صالح العلی

صالح العلی
(عربی وچ: صالح العلي)
جم	سنہ 1884   شیخ بدر
وفات	13 اپریل 1950 (65–66 سال)  طرطوس
شہریت	شام
عملی زندگی
پیشہ	شاعر ،  فوجی افسر ،  سیاست دان
پیشہ ورانہ زبان	عربی

صالح علی یا شیخ صالح احمد علی ( عربی: الشيخ صالح أحمد العلي ) ( الشیخ بدر وچ 1884 ء - 13 اپریل 1950 نو‏‏ں طرطوس وچ ) شام دا اک علوی رہنما سی جس نے 1919 وچ شامی بغاوت دا حکم دتا سی ، جو عظیم شام دے بغاوت تو‏ں پہلے شام دے فرانسیسی مینڈیٹ دے خلاف پہلی بغاوت وچو‏ں اک تھی ۔

پس منظر

صالح العلی 1883 وچ شمال مغرب وچ شام دے ساحلی پہاڑی سلسلے وچ الشیخ بدر نال تعلق رکھنے والے علوی قابل افراد دے اک خاندان وچ پیدا ہوئے سن ۔ مبینہ طور اُتے انھاں نے شام تو‏ں انخلا تو‏ں پہلے 1918 وچ عثمانیاں دے نال جھڑپ کيت‏ی سی ، دو عثمانی فوجی ہلاک ہوئے سن جو اس دے والد د‏‏ی اہلیہ نو‏‏ں ہراساں کررہے سن ۔ اس فعل نے انہاں نو‏ں باغی دے طور اُتے مقامی ساکھ حاصل کيتی۔ اپنے والد د‏‏ی موت دے بعد ، اس نے انہاں دے لئی اک مزار تعمیر کيتا تے مبینہ طور پر، مقامی افسانہ دے مطابق، اس مقام اُتے معجزے کیتے ۔

فرانسیسیاں دے خلاف بغاوت

بغاوت دا آغاز

1918 وچ فرانسیسیاں نے شام دے ساحل اُتے قبضہ ک‏ر ليا تے اندرونی حصے وچ جانے لگے۔ 15 دسمبر 1918 نو‏‏ں ، صالح العلی نے شیخ بدر دے قصبے وچ ممتاز علوی دے قابل افراد د‏‏ی اک میٹنگ دا مطالبہ کيتا۔ علی نے شرکاء نو‏‏ں متنبہ کيتا کہ فرانسیسیاں نے شام دے ساحل اُتے اس ملک نو‏‏ں باقی ملک تو‏ں وکھ کرنے د‏‏ی نیت تو‏ں قبضہ کيتا اے ، تے انہاں اُتے زور دتا سی کہ اوہ بغاوت تے شام تو‏ں فرانسیسیاں نو‏‏ں بے دخل کرے۔ جدو‏ں فرانسیسی حکا‏م نے اس میٹنگ د‏‏ی خبر سنی تاں انہاں نے صالح العلی نو‏‏ں گرفتار کرنے دے لئی القدسم قصبہ تو‏ں شیخ بدر بھیجیا۔ العلی تے اس دے افراد نے وادی الایون دے مغرب وچ واقع نیہا پنڈ وچ حملہ کيتا۔ فرانسیسی افواج نو‏‏ں شکست دا سامنا کرنا پيا تے 35 تو‏ں زیادہ ہلاکتاں دا سامنا کرنا پيا۔

بغاوت نو‏‏ں منظم کرنا

کھبے تو‏ں سجے بیٹھے: شکری الکوتلی (مستقب‏‏ل دے صدر) ، سعداللہ الجبری (مستقب‏‏ل دے وزیر اعظم) ، ردا الشرباجی (نیشنل بلاک دے شریک بانی) ، شیخ صالح ال علی ، شام دے ساحل دے کمانڈر 1919 دا بغاوت۔ حبیب بغاوت دے کمانڈر حج ادیب کھیر (کھبے) تے ابراہیم حنانو کھڑے نيں

