نہرو

پنڈت
نہرو
(ہندی وچ: जवाहरलाल नेहरू)
تفصیل= 1959 وچ نہرو جی تفصیل= 1959 وچ نہرو جی
جم	14 نومبر 1889  الہ آباد
وفات	27 مئی 1964 (75 سال)  نویں دلی
وجہ وفات	دل دا دورہ
مدفن	راج گھاٹ
طرز وفات	طبعی موت
رہائش	الہ آباد نویں دلی
شہریت	انونڈئیا ہندستان (–۱۴ اگست ۱۹۴۷) بھارت (۲۶ جنوری ۱۹۵۰–) ڈومنین بھارت (۱۵ اگست ۱۹۴۷–۲۶ جنوری ۱۹۵۰)
نسل	کشمیری پنڈت
مذہب	شنکاواد
مذہب	ہندو مت
جماعت	انڈین نیشنل کانگرس
رکن	امریکی اکادمی برائے سائنس و فنون،  فیبین
زوجہ	کملا نہرو (–۲۸ فروری ۱۹۳۶)
اولاد	اندرا گاندھی
والد	موتی لال نہرو
بہن/بھائی	کرشنا نہرو،  وجیا لکشمی پنڈت
خاندان	گاندھی نہرو پروار
عملی زندگی
مادر علمی	سٹی لا کالج ٹرینیٹی کالج، کیمبرج (–۱۹۱۰) ہیعرو اسکول (۱۹۰۵–)
تخصص تعلیم	قنون،natural science
تعلیمی اسناد	Bachelor of Laws،Bachelor of Arts
پیشہ	ریاست کار،  لکھاری،  سیاست دان،  آپ بیتی نگار،  بیرسٹر،  ٹریڈ یونین پسند
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی،  ہندی
کارہائے نمایاں	ہندستان دی کھوج
مؤثر	برٹرینڈ رسل
اعزازات
بھارت رتن (۱۹۵۵)  بنٹانگا جاسا
نامزدگیاں
نوبل امن انعام (۱۹۶۱) نوبل امن انعام (۱۹۶۰) نوبل امن انعام (۱۹۵۵) نوبل امن انعام (۱۹۵۴) نوبل امن انعام (۱۹۵۳) نوبل امن انعام (۱۹۵۱) نوبل امن انعام (۱۹۵۰)
دستخط
	IMDB اُتے صفحات

جواہر لال نہرو (کشمیری: جواہرلال نہرو / جواہرلال نیہرو 14 نومبر 1889–27 مئی 1964)، جہناں نوں اکثر پنڈت جی کہہ کے سدیا جاندا سی، اک بھارتی راجنیتیوان، راجنیتا اتے بھارتی آزادی تحریک دے اک اہم آگوُ سن۔ اوہناں نوں 1947 وچ بھارتی قومی کانگرس ولوں آزاد بھارت دے پہلے وزیر اعظم وجوں چنیا گیا سی اتے جدوں کانگرس پارٹی نے 1951 وچ بھارت دیاں پہلیاں عامَ چوناں جتیاں تاں اوہ پھر توں وزیر اعظم چنے گئے اتے 27 مئی 1964 نوں اپنی موت تک اس عہدے تے بنے راے۔ اوہ قومانتری غیرجانبدار تحریک دے بانیاں وچوں اک سن۔

جواہر لعل نہرو ھندستان دے پہلے وزیراعظم سی۔ اوہ انڈین نیشنل کانگرس دے رہنماء تے تحریک آزادی دے اہم کردار سی۔

نہرو 14 نومبر 1889 وچ پیدا ہوۓ۔ اوہ 1947 توں 1964 تک بھارت دے وزیراعظم رہے۔ بھارت وچ جمہوری نظام نوں مستحکم کرن وچ اوناں دا کردار اے۔ کشمیر دا مسئلہ حل کرنے تے پاکستان دے ساتھ بہتر تعلقات کنے دے ضمن وچ وہ بہت پرجوش نیئ سی۔

جیون

جواہر لال نہرو دا جم الہٰ آباد وچ اک دھناڈھ وکیل موتی لال نہرو دے گھر ہویا سی۔ اوہناں دی ماں دا نام سوروپ رانی نہرو سی۔ اوہ موتیلال نہرو دے اکلوتے پتر سن۔ ایہناں دے علاوہ موتی لال نہرو دیاں تن پتریاں سن۔ نہرو کشمیری خاندان دے سارسوت براہمن سن۔

