شقیقہ
شقیقہ | |
---|---|
درد شقیقہ دی اک مریضہ | |
خصوصیت | اعصابیات |
علامات | سر درد، متلی، فرق سماعت، فوٹوفوبیا |
عمومی حملہ | بلوغت دے نیڑے نیڑے زمانہ وچ [۱] |
دورانیہ | , بار بار، مسلسل یا طویل دورانیہ[۱] |
وجوہات | ماحولیاتی سبب یا وراثتی[۲] |
خطرہ عنصر | خاندانی تریخ، خواتین |
تدارک | میٹوپرولول، والپروٹ، ٹوپیرامائیٹ[۳] |
معالجہ | آئبوپروفین، ارگوٹامائین، ٹریپٹائن، پیراسیٹامول |
تعدد | ~15%[۴] |
شقیقہ یا مائیگرین سر درد دی اک قسم اے جو اک میعاد تک رہندی اے۔ اس وچ ميں مبتلا افراد اکثر روشنی توں وی تکلیف محسوس کردے نيں تے درد دے اوقات وچ اندھیرے وچ رہنا پسند کردے نيں۔ ایہ تکلیف سرخ، پیلی تے سفید روشنی توں ودھ جاندی اے جدوں کہ سبز روشنی اس درد نوں کم کردی اے ۔قدیم مصر دے ابریس پپائرس (جو 1550 ق م وچ لکھیا گیا تھا)، وچ وی اِس مرض دا ثبوت ملدا اے۔
علامات
[سودھو]اِس مرض وچ نصف سر وچ سجے یا کبھے جانب تے کدی کدی سارے سر وچ باری دے نال شدید درد ہُندا اے۔ سارے سر وچ درد دی صورت وچ وی سر دی اک جانب درد دا احساس نسبتاً زیادہ ہُندا اے۔ درد دے نال متلی، قے تے آواز و روشنی دے تئاں بہت زیادہ حس انگیزی ہوجاندی اے۔ طلوع آفتاب دے نال ہی درد وچ اضافہ ہونے لگدا اے تے زوال آفتاب دے نال اِس دی شدت وچ کمی ہُندی جاندی اے تے غروب آفتاب دے نال ہی ایہ درد ختم ہوجاندا اے تے مریض پرسکون ہوجاندا اے۔
درد شروع ہونے توں پہلے مریض نوں عام طور اُتے ضعف، ماندگی، سستی و کاہلی تے سر بھاری ہونے دی کیفیت محسوس ہُندی اے۔ اکھاں دے سامنے چنگاریاں اُڑدی دکھادی دیندی نيں۔ ایہ علامات عموماً طلوع آفتاب دے نال ہی شروع ہوجاندی نيں۔ اِس دے بعد صدغین، ابرو تے اکھ دے پِچھے والے حصے وچ آہستہ آہستہ درد شروع ہُندا اے تے رفتہ رفتہ ودھ کے تیز ہُندا جاندا اے۔ اِس دے نال ہی صدغین دی نساں ابھرتی ہوئی درد ہونے لگتی نيں۔ مریض نوں اِس کیفیت وچ تیز آواز یا تیز روشنی برداشت نئيں ہُندی۔ حرکت جسمانی توں سر بھاری محسوس ہُندا اے۔ بینائی وچ خلل وی واقع ہُندا اے تے جے احتیاط نہ کيتی جائے تاں بصارت توں محرومی وی دیکھنے وچ آندی اے۔ عموماً سر درد اک ہی جانب ہُندا اے تے بعض اوقات سارے سر وچ ہونے لگدا اے اُتے درد دی شدت سر دے اک حصے وچ غالب رہندی اے۔ سر چھونے اُتے گرم محسوس ہُندا اے۔ مریض دے چہرے دی رنگت پھیلی معلوم ہُندی اے۔ جسم کانپتا اے تے نبض آہستہ چلدی اے۔ درد دی شدت وچ مریض نوں متلی تے قے وی ہونے لگتی اے تے اِس وچ ابتدائی طور اُتے غذائی مادہ خارج ہُندا اے تے بعد وچ فاسد اخلاط خارج ہُندے نيں۔ اِنہاں فاسد اخلاط دی کثرت جدوں دماغ اُتے حاوی ہُندی اے تاں اِس صورت وچ غضبناک درد محسوس ہُندی اے تے اُس وقت درد دی شدت اکھاں تے صدغین اُتے زیادہ ہوجاندی اے تے مریض بے ہوش ہوجاندا اے۔[۵]
