رئیس احمد صمدانی

رئیس احمد صمدانی
فائل:Dr. Rais Samdani.jpg
جم	25 مارچ 1949 (75 سال)  تصیل میلسی ،  پنجاب ،  پاکستان
وفات
رہائش	کراچی
شہریت	پاکستان
عملی زندگی
مادر علمی	کراچی یونیورسٹی ہمدرد یونیورسٹی
تعلیمی اسناد	ماسٹر آف لائبریری اینڈ انفارمیشن سائنس ،  پی ایچ ڈی
پیشہ	پروفیسر ،  ادبی نقاد ،  کتابیات ساز ،  کالم نگار ،  شاعر
پیشہ ورانہ زبان	اردو
ملازمت	علامہ اقبال اوپن یونیورسٹی ،  سرگودھا یونیورسٹی ،  منہاج یونیورسٹی
باب ادب

پروفیسر ڈاکٹر رئیس احمد صمدانی (پیدائش: 25 مارچ 1949ء) پاکستان نال تعلق رکھنے والے اردو زبان دے نامور ادبی ناقد، کالم نگار، کتابیات ساز، سوانح نگار، شاعر، پروفیسر تے پاکستان ببلوگرافیکل ورکنگ گروپ دے صدر نيں۔ اوہ چار دہائیاں تو‏ں درس و تدریس تو‏ں وابستہ نيں تے پاکستان د‏‏ی مختلف یونیورسٹیاں وچ لائبریری سائنس دے شعبے وچ تدریسی خدمات انجام دے چکے نيں۔

حالات زندگی

ڈاکٹر رئیس احمد صمدانی 25 مارچ 1949ء وچ صوبہ پنجاب دے شہر میلسی، ضلع ملتان (موجودہ ضلع وہاڑی) وچ اپنے ماماں محبوب احمد سبزواری دے گھر پیدا ہوئے۔ اوہ اپنے والدین د‏‏ی پہلی اولاد سن ۔ انہاں نے پرائمری د‏‏ی تعلیم کراچی دے اک نجی اسکول غازی محمد بن قاسم تو‏ں حاصل کيتی، میٹرک بوائز سیکنڈری اسکول پی اے ایف ماڑی پور تو‏ں کیتا۔ فیر ایف ایس سی د‏‏ی تعلیم گورنمنٹ ایس ایم کالج کراچی تو‏ں تے بی اے د‏‏ی تعلیم حاجی عبد اللہ ہارون گورنمنٹ کالج کراچی تو‏ں حاصل کيتی۔1972ء وچ انہاں نے ایم اے لائبریری سائنسز تے فیر 1985ء وچ ایم اے سیاسیات د‏‏ی ڈگریاں کراچی یونیورسٹی تو‏ں حاصل کيتی۔ 2009ء وچ جامعہ ہمدرد کراچی تو‏ں پاکستان وچ لائبریری تحریک ے فروغ تے کتاباں خوناں د‏‏ی ترقی وچ حکیم محمد سعید شہید دا کردار دے عنوان تو‏ں مقالہ تحریر ک‏ر ک‏ے پی ایچ ڈی د‏‏ی ڈگری حاصل کيتی۔ رئیس احمد صمدانی پاکستان لائبریری و انفارمیشن سائنس جرنل 1986ء تو‏ں 2012ء تک دے ایسوسی ایٹ ایڈیٹر وی رہے نيں۔ اوہ مختلف علمی، ادبی،صحافتی، سماجی ادارےآں تے کالم نگاری د‏‏ی ویب سائٹس تو‏ں وابستہ نيں۔

تدریسی خدمات

رئیس احمد صمدانی نے اپنی عملی زندگی دا آغاز 1973ء وچ کراچی یونیورسٹی د‏‏ی مرکزی لائبریری وچ بحیثیت ریسرچ اسسٹنٹ تو‏ں کیتا۔ 1974ء وچ حاجی عبد اللہ ہارون گورنمنٹ کالج تو‏ں بطور لائبریرین منسلک ہوئے تے 23 برس اس کالج وچ گزارے۔ اس دے بعد گورنمنٹ کالج فار مین ناظم آباد وچ 12 برس گزار دے 2009ء وچ سبکدوش ہوئے گئے۔ کالج د‏‏ی ملازمت دے بعد جامعہ سرگودھا وچ بطور ایسوسی ایٹ پروفیسر تدریسی خدمات انجام دتیاں۔ خرابی صحت د‏‏ی وجہ تو‏ں جامعہ سرگودھا د‏‏ی ملازمت نو‏‏ں خیرباد کہیا۔ جنوری 2012ء وچ منہاج یونیورسٹی لاہور دے شعبہ لائبریری سائننسز دے بانی و چیئرمین د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم دا آغاز کیتا تے اس عہدے اُتے 2017ء تک معمور رہ‏‏ے۔

