سوڈان تنازع ۲۰۲۳ء
سوڈان تنازع ۲۰۲۳ء | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
زیر قبضہ علاقے ۱ دسمبر ۲۰۲۴
سوڈانی فوج دے زیر قبضہ ریپیڈ سپورٹ فورس دے زیر قبضہ | |||||||
| |||||||
محارب | |||||||
تیزگام حمیات افواج حمایت لیبیا[۱] فائل:Flag of the Wagner Group (variant).svg ویگنر گروپ[۲] |
سوڈانی مسلح فوج حمایت مصر[lower-alpha ۱] | ||||||
کمانڈر اور رہنما | |||||||
محمد حمدان دگالو | عبدالفتاح البرہان | ||||||
طاقت | |||||||
70,000–150,000[۵] | 110,000–120,000[۵] | ||||||
ہلاکتیں اور نقصانات | |||||||
۴۲۰+ ہلاک، ۳٬۷۰۰ زخمی[۶] |
سوڈان دی فوجی حکومت دے حریف دھڑاں دے درمیان مسلح تصادم 15 اپریل 2023ء نوں شروع ہويا، جس دی وجہ توں ملک بھر وچ اورخاص طور اُتے راجگڑھ خرطوم تے دارفور دے علاقے وچ شدید جھڑپاں شروع ہوئیاں۔ ۲۳ اپریل تک گھٹ توں گھٹ ۴۲۰ افراد ہلاک تے ۳٬۷۰۰ توں ودھ زخمی ہو چکے نيں۔ [۶]
لڑائی دا آغاز نیم فوجی دستے تیزگام حمیات افواج (RSF) دے اہم سرکاری تھانواں اُتے حملےآں توں شروع ہويا۔ خرطوم سمیت سوڈان بھر وچ فضائی حملےآں، توپ خانے تے بھاری گولہ باری دی اطلاع ملی۔ بمطابق۲۳ اپریل ۲۰۲۳ء[update] ، تک RSF رہنما محمد حمدان دگالو تے سوڈان دے ڈی فیکٹو لیڈر تے آرمی چیف عبدالفتاح البرہان نے کئی اہم سرکاری تھانواں اُتے کنٹرول دا دعویٰ کيتا اے جنہاں وچ جنرل ملٹری ہیڈ کوارٹر، صدارتی محل ، خرطوم انٹرنیشنل ایئرپورٹ ، برہان دی سرکاری رہائش گاہ، تے SNBC ہیڈکوارٹر شامل نيں۔
پس منظر
[سودھو]سوڈان وچ تنازعات دی تریخ غیر ملکی حملےآں تے مزاحمت، نسلی کشیدگی ، مذہبی تنازعات تے وسائل اُتے مبنی اُتے مشتمل اے۔ اس دی جدید تریخ وچ ، مرکزی حکومت تے جنوبی علاقےآں دے درمیان دو خانہ جنگیاں وچ ۱٫۵ ملین افراد ہلاک ہوئے، تے مغربی علاقے دارفور وچ جاری تنازعے نے ۲۰ لکھ افراد نوں بے گھر تے ۲۰۰٬۰۰۰ توں ودھ افراد نوں ہلاک کيتا۔ [۷] ۱۹۵۶ ء وچ آزادی دے بعد توں سوڈان وچ پندرہ توں ودھ فوجی بغاوتاں ہو چکیاں نيں [۸] سوڈان وچ صرف مختصر مدت دے لئی جمہوری سویلین پارلیمانی حکومت رہی اے۔ [۹]
سیاسی تناظر
[سودھو]سابق صدر تے فوجی طاقتور عمر البشیر نے ملک دے مغرب وچ اک جنگ دی صدارت دی تے انہاں نے دارفور دے علاقے وچ ریاستی سرپرستی وچ ہوݨ والے تشدد دی وی نگرانی کی، جس دے نتیجے وچ انہاں اُتے جنگی جرائم تے نسل کشی دے الزامات عائد کيتے گئے۔ دارفور تنازعہ دی اہم شخصیتاں وچ محمد ہمدان "ہیمدتی" دگالو شامل سن، جو ۲۰۲۳ء دی جھڑپاں دے وقت ریپڈ سپورٹ فورسز (RSF) دے کمانڈر سن ۔ ۲۰۱۹ء وچ ، وڈے پیمانے اُتے سول نافرمانی دے تناظر وچ اک بغاوت نے البشیر نوں معزول کر دتا جسنوں اکثر سوڈانی انقلاب دے طور اُتے بیان کيتا جاندا سی۔ وزیر اعظم عبد اللہ حمدوک دی سربراہی وچ اک عبوری مشترکہ سول ملٹری اتحاد حکومت قائم کيتی گئی۔ [۱۰] پر اکتوبر ۲۰۲۱ء وچ ، فوج دی بغاوت نے اقتدار اُتے قبضہ کر ليا جس دی قیادت سوڈانی مسلح افواج (SAF) دے رہنما عبدالفتاح البرہان تے RSF دے رہنما دگالو کر رہے سن ۔ البرہان بعد وچ آنے والی جنتا ، اجارہ داری طاقت دا موثر رہنما بن گیا۔