درد شقیقہ کس عمر وچ شروع ہُندا اے ؟
[سودھو]شقیقہ عام طور اُتے سن بلوغت دے ابتدائی ایام وچ شروع ہُندا اے تے مرداں دی نسبت خواتین وچ کثیرالوقوع اے۔ ماہرین امراض دے مطابق اکثر بچپن وچ صفراوی امراض دی سرگزست توں وی ایہ مرض پیدا ہوئے سکدا اے لیکن ضعیف تے ادھیڑ عمر افراد وچ ایہ مرض نادر الوقوع اے۔ 50 سال دی عمر دے بعد اُس دی نوبت عام طور اُتے ختم ہوجاندی اے۔ شقیقہ دی نوبت خواتین وچ حیض دے قریبی سالاں وچ تعلق رکھدی اے کیونجے سن ایاس دے بعد ایہ مرض خواتین وچ نئيں پایا جاندا۔
مدت شدت
[سودھو]درد شقیقہ دی متعدد مشہور علامات وچوں چند ایہ نيں
[سودھو]- مکمل سر درد: اِس قسم وچ مریض سر دے تمام حصےآں وچ درد نوں محسوس کردا اے۔
- حشائی اختلال: اِس قسم وچ مریض نوں متلی، قے یا بعض اوقات اسہال دا عارضہ وی لاحق ہوجاندا اے۔
- یک نسمہ درد: اِس قسم وچ مریض سر دی کِسے اک رگ یا شریان وچ درد نوں محسوس کردا اے۔
درد شقیقہ دے اسباب
[سودھو]- نزلہ دی رطوبت دا کِسے اک شق یا حصہ وچ
- محبوس ہوجانا
- بخارات دا تمام جسم یا کِسے عضو توں سر دی طرف صعود کرجانا
- سرد یا گرم اخلاط
- کثرت جماع
- کثرت حیض
- خواتین دا عرصہ تک بچےآں نوں دُدھ پلیانا
- اختناق الرحم
- قبض
- سوء ہضم
- خون دی کمی
- سر درد دی کثرت
- دماغی مشاغل دی کثرت
- جسمانی ضعف دا ودھ جانا
- بے خوابی
- تھکان
- ضعف بصارت
- وجع المفاصل
- نقرس
- سوء مزاج عصب
- تیز روشنی دے باعث
- کِسے تیز بو دے باعث
- وراثتی
- کثرتِ فاقہ کشی
- سریع الاشتعال دی کیفیت
- حساسیت دا ودھ جانا
علاج
[سودھو]مریض نوں سرد غذاواں دا استعمال کروایا جائے، گرم اشیاء توں پرہیز کیتا جائے۔ فصد کھلوائی جائے۔ پنڈلیاں تے پیراں دی مالس کيتی جائے۔ حالت سکون وچ مریض نوں پاک صاف تے خوش و خرم رہنے دی تاکید کيتی جائے۔ مریض نوں درد دے وقت غذا نہ دتی جائے۔ کثرت مشاغل تے دماغی کماں توں پرہیز کیتا جائے۔ طلوع آفتاب توں پہلے مریض نوں کھلی فضاء وچ سیر کروائی جائے۔ طلوع آفتاب دے فوراً بعد کھانا کھلایا جائے لیکن کھانے وچ پانی کم پیتا جائے
عالمی سطح اُتے
[سودھو]شقیقہ ایسا مرض اے جو تقریباً ہر ملک وچ پایا جاندا اے۔ دنیا دی کل آبادی دا 15 فیصد درد شقیقہ وچ مبتلاء اے۔ 2016ء وچ ایہ مرض عام امراض دی لسٹ وچ شامل ہويا۔
ہور ویکھو
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ ۱.۰ ۱.۱ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےWHO2012
لئی۔ - ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےLulli2007
لئی۔ - ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےArm2013
لئی۔ - ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےLancetEpi2012
لئی۔ - ↑ حکیم وسیم احمد اعظمی: معالجات، جلد 1، صفحہ 72 تا 76۔ مطبوعہ دہلی، 1992ء۔