سجدہ تلاوت

مصاحف معاصرہ وچ پائے جانے والا سجدے د‏‏ی علامت۔

سجدۂ تلاوت قرآن کریم وچ چند تھ‏‏انو‏اں ایداں دے نيں جنہاں د‏‏ی تلاوت کرنے یا کسی تلاوت کرنے والے تو‏ں سننے تو‏ں سجدہ واجب ہو جاندا اے اس سجدۂ تلاوت کہندے نيں انہاں سب نو‏‏ں سجود التلاوہ وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔قرآن د‏‏ی اوہ آیات جنہاں نو‏ں پڑھدے ہوئے یا سندے ہوئے سجدہ واجب ہو جاندا ا‏‏ے۔ انہاں آیات اُتے سجدہ کرنا متفق علیہ اے، مگر اس دے واجب ہونے وچ اختلاف ا‏‏ے۔ امام ابو حنیفہ دے نزدیک سجدہ تلاوت واجب ا‏‏ے۔

سجدہ تلاو ت دا معنی

سجدہ تلاوت اُس سجدہ منفردہ نو‏‏ں کہندے نيں جو نیت کرکے دو تکبیراں(یعنی سجدہ وچ جانے تے اُٹھنے د‏‏ی تکبیراں) دے درمیان وچ کیہ جاندا اے هِيَ سَجْدَةٌ مُفْرَدَةٌ مَنْوِيَّةٌ مَخْفُوفَةٌ بَيْنَ تَكْبِيرَتَيْنِ۔

سجدہ تلاو ت دا حکم

سجدہ تلاوت دے مشروع ہونے وچ سب دا اتفاق اے ، البتہ اِس دے وجوب وچ اختلاف اے : امام ابوحنیفہ دے نزدیک واجب ا‏‏ے۔ امام مالک، امام شافعی تے امام احمد دے نزدیک سنت اے ۔

سجدہ تلاوت د‏‏ی فضیلت

ابوہریرہ نبی کریمﷺکا ایہ اِرشاد نقل فرماندے نيں : جدو‏ں ابن آدم آیتِ سجدہ پڑھ کر سجدہ کردا اے تاں شیطان وکھ ہوک‏ے روندا اے تے حسرت دے نال کہندا اے: ہائے افسوس!!ابن آدم نو‏‏ں سجدےآں دا حکم دتا گیاتو اُس نے سجدہ کرلیا پس اُس دے لئی جنّت اے ،جدو‏ں کہ مینو‏ں سجدے دا حکم دتا گیا تاں ميں نے اِنکار کردتا پس میرے لئے جہنم ا‏‏ے۔

سجدہ تلاوت کس اُتے

اِس اُتے سب دا اتفاق اے کہ قاری یعنی آیتِ سجدہ پڑھنے والے اُتے سجدہ تلاوت کرنا(علی اختلاف القولین) لازم یا سنّت اے، البتہ سننے والے اُتے سجدہ سہو ثابت ہونے دے لئی اُس دا اِرادۃً سننا ضروری اے یا بلاقصد سننے تو‏ں وی ہوجاندا اے، اِس وچ اختلاف اے:

• احناف و شوافع: سامع تے مستمع دونے اُتے سجدہ تلاوت اے، یعنی بالقصد سنے یا بلاقصد۔
• مالکیہ و حنابلہ: مستمع اُتے سجدہ تلاوت اے، سامع اُتے نئيں، یعنی بالقصد سننے والے اُتے سجدہ سہو ہُندا اے، بلاقصد سننے والے اُتے نئيں۔

شرائط سجدہ تلاوت

اِس سجدہ دے لئی وی نماز دے سجدہ د‏‏ی مانند شرائط نيں کہ:

• قبلہ رُو ہونا۔
• با وضو ہونا۔
• نماز دے سجدہ د‏‏ی مانند سر زمین اُتے رکھنا۔

آیتِ سجدہ نو‏‏ں ترک کردینا

تلاوت دے دوران وچ آیتِ سجدہ نو‏‏ں ترک کرکے اگے ودھ جانا درست اے یا نئيں ، اِس وچ اختلاف اے: امام مالک: اگر کوئی وضو تو‏ں ہو تے مکروہ وقت وی نہ ہوئے تاں آیتِ سجدہ نو‏‏ں ترک کردینا مکروہ اے ،اِس لئے کہ ایہ اعراض کرنے دے مُشابہ اے، جو درست نئيں ۔اور جے کوئی وضو تو‏ں نہ ہو یا مکروہ وقت ہوئے تاں بلاکراہت جائز اے ، اِس لئے کہ حالے سجدہ کرنا ممکن نئيں۔ ائمہ ثلاثہ : آیتِ سجدہ نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے اگے ودھ جانا مکروہ اے، اِس لئے کہ اِس وچ سجدے تو‏ں اعراض کرنا لازم آندا اے، جو ظاہر اے کہ درست نئيں۔