جواہر لال نہرو نے دنیا دے سبھ توں اتم سکولاں اتے یونیورسٹیاں وچ سکھیا حاصل کیتی سی۔ اوہناں نے اپنی سکولی سکھیا ہیرو توں، اتے کالج دی سکھیا ٹرنٹی کالج، لنڈن توں پوری کیتی سی۔ اسدے بعد اوہناں نے اپنی لاء دی ڈگری کیمبرج یونیورسٹی توں پوری کیتی۔ انگلینڈ وچ اوہناں نے ستّ سال بتیت کیتے جس وچ اتھے دے پھیبیئن سماج واد اتے آئرش راشٹرواد لئی اک ترکسنگت نظریہ ترقی یافتہ کیتا۔

جواہر لال نہرو 1912 وچ بھارت پرتے اتے وکالت شروع کیتی۔ 1916 وچ اوہناں دی ویاہ کملا نہرو نال ہویا۔ 1917 وچ جواہر لال نہرو ہوم رول لیگ وچ شامل ہو گئے۔ سیاست وچ اوہناں دی اصلی دیکھیا دو سال بعد 1919 وچ ہوئی جدوں اوہ مہاتما گاندھی دے رابطہ وچ آئے۔ اس ویلے مہاتما گاندھی نے رولٹ ایکٹ دے خلاف تحریک شروع کیتا سی۔ نہرو، مہاتما گاندھی دے سرگرم لیکن شانتیپورن، ناملورتن تحریک دے متعلق خاصے آکرشت ہوئے۔

نہرو نے مہاتما گاندھی دے اپدیساں دے مطابق اپنے پروار نوں وی ڈھال لیا۔ جواہرلال اتے موتیلال نہرو نے مغربی پہراوے اتے مہنگی جائداد دا تیاگ کر دتا۔ اوہ ہن اک کھادی کڑتا اتے گاندھی ٹوپی پہنن لگے۔ جواہر لال نہرو نے 1920–1922 وچ ناملورتن تحریک وچ سرگرم حصہ لیا اتے اس دوران پہلی وار گرفتار کیتے گئے۔ کجھ مہینیاں دے بعد اوہناں نوں رہا کر دتا گیا۔

جواہر لال نہرو 1924 وچ الہٰ آباد نگر نگم دے پردھان چنے گئے اتے اوہناں نے شہر دے مکھ ایگزیکٹیو اہلکار دے روپ وچ دو سال تک سیوا کیتی۔ 1926 وچ اوہناں نے بریٹیش اہلکاراں ولوں تعاون دی کمی دا حوالہ دیکے استیپھا دے دتا۔

1926 توں 1928 تک، جواہر لال نے سرب بھارتی کانگرس کمیٹی دے جنرل سیکٹری دے روپ وچ سیوا کیتی۔ 1928–29 وچ، کانگرس دے سالانہ اجلاس دا پربندھ موتیلال نہرو دی پردھانگی وچ کیتا گیا۔ اس اجلاس وچ جواہر لال نہرو اتے سبھاش چندر بوس نے پوری سیاسی آزادی دی منگ دی حمایت کیتا، جدوں کہ موتیلال نہرو اتے ہور لیڈراں نے بریٹیش سامراج دے اندر ہی پربھتو سمپنّ راج دا درجہ پاؤن دی منگ دی حمایت کیتا۔ مدعے نوں حل کرن دے لئی، گاندھی نے وچ دا رستہ کڈھیا اتے کیہا کہ برٹین نوں بھارت دے راج دا درجہ دین لئی دو سال دا سماں دتا جاویگا اتے جیکر اجیہا نہ ہویا تاں کانگرس سارا سیاسی آزادی لئی اک قومی جدوجہد شروع کریگی۔ نہرو اتے بوس نے منگ دی کہ اس ویلے نوں گھٹ کرکے اک سال کر دتا جاوے۔ بریٹیش سرکار نے اسدا کوئی جواب نہیں دتا۔

