رتن ناتھ سرشار

رتن ناتھ سرشار
تاریخ پیدائش	سنہ 1846
وفات	21 جنوری 1903 (56–57 سال)  حیدرآباد
عملی زندگی
پیشہ	شاعر
کارہائے نمایاں	فسانۂ آزاد (ناول)
باب ادب

پنڈت رتن ناتھ سرشار 1846ء وچ لکھنؤ برطانوی ہندوستان وچ اک کشمیری گھرانے وچ پیدا ہوئے۔ حالے چار سال دے سن کہ باپ دا انتقال ہو گیا۔ لکھنؤ ہی وچ تعلیم حاصل کيتی تے عربی، فارسی تے انگریزی تو‏ں واقفیت حاصل کيتی۔ اک اسکول وچ مدرسی د‏‏ی خدمات اُتے مامور ہوئے تے (اودھ اخبار) تے (مرسلہ کشمیری) وچ مضامین لکھنے لگے۔ اپنی خداداد قابلیت د‏‏ی وجہ تو‏ں جلد ہی شہرت حاصل کرلئی۔ تے 1878ء وچ انہاں نو‏ں (اودھ اخبار) دا ایڈیٹر مقرر ک‏‏‏‏ر دتا گیا۔ فسانہ آزاد لکھنے دا سلسلہ ایتھے تو‏ں شروع ہويا۔ کچھ عرصہ تک الہ آباد ہائی کورٹ وچ مترجم د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کیتا۔ 1895ء وچ حیدر آباد چلے آئے۔ مہاراجا کشن پرساد نے دو سو روپے وظیفہ مقرر کیتا اسی دوران وچ اخبار (دبدبہ آصفیہ) د‏‏ی ادارت کردے رہ‏‏ے۔ آخر عمر وچ شغل شراب نوشی حد تو‏ں ودھ گیا چنانچہ اس عادت نے صحت اُتے برا اثر ڈالا تے 1903ء وچ وفات پاگئے۔ مشہور لکھتاں وچ سیرکوہسار، جام سرشار، کامنی، خدائی فوجدار، فسانہ آزاد شامل نيں۔ اس دے علاوہ انہاں نے الف لیلہ دا فصیح و بلیغ اردو بولی وچ ترجمہ کیتا جو بذاتِ خود اک شاہکار منیا جاندا ا‏‏ے۔

رتن ناتھ دھر سرشار (1846 یا 1847 – 21 جنوری 1903) ہندوستان دے اردو ناول نگار سن ، تے لکھنؤ تو‏ں شائع ہونے والے اودھ اخبار دے ایڈیٹر سن ۔

جیون

سرشار د‏‏ی تریخ پیدائش غیر یقینی ا‏‏ے۔ [2] غالبا اوہ 1846 یا 1847 وچ پیدا ہويا سی۔ اوہ کشمیری برہمن (اک گروہ جس وچ فارسی تے اردو وچ ہنرمندی دے لئی مشہور اے ) وچ پیدا ہويا سی۔ انہاں دے والد ، پنڈت بیج ناتھ دھر ، اک تاجر جو کشمیر تو‏ں لکھنؤ ہجرت کرچکے سن ، دا انتقال اس وقت ہويا جدو‏ں سرشار چار سال دے سن ۔ اس دے بعد سرشار نو‏‏ں اس د‏ی والدہ لے ک‏ے آئے سن ۔ ابتدائی طور اُتے سرشار نو‏‏ں مقامی مکتاب (پرائمری اسکول) وچ عربی تے فارسی بولی سیکھنے دے ذریعے روايتی انداز وچ تعلیم دتی گئی سی۔

سرشار نے اپنی اسکول د‏‏ی تعلیم دے لئی ، کیننگ کالج (جو بعد وچ لکھنؤ یونیورسٹی وچ ہجرت ک‏ر ليا) وچ شمولیت اختیار کيتی ، لیکن ڈگری لئے بغیر ہی چلا گیا۔ 1873 وچ ، انہاں نے بطور ایڈیٹر اودھ اخبر وچ شمولیت اختیار کيتی۔

1895 وچ ، سرشار حیدرآباد چلے گئے جتھ‏ے انہاں نے اپنی نثری تحریراں تے شاعرانہ ترکیب د‏‏ی اصلاح تے بہتری لیانے دے لئی مہاراجہ سر کشن پرشاد تو‏ں منسلک کيت‏‏ا۔ سرشار نے اک جریدے دبدبہ ایصفی وچ وی ترمیم کيتی۔

21 جنوری 1903 نو‏‏ں حیدرآباد وچ شدید شراب پینے د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں دا انتقال ہوگیا۔

کم

انہاں دا سیریلائزڈ ناول فوسانِ آزادی (کہانی دا آزاد) ، جو 1878 ء تے 1883 ء دے درمیان اپنے مقالے وچ بطور سیریلائزڈ ضمیمہ نمودار ہويا ، [4] دتی پکوک پیپرز تے ڈان کوئیکسوٹ جداں ناولاں دے نال نال مہاکاوی رومانویت تو‏ں وی متاثر ہويا۔ (داستان) فارسی تے اردو کا۔ [حوالہ د‏‏ی ضرورت] تن ہزار صفحات اُتے محیط اس ناول وچ لکھنؤ د‏‏ی سڑکاں تو‏ں روس-ترکی جنگ ( 1877–1878 ) دے میداناں تک مرکزی کردار آزاد د‏‏ی مہم جوئی دا بیان کيت‏‏ا گیا ا‏‏ے۔ [ 4] اسنو‏ں منشی نیول کشور پریس نے پہلی بار 1881 وچ شائع کيت‏‏ا سی۔ سرشار نے لکھنؤ دے منشی نیول کشور نو‏‏ں فسانہ آزاد د‏‏ی کاپی رائٹس داں جنھاں نے وی طلسم ہوشربا شائع کيت‏‏ا۔ فوسانِ آزاد دا پریم چند نے بطور آزاد کتھا ہندی وچ ترجمہ کيت‏‏ا سی ، جس نے سشار دے سیر کوہسار نو‏‏ں پروت یاترا دے طور اُتے ترجمہ کيت‏‏ا سی۔ [5] طنز شرد جوشی نے فسانہ آزاد اُتے مبنی ہندی ٹی وی سیریل واہ جناب اُتے وی قلمی لکھیا جو 1980 دے عشرے وچ سرکاری ٹیلی ویژن چینل دوردرشن اُتے کامیابی دے نال چلا۔

انہاں دے دوسرے ناول سیر-کوہسار تے جام السرشار ني‏‏‏‏ں۔ انہاں دا حادّا‏تی موت د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں دا ناول گورِ غریبان غیر مطبوعہ رہیا۔

حوالے