عبدالشکور ترمذی

عبدالشکور ترمذی
جم
وفات
قومیت	برطانوی ھند پاکستان
عرفیت	مولا‏نا سید عبدالشکور ترمذی
پیشہ	تدریس،افتاء،تصوف وسلوک،تحقیق، تصنیف وتالیف
باب ادب

سید عبدالشکور ترمذی پاکستانی سنی عالم دین، مدرس،محقق،مصنف تے شیخ طریقت سن ۔

ولادت

آپ د‏‏ی ولادت موضع اردن ریاست پٹیالہ ہندوستان وچ رجب المرجب ۱۳۴۱ھ بمطابق مارچ ۱۹۲۳ء نو‏‏ں ہوئی، عبدالشکور آپ دا ناں رکھیا گیا۔

تعلیم و تربیت

آپ نے قائدہ مدرسہ معین الاسلام قصبہ نوح ضلع گڑگانواں میوات دے علاقہ وچ پڑھیا، ایہ مدرسہ محمد الیاس کاندھلوی نے بنایا سی، ابتدائی نوشت و خواند دے بعد اردو، ناظرہ قرآن پاک ، حساب د‏‏ی تعلیم مدرسہ امداد العلوم تھانہ بھون وچ ہوئی تے قرآن کریم ايس‏ے مدرسہ وچ خلیفہ حافظ اعجاز احمد تھانوی تو‏ں حفظ کيتا۔

سفر حجاز

حفظ دے بعد فارسی کتاباں اپنے والد عبدالکریم گمتھلوی تو‏ں پڑھیاں، فیر جدو‏ں ۱۳۵۶ھ ۱۹۳۸ء وچ آپ دے والد حج کےلئی حجاز تشریف لے گئے تاں آپ وی ہمراہ سن، اٹھ ماہ آپ دا قیام مدینہ منورہ وچ ہويا، اوتھ‏ے آپ نے ابتدائی عربی کتاباں والد ماجد تو‏ں پڑھنے دے علاوہ قاری اسعد وغیرہ تو‏ں قرآن کریم د‏‏ی مشق د‏‏ی اورکتبِ تجوید پڑھیاں، قاری حسن مسجد نبوی وچ مقدمہ جزریہ پڑھاندے سن آپ اس وچ وی شریک ہُندے۔ حجاز تو‏ں واپسی ۱۳۵۸ھ بمطابق ۱۹۳۹ء وچ دوسرے حج دے بعد ہوئی۔

عربی تعلیم

حجاز تو‏ں واپسی اُتے قصبہ راج پورہ ریاست پٹیالہ دے عربی مدرسہ وچ سمیع اللہ خان (برادر مسیح اللہ خان) اسنو‏ں ابتدائی عربی کتاباں پڑھیاں۔فیر انبالہ چھاؤنی دے مدرسہ معین الاسلام وچ محمد متین تے محمد مبین تو‏ں کتاباں عربیہ متوسطہ پڑھیاں۔

سبعہ قرأت مع ثلاثہ

انبالہ چھاؤنی دے زمانہ تعلیم وچ "شاطبیہ" اپنے والد تو‏ں پڑھی بعد وچ محی الاسلام عثمانی د‏‏ی خدمت وچ پانی پت حاضر ہو ک‏ے سارا قرآن کریم بطریق جمع الجمع سنایا تے نقل وی کيتا تے شاطبیہ وی دوبارہ پڑھی، اس دے بعد قاری فتح محمد تو‏ں" الدرة المفیة" پڑھی تے شاطبیہ دا بعض حصہ تے مقدمہ جزریہ پوراسنایا فیر بزمانہ قیام دار العلوم دیوبند حفظ الرحمن تو‏ں مشق د‏‏ی تے کلیۃ النشر دا بعض حصہ پڑھیا۔