دسمبر 1929 وچ، کانگرس دا سالانہ اجلاس لاہور وچ منعقد کیتا گیا جس وچ جواہر لال نہرو کانگرس پارٹی دے پردھان چنے گئے۔ اس اجلاس دے دوران اک تجویز وی منظور کیتا گیا جس وچ پورن آزادی دی منگ کیتی گئی۔ 26 جنوری 1930 نوں لاہور وچ جواہر لال نہرو نے آزاد بھارت دا جھنڈا پھہرایا۔ گاندھی جی نے وی 1930 وچ سول نافرمانی تحریک دا اعلان کیتا۔ تحریک خاصہ کامیاب رہا اتے اسنے بریٹیش سرکار نوں پرمکھ سیاسی سدھاراں دی لوڑ نوں قبول کرن لئی مجبور کر دتا ۔

جدوں بریٹیش سرکار نے بھارت ایکٹ 1935 پاس کیتا تدّ کانگرس پارٹی نے چون لڑن دا فیصلہ کیتا۔ نہرو چون دے باہر رہے لیکن زور شور دے نال پارٹی لئی راشٹرویاپی تجربہ چلایا۔ کانگرس نے لگبھگ ہر صوبہ وچ سرکاراں دا گٹھن کیتا اتے مرکزی اسمبلی وچ سبھ توں زیادہ سیٹاں اتے جت حاصل کیتی۔

نہرو کانگرس دے پردھان عہدے لئی 1936 اتے 1937 وچ چنے گئے سن۔ اوہناں نوں 1942 وچ بھارت چھڈو تحریک دے دوران گرفتار وی کیتا گیا اتے 1945 وچ چھڈ دتا گیا۔ 1947 وچ بھارت اتے پاکستان دی آزادی دے ویلے اوہناں نے انگریزی سرکار دے نال ہوئی وارتاواں وچ اہم حصہ داری کیتی۔

بھارت دے پہلے وزیر اعظم

سن 1947 وچ بھارت نوں آزادی ملن اتے جدوں بھاوی وزیر اعظم لئی کانگرس وچ متدان ہویا تاں سردار پٹیل نوں سبھ توں زیادہ ووٹ ملے۔ اسدے بعد سبھ توں زیادہ ووٹ آچاریہ کرپلانی نوں ملے سن۔ پر گاندھی-جی دے کہن اتے سردار پٹیل اتے آچاریہ کرپلانی نے اپنا نام واپس لے لیا اتے جواہر لال نہرو نوں پردھانوزیر بنایا گیا۔

1947 وچ اوہ آزاد بھارت دے پہلے پردھانوزیر بنے۔ انگریزاں نے قریب 500 دیشی ریاستاں نوں اکٹھے آزاد کیتا سی اتے اس وقت سبھ توں وڈی چیلنج سی اوہناں نوں اک جھنڈے دے ہیٹھاں لیاؤن۔ اوہناں نے بھارت دے مڑقیام دے رستے وچ ابھری ہر چیلنج دا سمجھداری بھریا ساہمنا کیتا۔ جواہر لال نہرو نے جدید بھارت دے اساری وچ اہم کردار ادا کیتی۔ اوہناں نے سکیم کمیشن دا گٹھن کیتا، سائنس اتے تکنیکی دے ترقی نوں پروتساہت کیتا اتے تن لگاتار پنجسالا یوجناواں دا شبھارمبھ کیتا۔ اوہناں دی پالیسیاں دے کارن دیش وچ کھیتی باڑی اتے صنعت دا اک نواں یگ شروع ہویا۔ نہرو نے بھارت دی ودیش پالیسی دے ترقی وچ اک پرمکھ کردار نبھایا۔

جواہر لال نہرو نے جوزف براج ٹیٹو اتے جمال عبدالناصر دے نال ملکے ایشیا اتے افریقہ وچ اپنویشواد دے خاتمے لئی اک غیرجانبدار تحریک دی سرجنا کیتی۔ اوہ کوریائی جنگ دا انت کرن، سویز نہر اختلاف سلجھان، اتے کانگو سمجھوتے نوں مورتروپ دین ورگے ہور قومانتری مثلیاں دے سمادھان وچ وچولے دی کردار نبھایا۔ پچھم برلن، آسٹریا، اتے لاؤس ورگے کئی ہور اہم مسئلےآں دے حل وچ پردے دے پچھے رہِ کر وی اوہناں دا اہم یوگدان رہا۔ اوہناں نوں سال 1955 وچ بھارت رتن نال نوازیا گیا۔ نمنت کیتا