ریپڈ سپورٹ فورسز
[سودھو]RSF اک نیم فوجی تنظیم اے جس دی جڑاں جنجاوید ملیشیا توں نيں جو دارفر جنگ دے دوران کم کردی سی۔ [۱۱] اسنوں باضابطہ طور اُتے صدر بشیر نے ۲۰۱۳ء وچ بنایا سی تے اس دی قیادت دگالو نے دی سی۔ انہاں نے جون ۲۰۱۹ء وچ خرطوم دے قتل عام دے دوران جمہوریت دے حامی مظاہرین دے خلاف کریک ڈاؤن کر کے بدنامی حاصل کيتی۔ بشیر حکومت نے مسلح افواج دے اندر توں اپنی سلامتی نوں لاحق خطرات نوں روکنے دے لئی آر ایس ایف سمیت کئی مسلح گروہاں نوں پھیلنے دی اجازت دتی۔ [۱۲] RSF تے فوج دونے نے سؤݨ دے بدلے روس توں سیکورٹی ٹریننگ تے ہتھیاراں دی ترسیل توں فائدہ اٹھایا اے۔ RSF تے Dagalo دی طاقت دا استحکام تیزی توں دولت جمع کرنے لگے، نیم فوجی سربراہ نے دارفور وچ سؤݨ دی کان کنی دے اہم تھانواں اُتے قبضہ کر ليا، یمن دی خانہ جنگی دے دوران سعودی زیرقیادت اتحادی افواج دے حصے دے طور اُتے مداخلت کيتی۔[۱۳] اس دی وجہ توں RSF افواج تیزی توں دسیاں ہزار وچ ودھ گئياں، جنہاں وچ ہزاراں مسلح پک اپ ٹرک وی شامل سن، جو خرطوم دی سڑکاں اُتے باقاعدگی توں گشت کردے سن ۔ [۱۳] سوڈان نے اپنی سرزمین اُتے ویگنر دی موجودگی توں مسلسل انکار کيتا اے۔ [۱۴]
ابتدائی تدبیراں
[سودھو]۱۱ اپریل ۲۰۲۳ نوں، RSF دے دستے میروو شہر دے نیڑے تے خرطوم وچ تعینات ہوئے۔ حکومتی افواج نے انہاں نوں اوتھے توں نکل جانے دا حکم دتا لیکن انہاں نے انکار کر دتا۔ ایہ جھڑپاں دا باعث بنی جدوں RSF فورسز نے خرطوم دے جنوب وچ سوبا فوجی اڈے دا کنٹرول سنبھال لیا۔ [۱۵] ۱۳ اپریل ۲۰۲۳ نوں، RSF فورسز نے اپنی متحرک کاری دا آغاز کیتا، جس توں جنتا دے خلاف ممکنہ بغاوت دا خدشہ پیدا ہويا۔ SAF نے نقل و حرکت نوں غیر قانونی قرار دتا۔
ہلاکتاں
[سودھو]ورلڈ ہیلتھ آرگنائزیشن (ڈبلیو ایچ او) دے مطابق، ۲۳ اپریل تک لڑائی وچ ۴۲۰ توں ودھ افراد ہلاک تے ۳٬۷۰۰ زخمی ہو چکے نيں۔ [۶] سوڈان ڈاکٹرز یونین نے ۱۵ اپریل توں ہن تک گھٹ توں گھٹ ۱۷۵ شہریاں دی ہلاکت تے ۱۰۴۱ توں ودھ زخمی ہوݨ دی تصدیق دی اے۔ انہاں دی تعداد وچ گھٹ توں گھٹ ۳۰ افراد شامل نيں جو ۱۸ اپریل نوں پہلی جنگ بندی دے نافذ ہوݨ دے بعد مارے گئے سن ۔ اقوام متحدہ دے بچےآں دے فنڈ نے کہیا کہ اس لڑائی وچ گھٹ توں گھٹ نو بچے ہلاک تے ۵۰ ہور زخمی ہوئے۔ [۱۶] زمین اُتے موجود ڈاکٹراں نے خبردار کيتا کہ بیان کردہ اعداد و شمار وچ تمام ہلاکتاں شامل نئيں نيں کیونجے بوہت سارے لوک نقل و حرکت وچ مشکلات دی وجہ توں ہسپتال نئيں پہنچ سکے۔ سوڈانی ہلال احمر دے ترجمان نے وی کہیا کہ ہلاک ہوݨ والےآں دی تعداد "کم نئيں سی"۔
مقام دے لحاظ توں
