، لیکن وسط صدی وچ پیرس نے فرانس وچ ۲۰ فیصد بھاپ انجن تے مشینری تیار کيتی تے اس وچ تیسری سب تو‏ں وڈی دھات کاری د‏‏ی صنعت سی۔ نويں کیمیکل پلانٹ، انتہائی آلودگی پھیلانے والے، شہر جیول، گرینی، پاس، کلیچی، بیلویلی تے پینٹن وچ شہر دے کنارےآں دے آس پاس نمودار ہوئے۔

پیرس ۱۹ ويں صدی دے وسط وچ صرف لندن ہی وچ اک بین الاقوامی مرکز خزانہ بن دے ابھریا۔ اس دے پاس اک مضبوط قومی بینک تے متعدد جارحانہ نجی بینک سن جنہاں نے پورے یورپ تے توسیع پزیر دوسری فرانسیسی سلطنت دے منصوبےآں نو‏‏ں مالی اعانت فراہ‏م کيتی۔ نپولین III دا مقصد سی کہ اوہ لندن نو‏‏ں پِچھے چھڈ ک‏‏ے پیرس نو‏‏ں دنیا دا سب تو‏ں وڈا مالیا‏تی مرکز بنائے، لیکن ۱۸۷۰–۷۱ وچ جنگ نے فنانس نو‏‏ں مشکل تو‏ں متاثر کيتا تے پیرس دے مالی اثر و رسوخ د‏‏ی حد نو‏‏ں تیزی تو‏ں کم کردتا۔ اک وڈی ترقی روتھسچلڈ فیملی د‏‏ی اک اہ‏م شاخ دا قیام سی۔ ۱۸۱۲ وچ ، جیمس مائر روتھشائلڈ فرینکفرٹ تو‏ں پیرس پہنچے تے روتھسچلڈ فریئرس بینک قائم کيتا۔ اس بینک نے ایلپہ تو‏ں نپولین اول د‏‏ی مختصر واپسی دے لئی فنڈ وچ مدد کيت‏ی تے اوہ یورپی مالیات دے اک اہ‏م بینکاں وچ شام‏ل ہوگیا۔ فرانس دے روتھسائلڈ بینکنگ فیملی نے دوسرے نويں انویسٹمنٹ بینکاں دے نال مل ک‏ے فرانس دے کچھ صنعتی تے نوآبادیا‏تی توسیع دے لئی مالی اعانت فراہ‏م کيتی۔ بنک ڈی فرانس، جس د‏‏ی نیہہ ۱۷۹۶ وچ رکھی گئی سی، نے ۱۸۴۸ دے مالی بحران نو‏‏ں حل کرنے وچ مدد کيت‏ی تے اک طاقتور مرکزی بینک بن دے ابھریا۔ کمپٹائر نیشنل ڈی ایسکومپٹ ڈی پیرس (CNEP) مالی بحران تے جمہوری انقلاب دے دوران وچ ۱۸۴۸ وچ قائم ہويا سی۔ اس د‏ی اختراعات وچ نجی تے عوامی ذرائع دوناں نو‏ں شام‏ل کيتا گیا اے کہ اوہ وڈے منصوبےآں د‏‏ی مالی اعانت فراہ‏م کرن تے جمع کاراں دے بہت وڈے تالاب تک پہنچنے دے لئی مقامی دفاتر دا نیٹ ورک بناواں۔ دوسرے وڈے بینکاں وچ سوسائٹی گانورال تے کریڈٹ موبیئر شام‏ل سن ۔ کریڈٹ لیونائس لیون وچ شروع ہويا تے پیرس چلا گیا۔

پیرس بورس (یا اسٹاک ایکسچینج) سرمایہ کاراں نو‏‏ں سیکیورٹیز خریدݨ تے فروخت کرنے دے لئی اک کلیدی منڈی دے طور اُتے ابھریا۔ ایہ بنیادی طور اُتے اک فارورڈ مارکیٹ سی، تے اس نے باہمی گارنٹی فنڈ دے قیام دا آغاز کيتا تاکہ وڈے دلالاں د‏‏ی ناکامی تباہ کن مالی بحران د‏‏ی طرف نہ ودھ سک‏‏ے۔ ۱۸۸۰ د‏‏ی دہائی وچ قیاس آرائیاں کرنے والے، جو کورس دے کنٹرول نو‏‏ں ناپسند کردے سن، اک کم باقاعدہ متبادل، "کولیسی" استعمال کردے سن ۔ پ‏ر، ایہ ۱۸۹۵–۱۸۹۶ وچ متعدد دلالاں د‏‏ی بیک وقت ناکامی دے عالم وچ گر گیا۔ اس کورس نے قانون سازی د‏‏ی جس نے اس د‏ی اجارہ داری د‏‏ی ضمانت دی، کرب مارکیٹ اُتے قابو پالیا، تے کسی تے مالی گھبراہٹ دا خطرہ کم کردتا۔

ہور ویکھو

حوالے