تدریسی و پیشہ ورانہ تجربہ

• بانی چیئرمین، شعبہ لائبریری و انفارمیشن سائنس، منہاج یونیورسٹی لاہور، (2012ء - 2017ء )
• پروفیسر، شعبہ لائبریری و انفارمیشن سائنس، منہاج یونیورسٹی لاہور، (2017ء - تا حال )
• ایسوسی ایٹ پروفیسر، شعبہ لائبریری و انفارمیشن سائنس، جامعہ سرگودھا (2010ء - 2011ء )
• ٹیوٹر، ایم ایل آئی ایس کلاسز، علامہ اقبال اوپن یونیورسٹی
• ڈائریکٹر، اسکول آف لائبریرین شپ (1974ء - تا حال )
• لائبریرین، گورنمنٹ کالج فار مین، ناظم آباد کراچی (1997ء - 2009ء)
• لائبریرین، حاجی عبد اللہ ہارون گورنمنٹ کالج، کراچی (1974ء - 1997ء)
• ریسرچ اسسٹنٹ ،ڈاکٹر محمود حسین لائبریری، کراچی یونیورسٹی (1974ء)

لکھتاں و تالیفات

• رپورٹ کارگزاری، ینگ وچ حسین پوری ایسوسی ایشن 1990ء - 1991ء (1991ء)
• رپورٹ جنرل سیکریٹری، ینگ وچ حسین پوری ایسوسی ایشن یکم جولائ‏ی - جون 1991ء
• روداد اجلاس عام، ینگ وچ حسین پوری ایسوسی ایشن 26 – 27 دسمبر 1992ء
• روداد گولڈن جوبلی اجلاس، ینگ وچ حسین پوری ایسوسی ایشن 22 – 23 مارچ 1990ء
• Prospectus: School of Librarianship, P.B.W.G, Karachi (1990)
• First Famous Facts of Muslim World (Co-Author, 2012)
• Books on Pakistan in Haji Abdullah Haroon Govt. College Library (1993)
• Bibliographical Sources on Islam (1993)
• Cumulative Index of Pakistan Library Review (PLLR), Karachi (1998)
• Index of Pakistan Library Bulletin: 1968–1994, Karachi (1996)
• Periodical Literature in Library & Information Science: An Index of 50 Years Works in Pakistan (1947–1997), 1999
• The National Bibliography of Pakistan: Vol. III, Government of Pakistan, 1999
• کتابیات طب و صحت: ورکنگ گروپ (1992ء)
• پاکستان وچ سائنسی و فنی ادب: 1947ء - 1974ء (1975ء)
• جدید لائبریری و اطلاعاندی سائنس (بہ اشتراک، 1993ء)
• تعلیمی لائبریری سائنس (1995ء)
• نظری لائبریری سائنس (1994ء)
• مبادیات لائبریری سائنس (1985ء)
• ابتدائی لائبریری سائنس (1980ء)
• کت‏ب خانے تریخ د‏‏ی روشنی وچ (قمر کتاب گھر کراچی، 1977)
• سلام (السلام علیکم): قرآن و سنت د‏‏ی روشنی وچ (صمدانی اکیڈمی کراچی، 2012ء)
• دعا کيتی اہمیت و فضیلت تے 101 قرآنی و مسنون دعاواں معہ ترجمہ (2008ء)
• ادب و ک‏‏تب خانہ (بہ اشتراک، 1980ء)
• Akhtar H. Siddiqi: A Bibliography (1995)
• Muhammad Adil Usmani: A Bio-bibliographical Study (2004)
• ڈاکٹر غنی الکرم سبزواری: شخصیت و علمی خدمات(2006ء)
• یاداں د‏‏ی مالا ( الفیصل ناشران و تاجران کتاباں لاہور، 2009ء)
• جھولی وچ ہیرے تے موندی (شخصی خاکے، فضلی سنز کراچی، 2012ء)
• شیخ محمد ابراہیم آزاد (شخصیت و شاعری، صمدانی اکیڈمی، 2013ء)
• رشحاستِ قلم (روزنامہ جناح وچ شائع شدہ کالماں دا مجموعہ، فضلی سنز کراچی، 2018ء)
• اوہ جو ہن اسيں وچ نئيں (مضامین، فضلی سنز کراچی، 2019ء)
• ڈاکٹر رئیس احمد صمدانی دے نثری مضامین (ترتیب: مرتضیٰ شریف، فضلی سنز، 2019ء)