[سودھو]العبید تے خرطوم وچ ابتدائی جھڑپاں دے دوران گھٹ توں گھٹ تن شہری ہلاک تے درجناں زخمی ہوئے۔ [۱۷] سوڈان دے ڈاکٹراں دی کمیٹی دے اک بیان وچ کہیا گیا اے کہ خرطوم دے ہوائی اڈے اُتے دو شہری مارے گئے تے اک ہور شخص نوں شمالی کوردوفان ریاست وچ گولی مار دے ہلاک کر دتا گیا۔ [۱۲] ہوائی اڈے اُتے ہلاک ہوݨ والےآں دے بارے وچ خیال کيتا جاندا اے کہ اوہ اک پاندھی طیارے وچ سوار سن جو گولے دی زد وچ آ گیا۔ [۱۸] خرطوم وچ ۱۷ شہریاں سمیت ۲۵ افراد دے ہلاک ہوݨ دی اطلاع اے۔ شہر دے مرکز وچ کئی لاشاں سڑکاں اُتے پئی دیکھی گئياں لیکن لڑائی دی شدت نوں دیکھدے ہوئے انہاں نوں کڈیا نئيں جا سکیا۔ وزارت دفاع تے ہوائی اڈے دے اردگرد دی سڑکاں اُتے لاشاں توں بھری اطلاعات نيں۔ خرطوم یونیورسٹی وچ اک طالب علم نوں گولی مار دے ہلاک کر دتا گیا۔ RSF دی گولہ باری توں اک ۶ سالہ بچہ ہسپتال وچ مر گیا [۱۹] جداں کہ زخمیاں وچ اک ایمبولینس ڈرائیور وی شامل اے۔ [۲۰] شمالی دارفور وچ جھڑپاں دے دوران گھٹ توں گھٹ ۲۵ شہری ہلاک تے ۲۶ زخمی ہوئے، تے راکٹ توں چݪݨ والے گرینیڈ توں ہور تن شہری ہلاک ہوئے، اک سواݨی وی گولی لگنے توں زخمی ہوئی۔ [۲۱] Médecins Sans Frontières دے اک نمائندے نے دسیا کہ گھٹ توں گھٹ ۲۷۹ زخمیاں نوں ریاست دے راجگڑھ الفشیر دے واحد کم کرنے والے ہسپتال وچ داخل کرایا گیا، جنہاں وچوں ۴۴ دی موت ہو گئی۔ مغربی دارفور دے فورو بارنگا وچ مبینہ طور اُتے دسیاں افراد ہلاک تے سینکڑاں زخمی ہوئے۔ [۲۲] جنوبی دارفر دے علاقے نیالا وچ جاری جھڑپاں دے دوران ۸ شہری مارے گئے۔ [۲۳]
غیر ملکی ہلاکتاں
[سودھو]خرطوم وچ کم کرنے والا اک ہندوستانی شہری ۱۵ اپریل نوں گولی لگنے توں ہلاک ہوگیا۔ [۲۴] امریکی محکمہ خارجہ نے ۲۱ اپریل نوں اک امریکی شہری دی ہلاکت دی تصدیق دی ۔ [۲۵] ترکی نال تعلق رکھنے والی دو سالہ بچی ۱۸ اپریل نوں گھر اُتے راکٹ لگنے توں ہلاک ہو گئی سی جدوں کہ اس دے والدین زخمی ہو گئے سن ۔ [۲۶] دو یونانی شہری جو ۱۵ اپریل نوں اک چرچ وچ پھنس گئے سن جدوں انہاں نے اوتھے توں نکلنے دی کوشش کيتی تاں کراس فائر وچ ٹانگاں وچ چوٹاں آئیاں ۔ [۲۷][۲۸] اک فلپائنی تارکین وطن کارکن [۲۹] تے خرطوم دے اک اسکول وچ اک انڈونیشی طالب علم گولیاں توں زخمی ہو گئے۔ [۳۰] ۱۷ اپریل نوں، سوڈان وچ یورپی یونین دے سفیر ، آئرلینڈ دے ایڈن اوہارا اُتے انہاں دے گھر وچ نامعلوم "فوجی لباس پہنے ہوئے مسلح افراد" نے حملہ کيتا تے انہاں نوں معمولی چوٹاں آئیاں لیکن اوہ ۱۹ اپریل نوں دوبارہ کم شروع کرنے وچ کامیاب رہے۔ ۲۳ اپریل نوں اک فرانسیسی انخلاء دے قافلے اُتے گولی چلائی گئی جس توں اک زخمی ہوگیا۔ مصری سفارت خانے دا اک ملازم انخلاء دے مشن دے دوران گولی لگنے توں زخمی ہو گیا۔ [۳۱]
انسانی ہمدردی دے کارکناں دی ہلاکتاں
[سودھو]کبکابیہ وچ ، ورلڈ فوڈ پروگرام (ڈبلیو ایف پی) دے تن ملازمین فوجی اڈے اُتے کراس فائر وچ پھنسنے دے بعد مارے گئے۔ عملے دے دو ہور افراد شدید زخمی ہو گئے۔ [۱۷] ۱۸ اپریل نوں، سوڈان وچ یورپی یونین دے انسانی امداد دے اعلیٰ افسر، بیلجیئم دے ویم فرانسن نوں خرطوم وچ گولی مار دتی گئی تے اوہ شدید زخمی ہوئے۔ ۲۱ اپریل نوں، انٹرنیشنل آرگنائزیشن فار مائیگریشن (IOM) نے اطلاع دتی کہ اس دا اک مقامی ملازم العبید دے نیڑے اپنے خاندان دے نال سفر کردے ہوئے کراس فائر وچ ماریا گیا۔
انسانی بحران