موت

نہرو پاکستان اتے چین دے نال بھارت دے تعلقاں وچ سدھار نہیں کر پائے۔ پاکستان دے نال اک سمجھوتے تک پہنچن وچ کشمیر مدعا اتے چین دے نال دوستی وچ سیما اختلاف رستے دے روڑے ثابت ہوئے۔ نہرو نے چین دی طرف دوستی دا ہتھ وی ودھایا، لیکن 1962 وچ چین نال جنگ ہو کے رہی۔ نہرو لئی ایہہ اک بہت وڈا جھٹکا سی اتے شاید اوہناں دی موت وی اس کارن ہوئی۔ 27 مئی 1964 نوں جواہر لال نہرو نوں دل دا دورہ پیا جس وچ اوہناں دی موت ہو گئی۔پنڈت جواہرلال نہرو دے انتقال تے اٹل بہاری واجپائی دے منوبھاو اس دا پرگٹاوا کردے ہن "اک سپنا سی جو ادھورا رہِ گیا، اک گیت سی جو گونگا ہو گیا، اک لوء سی جو اننت وچ لین ہو گئی۔ سپنا سی اجیاے اک دنیا دا جو بھے تے بھکھ توں رہت ہووےگا، گیت سی اک اجیاے مہانکاوِ دا جس وچ گیتاں دی گونج اتے گلاب دی مہک سی۔ لوء سی اجیاے دیپک دی جو رات بھر جلدا رہا، ہریک ہنیرے نال لڑدا رہا اتے سانوں رستہ دکھا کے، اک سویر نروان نوں حاصل ہو گئے۔ موت اٹلّ اے، سریر ناشوان اے۔ کھرے سونے دی جس دیہہ نوں اسیں چتا تے چڑھا کے آئے ہاں اس دا نعش مقررہ سی۔ پر کی ایہہ ضروری سی کہ موت انی چوری چھپے آؤندی؟ جدوں سنگی ساتھی سوں راے سی، جدوں پہریدار بے خبر سن، ساڈی زندگی دا اک بیش قیمتی خزانہ لٹیا گیا۔ بھارتماں اس تے سوگوار اے۔ اس دا سبھ توں لاڈلا شہزادہ کھو گیا اے۔ مانوتا اج غم گین اے۔ اس دا پجاری سوں گیا اے۔ شترقی اج اشانت ہے-اس دا پہریدار چلیا گیا اے۔ دلتاں دا سہارا چھٹّ گیا اے۔ جن جن دی اکھ دا تارہ ٹٹ گیا اے۔ تھیٹر دا پردہ ڈگّ گیا اے۔ عالمی دے تھیٹر دا موہری اداکار اپنا آخری ابھنی دکھا کے انتردھیان ہو گیا اے۔"

لکھتاں

جواہر لال نہرو سیاستدان ہون دے نال-نال بہت ودھیا لکھاری وی سن۔

پنجاب دے معاملے وچ نہرو دی پالیسی

جواہر لال نہرو نے لیہندے پنجاب توں اجڑ کے آئے لوکاں دا مڑ وسیبا ودھیا ڈھنگ نال یقینی بنایا۔ پنجاب دے مرکزی حصے، جہڑا اس ویلے پوربی جاں چڑھدے پنجاب وجوں جانیا جان لگا سی، وچ چنڈی گڑھ نامی نواں شہر اساریا گیا۔ یونیورسٹیاں اتے ہسپتال بنائے گئے۔ بھاکھڑا بنھ مکمل کیتا گیا۔ نہرو دی ایہو اچھا سی کہ معاشی ترقی دے ہلارے والیاں کیندرمکھی پریرناواں، سماجی سدبھاونا اتے سیاسی سہہوند جاری راے تاں کہ لوکاں دا ودھیا مستقبل یقینی بنایا جا سکے۔

Nehru in 1918 with wife Kamala and daughter Indira

Jawaharlal Nehru and Rabindranath Tagore

حوالے

بھارت دے وزیراعظم

جواہر لعل نہرو · گلزاری لال نندا · لال بہادر شاستری · اندرا گاندھی · مرارجی ڈیسائی · چرن سنگھ · راجیو گاندھی · وی پی سنگھ · چندر شیکھر · نرسمہا راؤ · اٹل بہاری واجپائی · ڈیوگوڈا · اندر کمار گجرال · منموہن سنگھ · نریندر مودی