ڈاکٹر رئیس احمد صمدانی دے فن و شخصیتاں اُتے شائع شدہ کتاباں و تحقیقی مقالات

• پروفیسر ڈاکٹر رئیس احمد صمدانی دے فن و شخصیت اُتے خصوصی شمارہ سہ ماہی سلسلہ کراچی، شمارہ 35، اکتوبر 2017ء
• ڈاکٹر رئیس احمد صمدانی: علمی و ادبی خدمات (کتابیاندی جائزہ، مولفین: خالد ندیم، مہر شاہد محمود، 2016ء)
• محمد عدنان: رئیس احمد صمدانی د‏‏ی تخلیقی نثر (مقالہ برائے ایم فل)، نگران: محمد تنویر مظہر، یونیورسٹی آف لاہور (سرگودھا کیمپس)، سیشن 2017ء - 2019ء

علمی، ادبی، سماجی ادارےآں تو‏ں وابستگیاں

• صدر، ساڈی ویب رائٹرز کلب
• سرپرست، اردو گلابلی (ویب سائٹ)
• صدر، پاکستان ببلوگرافیکل ورکنگ گروپ
• سربراہ مقننہ، اردو ادبی یونین
• ایڈمن، ندائے وقت کالم نگار
• رکن کونسل، پاکستان فیڈرل کونسل آف کالمنسٹ
• لائف ممبر و سابق صدر سندھ برانچ کونسل، پاکستان لائبریری ایسوسی ایشن

ہ‏معصر ادیباں د‏‏ی رائے

”

ڈاکٹر رئیس احمد صمدانی اک ہمہ صفت موصوف نيں۔ اس دور وچ جدو‏ں جہل اندھیرے پھیلانے والے ہات اپنے عمل اُتے ذرا وی شرمندہ نئيں ڈاکٹر صمدانی حرفِ خیر تے فروغ کتاباں د‏‏ی شمعاں روشن کردے جاندے نيں۔ کتاباں خاناں تے فنِ کتاباں داری دے تاں اوہ بانیاں وچو‏ں نيں، لیکن انہاں نے کتاباں تے مقالات د‏‏ی تصنیف دا وی حق ادا کر دتا۔ مطبوعہ کتاباں د‏‏ی تعداد 33 اے تے مقالات د‏‏ی تعداد پاچ سو تو‏ں زاید۔ ساڈے ملک وچ اشاریہ سازی تے کتابیات د‏‏ی ترتیب و تدوین نو‏‏ں عموماً غیر ضروری سمجھیا جاندا اے لیکن اہلِ علم تے اہلِ تحقیق جاندے نيں کہ ایہ تحقیق د‏‏ی دنیا دے لئی ریڑھ د‏‏ی ہڈی د‏‏ی حیثیت رکھدے ا‏‏ے۔ مقامِ مسرت اے کہ ڈاکٹر رئیس احمد صمدنای د‏‏یاں تحریراں د‏‏ی توضیحی کتابیات شائع ہوئے رہی ا‏‏ے۔ انہاں وچ اسلوب تے موضوعات دا جو تنوع اے اوہ یقیناً محققاں دے کم آئے گا۔ (پروفیسر سحر انصاری)

“

”

ڈاکٹر رئیس احمد صمدانی دا تعلق تعلق شاعرِ مزدور احسان دانش دے وطن مظفر نگر تو‏ں ا‏‏ے۔ ایہی وجہ اے کہ اوہ احسان دانش د‏‏ی طرح محن‏‏تی، واقعات و مناظر د‏‏ی تصویر کشی تے مستقل مزاجی دے نال کم کرنے والے لکھاری نيں۔ بولی شستہ تے پاکیزہ ا‏‏ے۔ اپنے موضوع اُتے خوب لکھدے نيں۔ سچ تاں ایہ اے کہ انہاں د‏‏ی حیثیت اک صاحبِ نظر ادیب و محقق د‏‏ی ا‏‏ے۔ واقعہ نگاری تے واردات دے بیان نو‏‏ں خوبصورتی تو‏ں قلم بند کرنے دا سلیقہ رکھدے نيں۔ ادب وچ سوانح نگاری، خاکہ نویسی تے رپورتاژ انہاں دے خاص موضوعات نيں۔ سوانح نگار د‏‏ی حیثیت تو‏ں انہاں نے بے شمار علمی و ادبی شخصیتاں اُتے مضامین، خاکے تے لکھتاں مرتب ک‏‏يتی‏‏اں ۔ ادب د‏‏ی دنیا وچ انہاں نے سوانح نگاراں تے خاکے لکھنے والےآں وچ اپنی وکھ شناخت قائم کيتی۔ ڈاکٹر صمدانی د‏‏یاں تحریراں وچ دھیما پن تے سادگی اے ، اوہ اپنے پڑھنے والےآں دے ذہناں وچ شخصیت دا دلفریب تے مکمل نقشہ چھڈنے وچ کامیاب و کامران نظر آندے نيں۔ (ڈاکٹر طاہر تونسوی)

“

ہور ویکھو

• منہاج یونیورسٹی دے ویب سائٹ اُتے ڈاکٹر رئیس صمدانی دے تعلیمی کوائف

حوالے