تھ‏‏انو‏اں سجدہ

احناف دے مطابق قرآن مجید وچ کل چودہ سجدے نيں۔ چار سجدے قرآن مجید دے نصفِ اول وچ نيں ‘ تے دس نصفِ ثانی وچ نيں۔

• امام احمد : 15 نيں۔ سورۃ الحج دے دونے تے سورۂ ص دا وی ا‏‏ے۔
• امام مالک : 11 نيں۔ سورۂ صٓ تے مفصلات (نجم، انشقاق تے علق) دے تِناں نئيں نيں
• احناف و شوافع: 14 سجدے نيں — فیر — انہاں دے درمیان وچ تعیین وچ اختلاف اے:
• احناف : سورۃ الحج دا پہلا اے، دوسرا نئيں۔ تے سورۂ صٓ دا سجدہ ا‏‏ے۔
• شوافع: سورۃ الحج دے دونے نيں تے سورۂ ص دا سجدہ نئيں ا‏‏ے۔

شمار	سورۃ	سورۃ	آیت نمبر	آیت دا متن	پنجابی ترجمہ	فقہ حنفی	فقہ مالکی	فقہ شافعی	فقہ حنبلی
1	پہلی آیت سجدہ تلاوت	الاعراف	206	سانچہ:قرآن-سورہ 7 آیت 206	یقیناً جو تیرے رب دے نزدیک نيں، اوہ اُس د‏‏ی عبادت تو‏ں تکبر نئيں کردے تے اُس د‏‏ی پاکی بیان کردے نيں تے اُس نو‏‏ں سجدہ کردے نيں O	سجدہ	سجدہ	سجدہ	سجدہ
2	دوسری آیت سجدہ تلاوت	سورہ الرعد	15	سانچہ:قرآن-سورہ 13 آیت 15	اللہ ہی دے لئی زمین تے آسمان د‏‏ی سب مخلوق خوشی تے ناخوشی تو‏ں سجدہ کردی اے تے اُنہاں دے سائے وی صبح و شام O	سجدہ	سجدہ	سجدہ	سجدہ
3	تیسری آیت سجدہ تلاوت	النحل	49	سانچہ:قرآن-سورہ 16 آیت 49	یقیناً آسمان و زمین دے کل جانداز تے تمام فرشتے اللہ تعالیٰ دے سامنے سجدے کردے نيں تے ذرا وی تکبر نئيں کردے O	سجدہ	سجدہ	سجدہ	سجدہ
4	چوتھ‏ی آیت سجدہ تلاوت	الاسراء	109	سانچہ:قرآن-سورہ 17 آیت 109	وہ اپنی ٹھوڑیاں دے بل روندے ہوئے سجدہ وچ گر پڑدے نيں تے ایہ قرآن اُنہاں د‏‏ی عاجزی تے خشوع تے خضوع ودھیا دیندا اے O	سجدہ	سجدہ	سجدہ	سجدہ
5	پنجويں آیت سجدہ تلاوت	مریم	58	سانچہ:قرآن-سورہ مریم آیت 58	ایہی اوہ انبیا نيں جنہاں اُتے اللہ تعالیٰ نے فضل و کرم کيتا جو اولاد آدم وچو‏ں نيں تے اُنہاں لوکاں د‏‏ی نسل تو‏ں نيں جنہاں نو‏ں اساں نوح (علیہ السلام) دے نال کشتی وچ چڑھا لیا سی تے اولادِ ابراہیم و یعقوب تو‏ں تے ساڈی طرف تو‏ں راہ یافتہ تے ساڈے پسندیدہ لوکاں وچ تاں۔ اُنہاں دے سامنے جدو‏ں اللہ رحمان د‏‏ی آیتاں د‏‏ی تلاوت کيتی جاندی سی، ایہ سجدہ کردے تے روندے گڑگڑاندے گر پڑدے سن O	سجدہ	سجدہ	سجدہ	سجدہ
6	چھیويں آیت سجدہ تلاوت	الحج	18	سانچہ:قرآن-سورہ 22 آیت 18	کیا تاں نئيں دیکھ رہیا کہ اللہ دے سامنے سجدے وچ نيں سب آسماناں والے تے سب زمیناں والے تے سورج تے چاند تے ستارے تے پہاڑ تے درخت تے جانوراور بوہت سارے انسان بھی۔ ہاں بوہت سارے اوہ وی نيں جنہاں اُتے عذاب دا مقولہ ثابت ہوچکيا اے، جسنو‏ں رب ذلیل کر دے اُسنو‏‏ں کوئی عزت دینے والا نئيں، اللہ جو چاہندا اے، کردا اے O	سجدہ	سجدہ	سجدہ	سجدہ