[سودھو]لڑائی دے بعد پیدا ہوݨ والا انسانی بحران ودھ درجہ حرارت دے موسم تے رمضان دے روزے دے دوران ہوݨ والے تشدد دی وجہ توں ہور ودھ گیا۔ بوہتے رہائشی کراس فائر وچ پھنس جانے دے بھَو دی وجہ توں کھانے پیݨ دی اشیاء تے سامان اکٹھا کرنے دے لئی اپنے گھراں توں باہر نکلنے توں قاصر سن ۔ ڈاکٹراں دے اک گروپ نے کہیا کہ ہسپتالاں وچ عملہ کمی اے تے زخمیاں دے داخل ہوݨ دے نال نال سامان دی کمی اے۔ سوڈانی ڈاکٹرز یونین نے کہیا کہ تنازعات والے علاقےآں وچ دو تہائی توں ودھ ہسپتالاں دی خدمات ختم ہو چکیاں نيں جنہاں وچوں ۳۲ نوں فوجیاں نے زبردستی کڈ لیا یا کراس فائر وچ پھنس گئے۔
مہاجرین
[سودھو]ہزاراں باشندے پیدل یا گڈیاں دے ذریعے خرطوم توں ملک دے محفوظ حصےآں دی طرف بھج گئے۔ پر، انہاں وچوں بوہت سارے لوکاں نوں مشکلات دا سامنا کرنا پيا جداں کہ سڑکاں اُتے رکاوٹاں تے ڈکیتیاں دی موجودگی۔ ناروے دی پناہ گزیناں دی کونسل نے کہیا کہ خرطوم توں تقریباً ۳۰۰ اندرونی طور اُتے بے گھر ہوݨ والے افراد سن جو جنوب مشرق توں الغدارف فرار ہو گئے سن ۔ چاڈ نے کہیا کہ اوہ ہزاراں پناہ گزیناں نوں حاصل کر رہیا اے تے پناہ دے رہیا اے جو اس دی سرحد پار کر چکے نيں۔ اقوام متحدہ دی پناہ گزین ایجنسی نے بعد وچ اندازہ لگایا کہ ۱۰٬۰۰۰ توں ۲۰٬۰۰۰ دے درمیان لوک چاڈ بھج گئے سن، اس نے سرحد اُتے اپنی ٹیماں دے اعداد و شمار دا حوالہ دیندے ہوئے کہیا۔ انٹرنیشنل آرگنائزیشن آف مائیگریشن دا کہنا اے کہ تقریباً ۲۰۰۰ سوڈانی باشندے جنوبی سوڈان فرار ہو چکے نيں۔
جنگ بندی دیاں کوششاں
[سودھو]۱۶ اپریل نوں، سوڈانی مسلح افواج تے RSF دے نمائندےآں نے اقوام متحدہ دی طرف توں مقامی وقت دے مطابق ۱۶:۰۰ تے ۱۹:۰۰ دے درمیان لڑائی روکنے دی تجویز اُتے اتفاق کيتا (CAT)۔ [۳۲] سوڈانی فوج نے اعلان کيتا کہ اس نے اقوام متحدہ دی تجویز دی منظوری دے دتی اے کہ فوری انسانی معاملات دے لئی مقامی وقت دے مطابق ۱۶:۰۰ بجے توں روزانہ تن گھینٹے دے لئی اک محفوظ راستہ کھولیا جائے، تے کہیا کہ جے RSF "کوئی عزم[ٹیڈ] کردا اے تاں اوہ ردعمل دا حق محفوظ رکھدا اے۔ خلاف ورزیاں"۔ [۳۳] پر، جنگ بندی دے دوران فائرنگ تے دھماکہ خیز مواد دی آوازاں سنائی دیندی رہیاں، خصوصی نمائندے وولکر پرسی دی طرف توں مذمت کيتی گئی۔ [۳۴] ۱۷ اپریل نوں، کینیا ، جنوبی سوڈان تے جبوتی دی حکومتاں نے ثالث دے طور اُتے کم کرنے دے لئی اپنے صدور نوں سوڈان بھیجنے اُتے آمادگی ظاہر کیتی۔ پر خرطوم ہوائی اڈے نوں لڑائی دی وجہ توں بند کر دتا گیا جس دی وجہ توں ہوائی جہاز توں آمد مشکل ہو گئی۔
۱۸ اپریل نوں، RSF کمانڈر دگالو نے کہیا کہ نیم فوجی دستے نے زخمیاں سمیت عام شہریاں نوں محفوظ راستہ دینے دے لئی اک دن دی جنگ بندی اُتے اتفاق کيتا اے۔ اک ٹویٹ وچ ، انہاں نے کہیا کہ ایہ فیصلہ امریکی وزیر خارجہ انٹونی بلنکن دے نال گل گل تے "دوسرے سجݨ ملکاں دی طرف توں رسائی" دے بعد کيتا گیا اے۔ [۳۵] سوڈانی فوج نے ابتدائی طور اُتے کہیا سی کہ اوہ جنگ بندی دے حوالے توں ثالثاں یا بین الاقوامی برادری دے نال کسی وی ہم آہنگی توں لاعلم اے تے دعویٰ کيتا اے کہ RSF اودوں نوں "کچݪݨ والی شکست" نوں چھپانے دے لئی استعمال کرنے دا منصوبہ بنا رہی اے۔ [۳۶] فوج دے اک جنرل نے بعد وچ تصدیق دی کہ فوج نے ۲۴ گھینٹے دی جنگ بندی اُتے اتفاق کيتا اے جو مقامی وقت دے مطابق شام ۶ بجے (16:00 UTC) اُتے شروع ہوئے گا۔ پر جنگ بندی دے نفاذ دے بعد خرطوم دے وسط وچ گولہ باری تے گولہ باری دی آوازاں آندیاں رہیاں۔ فوج تے آر ایس ایف نے اک دوسرے اُتے جنگ بندی دا احترام کرنے وچ ناکامی دا الزام لگاندے ہوئے بیانات جاری کيتے۔ فوج دی اعلیٰ کمان نے کہیا کہ اوہ راجگڑھ تے ہور علاقےآں نوں محفوظ بنانے دے لئی آپریشن جاری رکھے گی۔ [۳۷]
۱۹ اپریل نوں، فوج تے RSF دونے نے کہیا کہ انہاں نے مقامی وقت دے مطابق شام ۶ بجے (16:00 GMT) توں شروع ہوݨ والی ہور ۲۴ گھینٹے دی جنگ بندی اُتے اتفاق کيتا اے۔ [۳۸] پر، جنگ بندی شروع ہوݨ دے بعد دونے فریقاں دے درمیان شدید لڑائی جاری رہی۔ ۲۱ اپریل نوں، RSF نے کہیا کہ اوہ ۷۲ گھینٹے دی جنگ بندی دا مشاہدہ کرے گا جو اس دن صبح ۶ بجے (04:00 GMT) توں نافذ العمل ہوئے گا، جو عید الفطر دی اسلامی تعطیل دے آغاز دی علامت اے۔ فوج دی جانب توں فوری طور اُتے کوئی بیان نئيں دتا گیا کہ آیا اوہ اس دی پیروی کرے گی۔ اس دوپہر دے بعد فوج دے تن روزہ جنگ بندی اُتے رضامندی دے باوجود، خرطوم تے ہور تنازعات والے علاقےآں وچ دن بھر لڑائی جاری رہی۔
رد عمل
[سودھو]سوڈان توں ردعمل
[سودھو]فوجی
[سودھو]الجزیرہ دے نال اک انٹرویو وچ ، ریپڈ سپورٹ فورسز دے کمانڈر، محمد حمدان دگالو نے عبدالفتاح البرہان اُتے الزام لگایا کہ اوہ آر ایس ایف نوں محاذ آرائی شروع کرنے اُتے مجبور کر رہیا اے تے ایس اے ایف دے کمانڈراں اُتے معزول رہنما عمر البشیر نوں لیاݨ دی سازش کرنے دا الزام لگایا اے۔ بشیر اقتدار وچ واپس ٹویٹر پر، دگالو نے بین الاقوامی برادری توں برہان دے خلاف مداخلت دا مطالبہ کردے ہوئے ایہ دعویٰ کيتا کہ RSF نیہہ پرست عسکریت پسنداں دے خلاف لڑ رہی اے۔
سوڈانی فوج نے RSF اُتے ریاست دے خلاف بغاوت دی سازش دا الزام لگایا تے کہیا کہ RSF نوں بحث دے بغیر تحلیل کر دتا جائے گا۔ اس نے دگالو نوں مجرم قرار دتا تے اس دے لئی مطلوب نوٹس جاری کيتا۔ فوج نے کہیا کہ اوہ ریپڈ سپورٹ فورسز دے لئی سویپ کرے گی تے شہریاں نوں اندر رہنے دی تاکید دی اے۔ سوڈانی مسلح افواج دے میڈیا نمائندے نے الجزیرہ نوں دسیا کہ ریٹائرڈ سابق فوجیاں نے RSF دے خلاف SAF دی لڑائی وچ شمولیت اختیار کيتی اے۔
البرہان دے حوالے توں دسیا گیا کہ اوہ "صبح نو بجے ریپڈ سپورٹ فورسز نے میرے گھر اُتے حملہ کرنے توں صدمے وچ نيں"، جدوں کہ ایہ وی دسیا کہ صدارتی محل تے ہور سرکاری تنصیبات SAF دے کنٹرول وچ نيں۔
سویلین
[سودھو]سابق وزیر اعظم عبد اللہ حمدوک نے عوامی طور اُتے البرہان تے دگالو دونے توں لڑائی بند کرنے دی اپیل کيتی۔
۱۸ اپریل نوں، نیشنل امہ پارٹی دے ال-واسگ البیریر SAF تے RSF دے نال گل گل کر رہے سن تاکہ اوہ فوری طور اُتے لڑائی بند کر دتیاں۔