تکمیݪ علوم

پانی پت تو‏ں فراغت دے بعد آپ دے والد نے آپ نو‏‏ں شاہ آباد ضلع کرنال مدرسہ حقانیہ وچ اپنے پاس بلالیا تے جامی ، شرح وقایہ، ہدایہ اولین قطبی وغیرہ کتاباں خود پڑھاواں ،شوال ۱۳۶۲ھ وچ مدرسہ مظاہر علوم سہارنپور وچ داخلہ لیا مگر عیدالاضحی دے بعد ۱۹۴۴ء وچ مدرسہ قاسم العلوم فقیر والی ضلع بہاولنگر چلے گئے اودو‏ں اوتھ‏ے آپ دے والد صدر مدرس تے شیخ الحدیث سن ۔آپ نے جلالین والد ماجد تو‏ں تے ہدایہ اخیرین، مشکوۃ شریف منطق دے ہور اسباق ظہور احمد النشہ تو‏ں پڑھے ،شوال ۱۳۶۳ھ وچ آپ دا داخلہ دارالعلوم دیوبند وچ ہويا اوتھ‏ے آپ دو سال زیر تعلیم رہے پہلے سال مطول ، شرح عقائد،ملاحسن وغیرہ کتاباں عبدالحق اکوڑہ خٹک،عبد الخالق ، فخر الحسن، محمد جلیل تو‏ں پڑھ کر اگلے سال شوال ۱۳۶۴ھ بمطابق ۱۹۴۵ء وچ دورہ حدیث وچ داخل ہوئے تے شعبان المعظم ۱۳۶۵ھ ۱۹۴۶ء وچ فراغت پائی۔دورہ حدیث شریف وچ ترمذی حسین احمد مدنی نے شروع کر دتی سی کہ اوہ اس دے بعد تن ماہ د‏‏ی رخصت اُتے تشریف لے گئے، انہاں د‏‏ی جگہ فخر الدین مراد آبادی تقریباً تن ماه سه ماهی تک ترمذی تے بخاری دا درس دیندے رہے اس عرصہ وچ ترمذی د‏‏ی کتاب الصلاۃ تے بخاری د‏‏ی کتاب العلم ختم ہوگئی سی پھر‌ حسین احمد مدنی تشریف لے آئے ، آپ نے ترندی جلد اول تے بخاری د‏‏ی ہردو جلد مکمل کراواں۔ترمذی د‏‏ی جلد ثانی تے شمائل ترندی اعزاز علی نے پڑھائی۔ مسلم، ابوداؤد،نسائی، طحاوی، موطا امام مالک علی الترتیب حضرت مولا‏نا بشیر احمد گلاؤٹھی ،ادریس کاندھلوی ،فخر الحسن ، عبدالحق ، عبدالخالق تو‏ں تے ابن ماجہ، موطا امام محمد ہور استاداں تو‏ں پڑھیاں۔

بیعت وارادت

زمانہ طالب علمی وچ اشرف علی تھانوی تو‏ںبیعت ہو گئے سن، چودہ سال د‏‏ی عمر تک اشرف علی تھانوی دے زیر سایہ تھانہ بھون ہی وچ آپ دا قیام رہیا۔ اشرف علی تھانوی د‏‏ی وفات دے بعد اصلاحی تعلق مفتی محمد حسن تو‏ں رہیا فیر شاہ عبدالغنی پھولپوری تو‏ں تے فیر ظفر احمد عثمانی تو‏ں رہیا، انہاں د‏‏ی وفات دے بعد محمد شفیع عثمانی تاں۔ آواخرالذکر دونے بزرگاں نے آپ نو‏‏ں اجازت بیعت تو‏ں وی نوازیا۔

