عبد الرحیم قدوائی
عبد الرحیم قدوائی (پیدائش: 21 اکتوبر، 1956ء) بھارت دے معروف مصنف تے علمی، سماجی تے ملی شخصیت نيں۔
خاندانی احوال
[سودھو]پروفیسر عبد الرحیم قدوائی، شمالی ہند دے مشہور شہر بارہ بنکی دے مردم خیز قصبے دریا آباد دے معروف "قدوائی خاندان" دے چشم و چراغ نيں۔ ایہ عظیم خاندان اپنی علمی، ادبی تے سیاسی خدمات دے باعث بھارت دے طول و عرض وچ آباد نامور مسلم گھراناں وچ مدتِ دراز توں نمایاں حیثیت دا حامل رہیا اے۔ قدوائیاں دے مورث اعلیٰ قاضی القضات "شیخ معز الدین ملقب بہ قدوۃ الدین و العلم" یا عرف عام وچ "قاضی قدوہ" سن ۔ انہاں سلسلہ نسب حضرت ہارون توں ہُندا ہويا لاوی بن یعقوب توں جا ملدا اے، قاضی قدوہ اندازاً دسويں صدی عیسوی وچ ہندوستان آئے۔ انہاں دے دس پشتاں دے بعد ولی کامل تے مشہور صوفی بزرگ "مخدوم شیخ محمد آب کش" (م 880ھ مطابق 1476ء) گزرے نيں۔ انہاں دی اولاد وچ "مفتی مظہر کریم دریابادی" سن، اوہ شاہجہان پور دی عدالت وچ سرشت دار وی سن تے صاحب افتاء مفتی بھی۔ 1857ء دی جنگ آزادی دی حمایت و نصرت دے لئی حریت پسنداں دی نشستاں انہاں دی قیام گاہ اُتے ہودیاں سن۔ یکم مئی 1857ء نوں امام المجاہدین مولوی سرفراز علی گورکھپوری نے مفتی صاحب دے مکان اُتے انہاں دی موجودگی وچ انگریزاں دے خلاف نہایت ولولہ خیز تے انقلاب آفراں تقریر کيتی۔ اس دے بعد مفتی مظہر کریم نے انگریزاں دے خلاف جہاد دا فتویٰ دتا، ايسے فتوائے جہاد دی پاداش وچ برطانوی حکومت نے انہاں نوں "کالا پانی" یعنی جزیرے انڈمان و نکوبار وچ چار برس قید دی سزا دی۔ مفتی صاحب مولانا فضل حق خیر آبادی مفتی عنایت احمد کاکوروی تے حکومت دے مخالف ہور علمائے کرام وی اوتھے محبوس سن ۔ انہاں نفوس قدسیہ دے یکجا ہونے توں اوہ دور افتادہ جزیرے، دارالعلوم بن گئے سن ۔ اوتھے مفتی مظہر کریم نے جغرافیہ دی مشہور کتاب "مراصد الاطلاع" دا اردو ترجمہ کيتا۔ حکومت نے اس علمی کم دے صلے وچ انہاں دی سزا دی مدت یعنی ست برس کر کے انہاں نوں رہیا کر دتا۔ بعد وچ اوہ وطن مالوف دریا آباد گئے تے دینی و ملی کماں وچ مشغول ہوئے گئے۔ 10 شعبان 1389ھ مطابق 12 اکتوبر1872ء نوں وفات ہوئی۔
مفتی مظہر کریم دے دو صاحبزادے سن، مولوی عبد الرحیم (م 1897ء) تے مولوی عبد القادر ڈپٹی کلکٹر (م 1912ء مدفون؛ مکہ مکرمہ)۔ ڈپٹی عبد القادر دے دو صاحبزادے عبد المجید ڈپٹی کلکٹر (م 20 دسمبر 1960ء)، مولانا عبدالماجد دریابادی (م 6 جنوری 1977ء) تے صاحبزادی "سکینہ بی بی" سن۔
ڈپٹی عبد المجید دریابادی دے چار صاحبزادے تے اک صاحب زادتیاں سن: (1) حکیم عبد القوی دریابادی (م 16 اکتوبر 1992ء)، (2) حبیب احمد قدوائی (م 17 اکتوبر 2000ء)، (3) عابدہ خاتون (19جنوری 2003ء)، (4) ڈاکٹر محمد ہاشم قدوائی (م 10 جنوری 2017ء)، عبد العلیم قدوائی (م 18 اگست 2017ء)۔
مولانا عبدالماجد دریابادی دی چار صاحبزادیاں سن: (1) رافت النساء (م 19 دسمبر 1996) اہلیہ حکیم عبدالقوی دریابادتی، (2) حمیرا خاتون (م 16 اپریل 2005ء) اہلیہ حبیب احمد قدوائی، (3) زہیرا خاتون (12جنوری 2005ء) اہلیہ ڈاکٹر محمد ہاشم قدوائی، (4) زاہدہ خاتون (13 ستمبر 1993ء) اہلیہ عبد العلیم قدوائی۔[۱]
ذاتی زندگی