۱۸ اپریل نوں، خرطوم دی مزاحمتی کمیٹیاں دے الفتح حسین نے لڑائی نوں فوری طور اُتے روکنے دا مطالبہ کردے ہوئے کہیا کہ مزاحمتی کمیٹیاں نے طویل عرصے توں SAF نوں "اپنی بیرکاں وچ واپس آنے" تے RSF نوں تحلیل کرنے دا مطالبہ کيتا سی۔
سوڈانی مزاحمتی کمیٹیاں نے طبی امداد دے نیٹ ورکس نوں مربوط کیتا، دیواراں اُتے جنگ مخالف پیغامات دا چھڑکاؤ کیتا، تے مقامی برادریاں دی حوصلہ افزائی دی کہ اوہ RSF یا SAF دا نال دینے توں گریز کرن۔ مزاحمتی کمیٹیاں دے اک رکن، حامد مرتضیٰ نے مزاحمتی کمیٹیاں نوں "اپنے حلفےآں وچ بیداری پیدا کرنے تے جنگ نوں فوری طور اُتے ختم کرنے والے اقدامات دی حمایت وچ اہم کردار" دے طور اُتے بیان کيتا۔
بین اقوامی
[سودھو]۱۹ اپریل نوں، سوڈان وچ سفارتی مشن، جنہاں وچ کینیڈا ، فرانس ، جرمنی ، اٹلی ، جاپان ، ہالینڈ ، ناروے ، پولینڈ ، جنوبی کوریا ، سپین ، سوئٹزرلینڈ ، سویڈن ، برطانیا، ریاستہائے متحدہ تے یورپی مُلک شامل سن ۔ یونین نے اک مشترکہ بیان جاری کيتا جس وچ لڑن والے فریقین توں مطالبہ کيتا گیا کہ اوہ بین الاقوامی قانون دے تحت اپنی ذمہ داریاں دی پابندی کرن، خاص طور اُتے انہاں اُتے زور دتا کہ اوہ "شہریاں، سفارت کاراں تے انسان سجݨ اداکاراں دی راکھی کرن، ہور کشیدگی توں گریز کرن تے "بقایا مسائل نوں حل کرنے" دے لئی گل گل شروع کرن۔
حوالے
[سودھو]- ↑ Faucon, Benoit; Said, Summer; Malsin, Jared (19 اپریل 2023). "Libyan Militia and Egypt's Military Back Opposite Sides in Sudan Conflict". The Wall Street Journal. https://www.wsj.com/articles/libyan-militia-and-egypts-military-back-opposite-sides-in-sudan-conflict-87206c3b. "Khalifa Haftar, the commander of a faction that controls eastern Libya, dispatched at least one plane to fly military supplies to Sudan’s paramilitary Rapid Support Forces"
- ↑ Elbagir, Nima; Mezzofiore, Gianluca; Qiblawi, Tamara (20 اپریل 2023). "Exclusive: Evidence emerges of Russia's Wagner arming militia leader battling Sudan's army". CNN. https://amp.cnn.com/cnn/2023/04/20/africa/wagner-sudan-russia-libya-intl/index.html. "The Russian mercenary group Wagner has been supplying Sudan's Rapid Support Forces (RSF) with missiles to aid their fight against the country's army, Sudanese and regional diplomatic sources have told CNN. The sources said the surface-to-air missiles have significantly buttressed RSF paramilitary fighters and their leader Mohamed Hamdan Dagalo"
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےegy1
لئی۔ - ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےegy2
لئی۔ - ↑ ۵.۰ ۵.۱ "Sudan: Stalemates rule out one-man victory". DW. 19 اپریل 2023. https://www.dw.com/en/sudan-stalemates-rule-out-one-man-victory/a-65373902#:~:text=%22The%20range%20of%20the%20RSF,duty%20personnel%2C%22%20she%20added..