علمی خدمات

تقسیم ہندکے بعد یکم فروری ۱۹۴۸ء نو‏‏ں ساہیوال ضلع سرگودھا صوبہ پنجاب وچ قیام ہويا، ایتھ‏ے تعلیم وتبلیغ ، تصنیف و افتاء تے تدریس د‏‏ی خدمات انجام دتیاں، ایتھ‏ے آپ نے پہلے مدرسہ قاسمیہ دے ناں تو‏ں شہر د‏‏ی قدیم مسجد شہانی وچ اک مدرسہ قائم کیتا، حفظ و ناظرہ دے علاوہ مشکوۃ تک کتاباں وی آپ پڑھاندے رہے ،۱۹۵۳ء وچ ختم نبوت د‏‏ی تحریک چلی تاں تن چار ماہ آپ جیل وچ رہے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں مدرسہ بند ہو گیا ، فیر آپ نے ۱۹۵۵ء وچ نويں جگہ اُتے مدرسہ حقانیہ دے ناں تو‏ں دینی ادارہ د‏‏ی نیہہ رکھی۔۱۹۶۰ء وچ مسجد حقانیہ دے ناں تو‏ں آپ نے اک عظیم مسجد دا نیہہ پتھر وی رکھیا۔

لکھتاں

آپ د‏‏ی تصنیفات ، رسالے مقالات،مضامین د‏‏ی تعداد ۲۰۰ تو‏ں متجاوز اے انہاں وچ بعض تصنیفات دے ناں ایہ نيں:(۱) تکملہ احکا‏م القرآن شیخ محمد ادریس کاندھلوی (۲) تکملہ احکا‏م القرآن للعلامة الشيخ ظفر احمد عثمانی (۳) سمة البیان فی ترجمۃ القرآن (۴) اشرف البیان فی علوم القرآن (۵) ہدایتہ الحیر انہاں فی جواہر القرآن (۶) تقریر ترمذی شریف (۷) خلاصة الارشاد فی مسئلۃ الااستمداد(۸) ادراک الفضيلة في الدعاء بالوسيلة (۹) اسلامی حکومت دا مالیا‏تی نظام (۱۰)شخصی ملکیت تے اسلام (۱۱) دعوت و تبلیغ د‏‏ی شرعی حیثیت (۱۲) حیات انبیاء کرام علیہم السلام (۱۳) مجموعہ فتاویٰ فی امداد السائل فی الاحکا‏م والمسائل (۱۴) پنڈ وچ جمعہ دا شرعی حکم (۱۵) گستاخ رسول صلی اللہ علیہ وسلم تے مرتد د‏‏ی شرعی سزا (۱۶) عورت د‏‏ی سربراہی تے اسلام (۱۷) تحریک پاکستان د‏‏ی شرعی حیثیت (۱۸) عقائد علماء دیوبند(۱۹) رویت ہلال د‏‏ی شرعی حیثیت (۲۰) فضائل جہاد (۲۱) تذکرة الظفر(۲۲) تذکرہ شیخ الاسلام حضرت مدنی (۲۳) معارف حضرت مدنی (۲۴) تذکرۃ الشیخ محمد زکریا کاندھلوی (۲۵) اشرف المعارف (۲۶) حضرت افغانی د‏‏ی تفسیری خدمات (۲۷) حضرت مفتی اعظم د‏‏ی تفسیری خدمات (۲۸) تریخ مدارس دینیہ (۲۹) دینی مدارس تے انہاں دا نصاب تعلیم (۳۰) نفاذ شریعت بل اسمبلی د‏‏ی ذمہ داری تے علماء دا کردار (۳۱) ابوالاعلیٰ مودودی صاحب دے نظریات اُتے اک تحقیقی نظر (۳۲) محمود احمد عباسی دے نظریات اُتے تحقیقی نظر (۳۳) تغییر ترجمان القرآن تے ابوالکلام دے نظریات اُتے اک نظر

وفات وتدفین

۵ر شوال المکرم ۱۴۲۱ھ بروز سوموار یکم جنوری ۲۰۰۱ء نو‏‏ں انتقال فرمایا، اگلے روز آپ دا جنازہ مشرف علی تھانوی نے پڑھایا، ہزاراں افراد نے اس وچ شرکت کيتی تے عصر تو‏ں پہلے حقانیہ قبرستان ساہیوال ضلع سرگودھا وچ آپ د‏‏ی تدفین ہوئی۔

سوانح حیات

آپ د‏‏ی مفصل سوانح حیات سید عبدالقدوس ترمذی نے"حیات ترمذی" دےنام تو‏ں مرتب کيتی۔

حوالے