[سودھو]ناں عبد الرحیم قدوائی تے عرفیت "رحمانی" اے ، والد صاحب دا ناں "عبد العلیم قدوائی" تے والدہ محترمہ "زاہدہ خاتون" سن، جو مولانا عبدالماجد دریابادی دی صاحبزادتیاں سن۔ عبد الرحیم قدوائی صاحب دی ولادت 21 اکتوبر 1956ء نوں "خاتون منزل" لکھنؤ، اتر پردیش، بھارت وچ ہوئی۔ ابتدائی تعلیم اپنے گھر وچ فیر مکتب وچ تے " تعلیم گاہ نسواں اسکول لکھنؤ" وچ حاصل کيتی۔ ہور تعلیم دے لئی "منٹو سرکل اسکول" علی گڑھ وچ داخلہ لیا، اس دے بعد علی گڑھ مسلم یونیورسٹی وچ داخل ہوئے۔ کیمسٹری توں بی اے کيتا، ايسے طرح انگریزی ادب وچ ایم اے، ایم فل تے پی ایچ ڈی کی، 1981ء وچ علی گڑھ مسلم یونیورسٹی توں "لارڈ بائرن دی ترکی کہانیاں" دے عنوان اُتے دوسری پی ایچ ڈی وی کيتی۔ اس دے علاوہ "آسٹن یونیورسٹی برمنگھم برطانیہ" توں انگریزی بولی وچ تدریسی سند وی حاصل کيتی۔[۲]
تدریسی و علمی خدمات
[سودھو]سب توں پہلے 1978ء توں 1997ء تک علی گڑھ مسلم یونیورسٹی دے شعبہ انگریزی وچ بحیثیت ریڈر رہے، فیر 1997ء توں تا دم ااں بحیثیت پروفیسر منسلک نيں۔
اسی طرح 1985ء توں اج تک ہر سال موسم گرما دی تعطیلات وچ "لیسٹر یونیورسٹی، آکسفورڈ" تے "یونیورسٹی کالج لندن" وچ بحیثیت استاذ زائر (Visiting Professor) جاندے نيں۔
سنہ 2000ء وچ چند ماہ تک علی گڑھ مسلم یونیورسٹی رجسٹرار رہے تے 2001ء توں تا حال "اکیڈمک اسٹاف کالج" وچ ڈائریکٹر نيں، ايسے طرح 2017ء توں تاحال مرکز علوم القرآن علی گڑھ دے ڈائریکٹر نيں۔[۳]
علمی و ملی مشغولیت
[سودھو]پروفیسر قدوائی ملک و بیرون ملک دی مقتدر دانش گاہون، یونیورسٹیاں تے علمی تحقیقی ادارےآں وچ جنہاں وچ علی گڑھ مسلم یونیورسٹی، جامعہ ملیہ اسلامیہ نويں دہلی، لکھنؤ یونیورسٹی، مولانا آزاد نیشنل اردو یونیورسٹی حیدرآباد، حیدرآباد یونیورسٹی، انگلش اینڈ فارن لینگویج یونیورسٹی حیدرآباد، الہ آباد یونیورسٹی الہ آباد، کشمیر یونیورسٹی سری نگر، کولکاتا یونیورسٹی کولکاتا، انٹرنیشنل اسلامک یونی ورسٹی اسلام آباد (پاکستان)، لیسٹر یونیورسٹی، اوکسفرڈ یونیورسٹی تے اسلامک فاؤنڈیشن لیسٹر (برطانیہ) قابل ذکر نيں۔ استوں علاوہ مختلف علمی کانفرنساں تے سیمیناراں وچ شرکت کردے نيں تے اوتھے قیمتی محاضرات دیندے نيں۔
پروفیسر قدوائی دے تقریبا ڈھائی سو مضامین تے تبصرے شائع ہوئے چکے نيں۔ ہور اوہ متعدد دینی، تعلیمی تے ملی ادارےآں جداں: ندوة العلماء لکھنؤ دی مجلس انتظامی، جامعۃ الہدایہ جے پور، مولانا ابوالحسن علی ندوی اسلامک اکیڈمی بھٹکل، سلطان جہاں مسلم سوشل اپلفٹ منٹ سوسائٹی علی گڑھ، البرکات ایجوکیشنل سوسائٹی علی گڑھ تے اقرا پلک اسکول علی گڑھ توں مختلف حیثیتاں توں وی وابستہ نيں۔[۴]
تصنیفی خدمات
[سودھو]انگریزی ترجمہ قرآن دے نال نال قرآنیات، اسلامیات تے انگریزی و اردو ادبیات ہن تک 30 کتاباں شائع ہوئے چکيتیاں نيں۔
حوالے
[سودھو]1 ـ نطق کو سو ناز نيں.....مرتب نعیم الرحمٰن صدیقی ندوی ـ صفحہ 13ـ 15، صدق فاؤنڈیشن لکھنؤ
2 ـ نطق کو سو ناز نيں.....مرتب نعیم الرحمٰن صدیقی ندوی صفحہ 11ـ 12 صدق فاؤنڈیشن لکھنؤ
3 ـ نطق کو سو ناز نيں.....مرتب نعیم الرحمٰن صدیقی ندوی ـ صفحہ 12، صدق فاؤنڈیشن لکھنؤ
4 ـ نطق کو سو ناز نيں .....مرتب نعیم الرحمٰن صدیقی ندوی ـ صفحہ 12، صدق فاؤنڈیشن لکھنؤ
- ↑ نطق نوں سو ناز نيں، مرتب: نعیم الرحمن ندوی، صفحہ: 13-15، صدق فاؤنڈیشن لکھنؤ
- ↑ نطق نوں سو ناز نيں، مرتب: نعیم الرحمن ندوی، صفحہ: 11-12، صدق فاؤنڈیشن لکھنؤ
- ↑ نطق نوں سو ناز نيں، مرتب: نعیم الرحمن ندوی، صفحہ: 12، صدق فاؤنڈیشن لکھنؤ
- ↑ نطق کو سو ناز نيں، مرتب: نعیم الرحمن ندوی، صفحہ: 12، صدق فاؤنڈیشن لکھنؤ