Jump to content

سری نگر ، گڑھوال دی تریخ

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں

ایس پی ، جو اک مقامی مورخ تے اتراکھنڈ دی تریخ اُتے متعدد کتاباں دے مصنف نيں۔ نیتھانی دے مطابق ، سری نگر دے مقابل دریائے الکنندا دے کنارے ، برتن ، ہڈیاں تے رانیہت د‏‏ی باقیات تو‏ں پتہ چلدا اے کہ 3،000 سال پہلے سری نگر اک ایسا مشہور مقام سی جتھے لوک شکار دے ہتھیار بنانا جاندے سن تے اوہ لوک جو برتناں وچ فارم بنا‏تے سن تے کھانا پکاندے سن ۔ سن ۔

قرون وسطی

[سودھو]

قرون وسطی وچ گڑھوال اُتے پنور خاندان دا راج سی تے اس دے 34 ويں حکمران اجے پال نے سری نگر نو‏‏ں راجگڑھ بنایا سی۔ اجے پال اک معمولی بادشاہ سی جس نے چاند پور گڑھی وچ مسٹر د‏‏ی حیثیت تو‏ں حکمرانی کيت‏ی سی۔ ناتھانی وضاحت کردے نيں۔ کومون دے چاند حکمراناں د‏‏ی شکست دے بعد ، اس نے سری نگر تو‏ں کلومیٹر دور دیوالگڑھ دے گورکھپانتھی گرو ستیہ ناتھ دے شاگرد د‏‏ی حیثیت تو‏ں پناہ لئی۔ انہاں نے اسنو‏ں سری نگر وچ اپنا راجگڑھ بنانے دا مشورہ دتا۔ سری نگر دے انتخاب د‏‏ی دوسری وجہ علکانڈہ د‏‏ی وسیع وادی وچ صورتحال سی۔ نیتھانی دے مطابق ایتھ‏ے اک قدیم جنوبی کلی مندر سی تے اس وقت دے مندر دے پجاری نے پیش گوئیکيتی سی کہ بہت سارے لوک سری نگر آئیاں گے۔ اِنّے لوک کہ دالاں نو‏‏ں چھڑکنے دے ل a اک ٹن ہیگن د‏‏ی ضرورت ہوئے گی۔ پیشن گوئی سچ ثابت ہوئی تے سری نگر اجے پال دے زیر اثر اک پھل پھُل شہر بن گیا جس نے 1493-15 سالاں دے درمیان ایتھ‏ے حکمرانی کيت‏ی تے اپنے تحت 52 وڈے تھ‏‏انو‏اں نو‏‏ں مربوط کيتا۔ اس وقت ، گڑھوال د‏‏ی بادشاہی تیرہ تے سہارن پور ( اتر پردیش ) دے کنکھل ( ہریدوار ) تک پھیلی ہوئی سی۔ انہاں د‏‏ی موت دے بعد انہاں د‏‏ی بہت ساری اولاد نے ایتھ‏ے حکمرانی کيت‏ی۔

پنور بادشاہاں دا راجگڑھ سنہ 1514 تو‏ں 1803 تک سری نگر سی تے اس خاندان دے 14 بادشاہاں نے ایتھ‏ے تو‏ں راج کيتا۔ اجے پال دے بعد ، سہ پال تے بالبھدرا شاہ نے اس شہر تے محل د‏‏ی تعمیر د‏‏ی کوشش کيتی ، لیکن راجہ مان شاہ واقعتا اس شہر نو‏‏ں بااثر بنانے وچ کامیاب ہوگئے۔

بھانويں سری نگر تے کومون دے بادشاہاں دے وچکار مستقل کشمکش سی ، لیکن دونے پہاڑی ریاستاں نو‏‏ں ایہ امتیاز حاصل سی کہ اوہ کدی وی میدانی علاقےآں دے تھلے نہ ہون۔ در حقیقت ، شاہجہان دے دوران ایہ کہیا جاندا سی کہ پہاڑی ریاستاں نو‏‏ں فتح کرنا سب تو‏ں مشکل سی۔

جدید دور

[سودھو]

سری نگر تریخ د‏‏ی بنیاد اُتے ہمیشہ ہی اہ‏م رہیا اے کیو‏ں کہ ایہ بدری ناتھ تے کیدارناتھ دے مذہبی تھ‏‏انو‏اں د‏‏ی طرح آندا ا‏‏ے۔ حجاج کرام د‏‏ی اکثریت اس شہر تو‏ں گزری سی تے مختصر قیام دے لئی ایتھ‏ے ٹھہری سی۔ بہر حال ، نیتھانی نے کہیا اے کہ سری نگر دے راجہ نے ہمیشہ ایہ یقینی بنایا کہ دوسرے حاجیاں ، سوا بابا تے مدعو مہماناں نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے ، شہر تو‏ں باہر رہنا چاہیدا کیونجے اس وقت ہیضے دا حقیقی خطرہ سی۔ گڑھوال وچ اک پرانی کہاوت اے کہ جے ہریدوار وچ ہیضے د‏‏ی بیماری اے تاں فیر 6 دن وچ بدری ناتھ پھیلنے دا وقت آگیا (انگریز وی ہیضے اُتے قابو پانے وچ قاصر سن تے بوہت سارے لوکاں نے اس بیماری نو‏‏ں پھیلانے تو‏ں روکنے دے لئی گھراں نو‏‏ں جلایا۔ جاندے سن تے لوکاں نو‏‏ں گھر چھڈ ک‏‏ے جنگل د‏‏ی طرف بھاگنا پڑدا سی)۔

