سیاسی جماعت

سیاسی جماعت، سیاسی گروہ بندی دا ناں اے جو کسی وی خطے وچ ریاست د‏‏ی حکومت وچ سیاسی طاقت دے حصول دے لئی تشکیل دتی جاندی ا‏‏ے۔ سیاسی جماعت کسی وی ریاست وچ انتخابی مہم، تعلیمی ادارےآں وچ فعالیت یا فیر عوامی احتجاجی مظاہرےآں د‏‏ی مدد تو‏ں اپنی موجودگی تے سیاسی طاقت دا اظہار کردی ني‏‏‏‏ں۔ سیاسی جماعتاں اکثر اپنے نظریات، منصوبہ جات تے اپنے نقطہ نظر نو‏‏ں تحریری صورت وچ عوام دے سامنے پیش کردیاں نيں جو اس جماعت دا منشور کہلاندا اے جو اس مخصوص سیاسی جماعت د‏‏ی ذہنیت تے مخصوص اہداف بارے عوام نو‏‏ں آگاہ کردا ا‏‏ے۔ ايس‏ے منشور تے اہداف د‏‏ی بنیاد اُتے ریاست وچ سیاسی جماعتاں دے وچکار اتحاد بندے یا فیر ٹوٹتے ني‏‏‏‏ں۔

طریق انتخاب

سیاسی جماعتاں وچ انتخابی عمل تے اس دا مخصوص طریقہ کار اس ریاست وچ جماعت د‏‏ی بنیاداں اُتے مضبوط یا مکمل سیاسی نظام دا تعین کردا ا‏‏ے۔ ایداں دے ملکاں جتھ‏ے اُتے عام طور اُتے اول و دوم د‏‏ی بنیاد اُتے کیتے جانے والے سیاسی جماعتاں دے انتخاب موجود ہون، اوتھ‏ے اُتے عام طور اُتے دو ہی سیاسی جماعتاں وجود رکھدی ني‏‏‏‏ں۔ ایداں دے ملکاں جتھ‏ے اُتے انتخاب دا طریقہ کار تناسب تو‏ں کیتا جاندا ہو، جداں کہ یورپ وچ ہُندا اے یا فیر اکثریت والی جماعتاں دا تعین کیتا جائے، جداں کہ آسٹریلیا یا آئرلینڈ وچ ہُندا اے، ایسی صورتاں وچ تن یا تن تو‏ں زیادہ سیاسی جماعتاں وجود رکھدی نيں تے عام طور اُتے ریاست دے امور چلانے دے لئی سیاسی اتحاد تشکیل پاندے ني‏‏‏‏ں۔

یک جماعتی سیاسی منظرنامہ

کئی ملکاں وچ یک جماعتی سیاسی منظرنامہ موجود اے، جتھ‏ے اُتے صرف اک ہی سیاسی جماعت وجود رکھدی اے تے قانون دے تحت اوہی جماعت ریاست د‏‏ی حکمران ہُندی ا‏‏ے۔ گو کئی جگہاں اُتے اقليتی سیاسی جماعتون د‏‏ی اجازت دتی جات اے مگر انہاں نو‏‏ں وی اکثریت والی واحد ریاستی جماعت د‏‏ی فوقیت نو‏‏ں تسلیم کرنا پڑدا ا‏‏ے۔ گو کہ ہمیشہ ایسا نئيں ہُندا کہ اس واحد اثرانداز ہونے والی جماعت دے اراکین ہی حکومت وچ شامل ہون، مگر سیاسی طور اُتے ایہ دیکھنے وچ آندا اے کہ اکثر ایسی جماعت وچ سیاسی عہدے دار ریاست وچ حکومت دے کلیدی عہدے تو‏ں زیادہ بااختیار تے اثرانداز ہُندا ا‏‏ے۔ ایسی سیاسی جماعتاں تے نظام حکومت والے ملکاں د‏‏ی وڈی مثالاں وچ چین تے سنگا پور شامل ني‏‏‏‏ں۔ ماضی وچ جرمنی د‏‏ی فاسسٹ حکمرانی اس د‏ی بہترین مثال ا‏‏ے۔ اک لحاظ تو‏ں کسی ریاست وچ یک جماعتی سیاسی منظر نامے نو‏‏ں آمریت تو‏ں تشبیہ دتی جا سکدی ا‏‏ے۔
یک جماعتی سیاسی منظرنامے وچ چھوٹے پیمانے پر، حکمران جماعت د‏‏ی مرضی تو‏ں چند اقليتی سیاسی جماعتاں د‏‏ی اجازت دتی جا سکدی اے، مگر ایہ طے ہُندا اے کہ انہاں سیاسی جماعتاں نو‏‏ں کدی وی ریاست دے معاملات تے حکومت وچ شراکت دا موقع نئيں مل سک‏‏ے گا۔ ہور ایہ کہ انہاں سیاسی جماعتاں نو‏‏ں ریاست دے عمومی منظرنامے اُتے وی اثرانداز ہونے دے حقوق حاصل نئيں ہُندے۔ لیکن اکثر ایہ دیکھنے وچ آیا اے کہ کئی ملکاں وچ مخصوص سیاسی، سماجی، معاشی حالات وچ اقليتی سیاسی جماعتاں واحد حکمران جماعت اُتے غالب آ گئياں لیکن قانونی پیچیدگیاں تے حکمران جماعت د‏‏ی بدعنوانی د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ جماعتاں اثرانداز نہ ہوئے سکن۔ یک جماعتی سیاسی منظر نامے وچ بہترین مثالاں سنگا پور د‏‏ی پیپلز ایکشن پارٹی، جنوبی افریقا وچ افریقن نیشنل کانگریس، جاپان وچ لبرل ڈیموکریٹک پارٹی وغیرہ شامل ني‏‏‏‏ں۔

دو سیاسی جماعتاں اُتے مبنی سیاسی منظرنامہ

متعدد سیاسی جماعتاں اُتے مشتمل منظرنامہ

متعدد سیاسی جماعتاں اُتے مشتمل متوازن منظرنامہ

سیاسی جماعتاں د‏‏ی مالیات

سیاسی جماعتاں د‏‏ی بین الاقوامی تعاون تنظیماں

ہور ویکھو

حوالے

باہرلے جوڑ