- ↑ ۶.۰ ۶.۱ ۶.۲ "First evacuations of foreign nationals stuck in Sudan announced". 23 اپریل 2023. https://edition.cnn.com/2023/04/22/africa/sudan-army-foreign-evacuations-intl/index.html. سائیٹ غلطی: Invalid
<ref>
tag; name "First Evacuations" defined multiple times with different content - ↑ "Sudan: The basics" (in en). 2023-04-17. https://web.archive.org/web/20230415115739/https://www.bbc.com/news/live/world-africa-65285254. Retrieved on 2023-04-17.
- ↑ Fabricius, Peter (31 جولائی 2020). "Sudan, a coup laboratory" (in en). https://web.archive.org/web/20230417070705/https://issafrica.org/iss-today/sudan-a-coup-laboratory. Retrieved on 2023-04-17.
- ↑ Biajo, Nabeel (22 اکتوبر 2022). "Military Rule No Longer Viable in Sudan: Analyst" (in en). https://web.archive.org/web/20230417070705/https://www.voaafrica.com/a/sudan-october-revolution/6799915.html. Retrieved on 2023-04-17.
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے:3
لئی۔ - ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے:2
لئی۔ - ↑ ۱۲.۰ ۱۲.۱ Uras, Umut; Gadzo, Mersiha; Siddiqui, Usaid. "Sudan updates: Explosions, shooting rock Khartoum". https://web.archive.org/web/20230415095207/http://www.aljazeera.com/news/liveblog/2023/4/15/sudan-unrest-live-news-explosions-shooting-rock-khartoum. Retrieved on 2023-04-15. سائیٹ غلطی: Invalid
<ref>
tag; name "AJLiveNews" defined multiple times with different content - ↑ ۱۳.۰ ۱۳.۱ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےCNN Paramilitary
لئی۔ - ↑ "Russia's Lavrov pledges support on lifting UN sanctions, defends Wagner on Sudan visit". 9 فروری 2023. https://web.archive.org/web/20230225184642/https://www.france24.com/en/africa/20230209-russia-s-lavrov-meets-sudan-s-military-leaders-in-final-stop-of-africa-tour. Retrieved on 16 اپریل 2023.
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے:5
لئی۔ - ↑ "Nine children killed in Sudan fighting – Unicef" (in en). 20 اپریل 2023. https://web.archive.org/web/20230417144545/https://www.bbc.com/news/live/world-africa-64393826. Retrieved on 2023-04-20.
- ↑ ۱۷.۰ ۱۷.۱ "السودان.. اشتباكات عنيفة بين الجيش وقوات الدعم السريع (لحظة بلحظة)" (in ar). https://web.archive.org/web/20230415142945/https://mubasher.aljazeera.net/news/politics/liveblog/2023/4/15/%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%83%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D8%B3%D9%84%D8%AD%D8%A9-%D8%A8%D9%8A%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%8A%D8%B4. Retrieved on 2023-04-16. سائیٹ غلطی: Invalid
<ref>
tag; name "aj" defined multiple times with different content - ↑ "Two dead after shell hits plane on Khartoum runway – reports" (in en-UK). https://web.archive.org/web/20230419021324/https://www.bbc.com/news/live/world-africa-65285254/page/6. Retrieved on 2023-04-18.
- ↑ "Students trapped, hospitals shelled and diplomats assaulted as Sudan fighting intensifies" (in en). 18 اپریل 2023. https://web.archive.org/web/20230418122012/https://edition.cnn.com/2023/04/18/africa/sudan-fighting-intensifies-students-intl-hnk/index.html. Retrieved on 2023-04-18.
- ↑ "Sudan fighting: 39 hospitals 'bombed out of service'" (in en-gb). https://web.archive.org/web/20230417144545/https://www.bbc.com/news/live/world-africa-64393826. Retrieved on 2023-04-19.
- ↑ "مراسل العربية: مقتل شخصين وإصابة 26 آخرين من المدنيين في الخرطوم بحري #العربية_عاجل". https://web.archive.org/web/20230415180300/https://twitter.com/AlArabiya_Brk/status/1647232265762623488. Retrieved on 15 اپریل 2023.
- ↑ "سقوط قتلى وجرحي جراء اشتباكات بين الجيش والدعم السريع بالفاشر" (in ar). 15 اپریل 2023. https://web.archive.org/web/20230415180305/https://www.darfur24.com/2023/04/15/%D8%B3%D9%82%D9%88%D8%B7-%D9%82%D8%AA%D9%84%D9%89-%D9%88%D8%AC%D8%B1%D8%AD%D9%8A-%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%A1-%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%83%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%D9%8A%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%8A/. Retrieved on 2023-04-16.
- ↑ "Sudan group: Dozens killed in fighting between army, paramilitary" (in en-US). https://web.archive.org/web/20230415230221/https://www.cbsnews.com/news/sudan-group-says-dozens-killed-in-fighting-between-army-paramilitary-khartoum/. Retrieved on 2023-04-16.