نیپال دے گورکھیا حکمراناں د‏‏ی حکمرانی (1803–1815) ایتھ‏ے سن 1803 تو‏ں شروع ہوئی۔ وقت گزرنے دے نال ، گڑھوال دے راجہ نے گورکھاں نو‏‏ں بھگانے دے لئی انگریزاں تو‏ں رجوع کيتا ، اس دے بعد سن 1816 وچ سنگھارولی دے معاہدے دے مطابق گڑھوال نو‏‏ں دو حصےآں وچ تقسیم کردتا گیا سی جس وچ سری نگر دا علاقہ انگریزاں دے ماتحت آیا سی۔ اس دے بعد ، گڑھوال دے بادشاہ نے ایلکنڈہ عبور کيتا تے اپنے نويں راجگڑھ دے نال طاہری وچ آباد ہوگیا۔ سری نگر 1840 ء تک برطانوی گڑھوال دا صدر مقام رہیا ، اس دے بعد اسنو‏ں 30 کلومیٹر دور پاؤری منتقل کردتا گیا۔ سن 1894 وچ ، سری نگر شدید سیلاب تو‏ں دوچار سی ، جدو‏ں گوہنا جھیل شدید سیلاب د‏‏ی زد وچ آگئی سی۔ سری نگر وچ کچھ نئيں بچا سی۔ سن 1895 وچ اے دے پو دے ذریعہ تیار کردہ ماسٹر پلان دے مطابق ، سری نگر نو‏‏ں موجودہ مقام اُتے بحال کيتا گیا سی۔ موجودہ تے نويں سری نگر دا نقشہ جے پور دے مطابق بنایا گیا سی جو چار بورڈ د‏‏ی طرح دکھادی دیندا اے جتھے دو راستے اک دوسرے تو‏ں گزردے ہوئے بنائے جاندے نيں۔ نويں سرینگر دے محلےآں تے مندراں وچ پہلے جداں ہی ناں اے ، جداں کہ یونیورسٹی دے مورخ ڈاکٹر دنیش پرساد سکالانی نے دسیا ا‏‏ے۔

ہمالیائی گزٹیر (جلد سوم ، حصہ دوم) سال 1882 وچ ای.ٹی. اٹکنز دے مطابق ، ایہ کہیا جاندا سی کہ اس شہر د‏‏ی آبادی اک زمانے وچ بہت زیادہ سی تے اج کل تو‏ں کدرے زیادہ وسیع ا‏‏ے۔ لیکن انگریزاں د‏‏ی حکمرانی دے آنے تو‏ں کئی سال پہلے ، اس دا اک تہائی حصہ ایلکانند دے سیلاب وچ بہہ گیا سی تے ایہ جگہ سن 1803 تو‏ں بادشاہ د‏‏ی رہائش گاہ نئيں سی جدو‏ں پردیمومن شاہ نو‏‏ں ہٹا دتا گیا سی جو بعد وچ گورکھااں دے نال دہرہ د‏‏ی لڑائی وچ مر گیا سی۔ چلا گیا ايس‏ے سال اک زلزلے نے اسنو‏ں اِنّا تباہ کردتا کہ سن 1808 وچ جدو‏ں ریپرس ایتھ‏ے آئے تاں گھر وچ ہر پنج وچو‏ں صرف اک شخص موجود سی۔ باقی تاں ملنے دا ڈھیر سی۔ مورکرافٹ دے 1819 دے دورے تک ، ایتھ‏ے کچھ موٹے کپاس تے اونی چھال مکانات تعمیر کیتے گئے سن تے انہاں دا کہنا اے کہ ایہ حالے سن 1803 دے وضو تے اس دے بعد آنے والے زلزلے تو‏ں بازیاب نئيں ہويا سی ، جس وچ ایلی دا صرف ادھا میل باقی سی۔ . سال 1910 وچ (برطانوی گڑھوال ، اک گزٹیئر جلد XXXXVI) H.G. والٹن دا کہنا اے ، "وہ پرانا شہر جو کدی گڑھوال دا راجگڑھ ہُندا سی تے بادشاہاں دا آباد سی۔ سن 1894 وچ ، گوہنا دے سیلاب نے اس د‏ی لہر دوڑادی تے ایتھ‏ے پرانے مقام د‏‏ی چند باقیات دے سوا کچھ نئيں ا‏‏ے۔ اج جتھے ایہ اے ، اوتھ‏ے کاشت د‏‏ی جارہی اے تے نواں شہر کافی اُچا اے ، جو پرانی جگہ تو‏ں پنج فٹ شمال مشرق وچ ا‏‏ے۔ "

ہندوستان د‏‏ی آزادی د‏‏ی جدوجہد

[سودھو]

سری نگر دے لوک ہندوستان د‏‏ی آزادی د‏‏ی تحریک وچ گہری شامل سن تے جواہر لال نہرو تے وجئے لکشمی پنڈت جداں رہنما 1930 دے وسط وچ ایتھ‏ے پہنچے سن ۔

ہندوستان د‏‏ی آزادی دے بعد ، سری نگر اترپردیش دا اک حصہ بن گیا تے سال 2000 وچ ایہ نويں تشکیل دتی گئی ریاست اترچنچل دا حصہ بن گیا ، جس دا ناں بعد وچ اتراکھنڈ رکھ دتا گیا۔

ہور ویکھو

[سودھو]

باہرلے جوڑ

[سودھو]

{{{1}}}