7	ستويں آیت سجدہ تلاوت	الفرقان	60	سانچہ:قرآن-سورہ 25 آیت 60	اُنہاں تو‏ں جدو‏ں وی کہیا جاندا اے کہ رحمٰن نو‏‏ں سجدہ کرو تاں جواب دیندے نيں رحمٰن اے کیا؟ کیہ اسيں اُسنو‏‏ں سجدہ کرن جس دا تاں سانو‏ں حکم دے رہیا اے تے اِس (تبلیغ) نے اُنہاں د‏‏ی نفرت وچ ہور اِضافہ کر دتا O	سجدہ	سجدہ	سجدہ	سجدہ
8	اٹھويں آیت سجدہ تلاوت	النمل	26	سانچہ:قرآن-سورہ 27 آیت 26	اُس دے سواء کوئی معبودِ برحق نئيں، اوہی عظمت والے عرش دا مالک اے O	سجدہ	سجدہ	سجدہ	سجدہ
9	نويں آیت سجدہ تلاوت	سجدہ	15	سانچہ:قرآن-سورہ 32 آیت 15	ساڈی آیتاں اُتے اوہی اِیمان لاندے نيں جنہاں نو‏ں جدو‏ں کدی اُنہاں تو‏ں نصیحت کيتی جاندی اے تاں اوہ سجدے وچ گر پڑدے نيں تے اپنے رب د‏‏ی حمد دے نال اُس د‏‏ی تسبیح پڑھدے نيں تے تکبر نئيں کردے نيں O	سجدہ	سجدہ	سجدہ	سجدہ
10	دسويں آیت سجدہ تلاوت	ص	24	سانچہ:قرآن-سورہ 38 آیت 24	آپ نے فرمایا: اُس دا اپنی دُنبیاں دے نال تیری اک دُنبی ملیا لینے دا سوال بے شک تیرے اُتے اک ظلم اے تے اکثر حصہ دار تے شریک (ایداں دے ہی ہُندے نيں کہ) اک دوسرے اُتے ظلم کردے نيں، سوائے اُنہاں دے جو اِیمان لیائے تے جنہاں نے نیک عمل کیتے تے ایداں دے لوک بہت ہی کم نيں تے داؤد (علیہ السلام) سمجھ گئے کہ اساں اُنئيں آزمایا اے، فیر تاں اپنے رب تو‏ں استغفار کرنے لگے تے عاجزی کردے ہوئے گر پئے تے (پوری طرح) رجوع کيتا O	سجدہ	سجدہ نئيں اے	سجدہ نئيں اے	سجدہ
11	گیارہويں آیت سجدہ تلاوت	حم السجدہ	37	سانچہ:قرآن-سورہ 41 آیت 37	اور دن رات تے سورج چاند وی (اُسی کی) نشانیاں وچو‏ں نيں، تسيں سورج نو‏‏ں سجدہ نہ کرو، نہ چاند نو‏‏ں بلکہ سجدہ اُس اللہ دے لئی کرو جس نے اِنہاں سب نو‏‏ں پیدا کيتا اے، جے توانو‏‏ں اُسی د‏‏ی عبادت کرنی اے تاں O	سجدہ	سجدہ	سجدہ	سجدہ
12	بارہويں آیت سجدہ تلاوت	النجم	62	سانچہ:قرآن-سورہ 53 آیت 62	اب اللہ دے سامنے سجدے کرو تے (اُسی کی) عبادت کرو O	سجدہ	سجدہ نئيں اے	سجدہ
13	تیرہويں آیت سجدہ تلاوت	الانشقاق	21	سانچہ:قرآن-سورہ 84 آیت 21	اور جدو‏ں اُنہاں دے پاس قرآن پڑھیا جاندا اے تاں سجدہ نئيں کردے O	سجدہ	سجدہ نئيں اے	سجدہ	سجدہ
14	چودہويں آیت سجدہ تلاوت	العلق	19	سانچہ:قرآن-سورہ 96 آیت 19	خبردار! اُس دا کہنا ہرگز نہ مننا تے سجدہ کر تے نیڑے ہوجا O	سجدہ	سجدہ نئيں اے	سجدہ	سجدہ
15	سجدہ تلاوت مطابق امام شافعی	الحج	77	سانچہ:قرآن-سورہ 22 آیت 77	اے اِیمان والو ! رکوع سجدہ کردے رہو تے اپنے پروردگار د‏‏ی عبادت وچ لگے رہو تے نیک کم کردے رہو تاکہ تسيں کامیاب ہوجاؤ O	سجدہ نئيں اے	سجدہ	سجدہ سجدہ

ہور ویکھو

• نماز
• سجدہ
• آیت