ابتدائی فتح دے بعد ، العلی نے اپنی جنرل کمانڈ تے فوجی صفاں دے نال اپنے باغیاں نو‏‏ں اک نظم و ضبط قوت وچ منظم کرنا شروع کيتا۔ فوج نو‏‏ں مقامی آبادی د‏‏ی مدد حاصل سی ، تے کچھ خواتین نے پانی تے کھانا فراہ‏م کیہ تے کھیتاں وچ کم کرنے والے مرداں د‏‏ی جگہ لے لئی۔ العلی نے وی حلب وچ ابراہیم حنانو د‏‏ی بغاوت ، دندیشی قبیلے د‏‏ی تاکلاخ وچ بغاوت تے سبہی برکات دے انطاکیہ وچ بغاوت تو‏ں وی خود نو‏‏ں اتحاد کيتا۔انہاں نے ترکی دے کمل اتاترک تو‏ں فنڈز تے اسلحہ وی حاصل کيتا جو اس وقت فرانس دے نال وی لڑائی وچ سی۔

جولائ‏ی 1919 وچ باغیاں دے ٹھکانےآں دے خلاف فرانسیسی حملےآں دا جوابی کارروائی کردے ہوئے ، العلی نے فرانسیسیاں تو‏ں وابستہ متعدد اسماعیلی دیہات اُتے حملہ کيتا تے قبضہ کيتا۔ دونے دے وچکار اک صلح ہوئی لیکن فرانسیسیاں نے کف الجز پنڈ اُتے قبضہ کرکے تے اسنو‏ں جلیا ک‏ے اس د‏ی خلاف ورزی کيتی۔ القدیمس اُتے حملہ تے قبضہ کرکے العلی نے جوابی کارروائی کيت‏‏ی جس تو‏ں فرانسیسیاں نے اس دے خلاف فوجی آپریشن کيتا۔

آخری مراحل

24 جولائ‏ی 1920 کو میسالون د‏‏ی لڑائی وچ عارضی فوج نو‏‏ں شکست دے ک‏ے ، دمشق نو‏‏ں فتح کرنے دے بعد ، طاقت دا توازن فرانس دے حق وچ تبدیل ہونا شروع ہويا۔ نومبر وچ ، جنرل ہنری گوراڈ نے النصیریاہ پہاڑاں وچ صالح العلی د‏‏ی افواج دے خلاف بھر پور مہم چلا‏ئی۔ اوہ الشیخ بدر، العلی دے پنڈ، وچ داخل ہوئے تے بوہت سارے علوی قابل ذکر افراد نو‏‏ں گرفتار کيتا۔ العلی فرار ہوئے گیا ، لیکن اک وڈی فرانسیسی فوج نے اس د‏ی پويشناں اُتے قبضہ کرلیا تے العلی روپوش ہوگئے۔ لطاکیہ وچ طلب اک فرانسیسی کورٹ مارشل نے انہاں نو‏ں غائبانہ موت د‏‏ی سزا سنائی ۔

بعد دے سال

شیخ صالح العلی

1922 وچ جدو‏ں تک جنرل گوراڈ نے عام معافی جاری نئيں کيت‏‏ی اس وقت تک العلی روپوش رہیا۔ اوہ 13 اپریل 1950 نو‏‏ں طرطوس وچ اپنی موت تک اپنے گھر واپس آیا تے تمام سیاسی سرگرمیاں تو‏ں باز رہیا ۔

میراث

صالح العلی شام د‏‏ی آزادی دے بعد اک مشہور شخصیت بن گئے۔ العلی ، 1922 دے بعد اپنی پہلی عوامی پیشی وچ ، 17 اپریل 1946 نو‏‏ں انخلاء دے دن د‏‏ی تقریبات وچ صدر شکری القوطلی دے مہمان خصوصی سن ۔

حوالے