- ↑ "Dozens killed as fighting between Sudan military rivals enters a second day" (in en). 16 اپریل 2023. https://web.archive.org/web/20230416003738/https://edition.cnn.com/2023/04/15/africa/sudan-presidential-palace-intl/index.html. Retrieved on 2023-04-16.
- ↑ "1 American dead in Sudan as U.S. readies troops for potential embassy evacuation amid heavy fighting" (in en). 21 اپریل 2023. https://web.archive.org/web/20230421153609/https://www.cbsnews.com/news/sudan-american-dead-us-troops-embassy-evacuation-khartoum/. Retrieved on 2023-04-22.
- ↑ "Turkish toddler killed in ongoing clashes in Sudan" (in en). 18 اپریل 2023. https://web.archive.org/web/20230420145522/https://www.aa.com.tr/en/africa/turkish-toddler-killed-in-ongoing-clashes-in-sudan/2875179. Retrieved on 2023-04-20.
- ↑ "Trapped in a church in Sudan with no food or water" (in en). 19 اپریل 2023. https://web.archive.org/web/20230417144545/https://www.bbc.com/news/live/world-africa-64393826. Retrieved on 2023-04-19.
- ↑ "Σουδάν: Δραματική κατάσταση για τους Έλληνες εγκλωβισμένους και τραυματίες - Χωρίς προμήθειες, ιατρική περίθαλψη και ρεύμα" (in el). 18 اپریل 2023. https://web.archive.org/web/20230420062103/https://www.ethnos.gr/World/article/256409/soydandramatikhkatastashgiatoysellhnesegklobismenoyskaitraymatiesxorispromhtheiesiatrikhperithalpshkaireyma. Retrieved on 2023-04-22.
- ↑ "Filipino injured in Sudan clashes; 80 requesting to be rescued: DFA" (in en). 20 اپریل 2023. https://web.archive.org/web/20230420121216/https://news.abs-cbn.com/news/04/20/23/ofw-injured-in-sudan-clashes-80-requesting-rescue-dfa. Retrieved on 2023-04-20.
- ↑ "1 WNI Terluka Kena Peluru Nyasar saat Terjebak Perang Saudara di Sudan" (in id). 18 اپریل 2023. https://web.archive.org/web/20230418033543/https://www.cnnindonesia.com/internasional/20230418095739-127-939134/1-wni-terluka-kena-peluru-nyasar-saat-terjebak-perang-saudara-di-sudan. Retrieved on 2023-04-22.
- ↑ "Foreign powers rescue nationals while Sudanese must fend for themselves" (in en). 23 اپریل 2023. https://edition.cnn.com/2023/04/23/europe/france-evacuates-citizens-sudan-hnk-intl/index.html. Retrieved on 2023-04-24.
- ↑ "Sudanese army and RSF back 'urgent humanitarian ceasefire'" (in en). https://web.archive.org/web/20230415115739/https://www.bbc.com/news/live/world-africa-65285254. Retrieved on 2023-04-16.
- ↑ "Sudan approves passage for urgent humanitarian cases" (in en). https://web.archive.org/web/20230416144810/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2023/4/16/sudan-unrest-live-news-dozens-dead-as-fighting-enters-second-day. Retrieved on 2023-04-16.
- ↑ "UN envoy to Sudan 'disappointed' by ceasefire violations" (in en). https://web.archive.org/web/20230417073638/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2023/4/17/sudan-fighting-live-news-nearly-100-killed-as-clashes-spread. Retrieved on 2023-04-17.
- ↑ "RSF leader agrees to 24-hour armistice" (in en). https://web.archive.org/web/20230418085840/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2023/4/18/sudan-live-news-rsf-fighting-for-rights-of-our-people. Retrieved on 2023-04-18.
- ↑ "Sudan's army denies knowledge of ceasefire" (in en). https://web.archive.org/web/20230418085840/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2023/4/18/sudan-live-news-rsf-fighting-for-rights-of-our-people. Retrieved on 2023-04-18.
- ↑ "Fighting continues in Sudan hours after ceasefire was to begin" (in en). https://web.archive.org/web/20230419082851/https://www.aljazeera.com/news/2023/4/18/heavy-gunfire-shatters-khartoum-despite-sudan-truce-deal. Retrieved on 2023-04-19.
- ↑ "Army agrees to 24-hour ceasefire" (in en). https://web.archive.org/web/20230419075016/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2023/4/19/sudan-unrest-live-news-fighting-rages-as-ceasefire-breaks-down. Retrieved on 2023-04-20.
سائیٹ غلطی: <ref>
ٹیگ اک ٹولی جیدا ناں "lower-alpha" اے ہیگے نیں، پر کوئی <references group="lower-alpha"/>
ٹیگ نا لبھیا۔