صفدر ہاشمی

صفدر ہاشمی صفدر ہاشمی
جم:	12 اپریل 1954 دلی، بھارت
موت:	2 جنوری 1989 (عمر 34) غازی آباد، بھارت
کم_میدان:	لکھاری، نکڑ ناٹک کار، سیاسی کارکن
شہریت:	ہندوستانی
بولی:	ہندی
دور:	1973–1989
موضوع:	سماجی انیاں دے خلاف

صفدر ہاشمی (12 اپریل 1954 – 2 جنوری 1989) کمیونسٹ ناٹک کار، اداکار، ڈریکٹر، گیت کار، اتے نظریہ کار سی۔ اوہ مکھ طور تے بھارت اندر نکڑ ناٹک نال جڑیا ہویا سی۔ اج وی سیاسی ناٹککاری وچ اس دا اہم اثر اے۔صفدر ہاشمی (انگریزی: Safdar Hashmi) ایک کمیونسٹ خیالات کے حامل ڈراما نگار اور ہدایت کار تھے۔ وہ سڑک رواں عوامی ناٹکوں کے لیے شہرت رکھتے تھے۔ وہ ایک سماجی فعالیت پسند بھی تھے۔

جیون ویروا

12 اپریل 1954 نوں صفدر دا جم دلی وچ حنیف اتے قمر آزاد ہاشمی دے گھر ہویا سی۔ اوہناں دا مڈھلا جیون علیگڑھ اتے دلی وچ گزریا، جتھے اک ترقی پسند مارک‍سسٹ پروار وچ اوہناں دا پالن-پوسن ہویا۔ اوہناں نے اپنی سکولی سکھیا دلی وچ پوری کیتی۔ دلی دے سینٹ سٹیفن کالج توں انگریزی وچ گریجوئیشن کرن دے بعد اوہناں نے دلی یونیورسٹی توں انگریزی وچ ایم۔اے کیتی۔ ایہی اوہ سماں سی جدوں اوہ سٹوڈینٹس فیڈریشن آف انڈیا دے سانسکرتک یونٹ نال جڑ گئے، اتے اس دوران اپٹا نال وی اوہناں دا تعلقات رہا۔

سرگرمیاں

“	مدعا ایہہ نہیں اے کہ ناٹک کتھے پرفام کیتا جاوے (نکڑ ناٹک، کلا نوں جنتا تک پہنچاؤن دا اعلیٰ زریعہ اے)، سگوں مکھ مدعا تاں اس اٹلّ اتے نہ سلجھن والے ٹکرا دا اے، جو کہ کلا متعلق 'برژوا انسانیت پہنچ' اتے 'گروہی جمہوری پہنچ' وچکار ہندا اے۔ - صفدر ہاشمی، اپریل 1983	”

1973 وچ اوہناں نے سی پی ایم دی پالیسی مطابق اپٹا توں اڈّ جن ناٹی منچ دا قیام کیتا۔ اوہناں نے اس منچ دے جھنڈے ہیٹھ دیس بھر وچ نکڑ ناٹک کیتے۔ 1979 وچ اوہناں دا ویاہ مولیشری (مالا) نال ہویا سی۔ دوناں نے مل کے اپنے ناٹکاں راہیں حق-سچ دی آواز نوں بلند کیتا۔ 1975 وچ ایمرجینسی لاگوُ ہون تک صفدر اپنے منچ دے نال نکڑ ڈرامہ کردے راے، اتے اس دے بعد ایمرجینسی دے دوران اوہ گڑوال، کشمیر اتے دلی دے یونیورسٹیاں وچ انگریزی ساہت دے لکچرار دے عہدے اتے رہے۔ ایمرجینسی دے بعد صفدر واپس سیاسی طور اتے سرگرم ہو گئے اتے 1978 تک جن ناٹی منچ بھارت وچ نکڑ ڈرامے دے اک اہم تنظیم وجوں ابھر کے آیا۔ اک نویں ڈرامے مشین نوں دو لکھ مزدوراں دی وڈا سبھا دے ساہمنے منعقد کیتا گیا۔ اس دے بعد ہور وی بہت سارے ڈرامہ ساہمنے آئے، جہناں وچ نمن-ورگی کساناں دی بے چینی دا درشاندا ہویا ڈرامہ پنڈ توں شہر تک، فرقو پھاسیواد نوں درساؤندے (ہتیارے اتے اغوا بھائیچارے دا)، بیروزگاری تے بنیا ڈرامہ تن کروڑ، گھریلو تشدد اتے بنیا ڈرامہ عورت اتے منہگائی اتے بنا ڈرامہ ڈیٹیسی دی دھاندھلی وغیرہ پرمکھ رہے۔

موت

1 جنوری، 1989 نوں ہلاّ بول ناٹک کھیڈدے ویلے ہاشمی تے حملہ ہویا جو اگلے دن اس دی موت دا کارن بنیا اتے 4 جنوری 1989 نوں اس دی بیوی جے ناٹک باقی سی اوہ پورا کرن لئی گئی تے ناٹک پورا کتا۔

قتل

یکم جنوری 1989ء کو غازی آباد کے صاحب آباد علاقہ میں نکڑ ناٹک (اسٹریٹ شو) کرتے وقت ان پر حملہ کیا گیا اور اگلے دن ہی انہوں نے دم توڑ دیا۔ انہیں اس لئے قتل کیا گیا کیوںکہ وہ دبے، کچلے لوگوں کی آواز بن گئے تھے۔ ڈراموں کے ذریعہ عوام میں بیداری لا رہے تھے۔ وہ محض 34 سال کے تھے۔

قاتلوں کو سزا

اس قتل کے سلسلے میں عدالت نے 2003ء میں دس افراد کو عمر قید کی سزا سنائی۔

صفدر ہاشمی ایوارڈ

عمدہ ڈراما نگاری کی وجہ سے سال در سال صفدر ہاشمی ایوارڈ پیش کیا جاتا رہا ہے۔ بین الاقوامی اسٹیج ڈے اور در پن کلا کیندر ناٹیہ سنستھان(رجسٹرڈ) کے45 ویں یوم تاسیس کے مو قع پر ناٹیوتسو 2017ء کا انعقاد، ڈی این پی جی کالج، میرٹھ کے شنکر آ ڈیٹوریم میں ہوا۔ اس مو قع پر میرٹھ میں ڈرا مے کے فرو غ کے لیے ڈا کٹر اسلم جمشید پوری، صدر شعبہ اردو، چو دھری چرن سنگھ یونیورسٹی،میرٹھ کو”صفدر ہاشمی ایوارڈ“ سے نوازا گیا۔

ہور ویکھو

• بھارت میں ہجومی تشدد

حوالے

 ایہ اک نامکمل مضمون اے۔ تُسیں اس وچ وادھا کر کے وکیپیڈیا دی مدد کر سکدے او۔