عبد اللہ حسنی
عبد اللہ حسنی | |
---|---|
مکمل ناں | عبد اللہ حسنی ندوی |
عہد | عہد حاضر |
علاقہ | بھارت |
مکتبہ فکر | حنفی |
شعبہ عمل | دعوت اسلام، عربی صحافت، تدریس |
شہریت | بھارتی |
لکھتاں | نیک صحبت دی ضرورت، مثالی اخلاق، تذکرہ مفکر اسلام، علم دی روشنی (اول، دوم)، ساڈا سماج تے ساڈی ذمے داریاں (اول، دوم) |
مؤثر شخصیتاں | سید احمد شہید، شیخ احمد سرہندی، ابو الحسن علی حسنی ندوی، محمد احمد پرتاپ گڑھی، محمد رابع حسنی ندوی |
متاثر شخصیتاں | محمد اکرم ندوی، بلال عبد الحی حسنی، محمد الیاس بھٹکلی، محمد عمر گوتم، محمود حسن حسنی |
عبد اللہ حسنی ندوی (29 جنوری، 1957ء – 30 جنوری، 2013ء) بھارت دے اک ممتاز عالم دین، ڈاکٹر عبد العلی حسنی ناظم ندوۃ العلماء دے پوتے، تحریک پیام انسانیت دے سابق ناظم تے غیر مسلماں وچ دعوت اسلام دے کم دے لئی انتہائی معروف سن ۔ انہاں دے والد سید محمد الحسنی عالم اسلام دے معروف اسلامی مفکر تے ماہنامہ البعث الاسلامی دے بانی سن ۔ دارالعلوم ندوۃ العلماء توں 1975ء وچ عالمیت تے 1977ء وچ ندوے ہی توں علوم حدیث وچ فضیلت کرنے دے نال مدرسہ عالیہ فرقانیہ لکھنؤ توں علم تجوید و قرات دی تکمیل کيتی۔ 1978ء توں دار العلوم ندوۃ العلماء وچ تدریس دے فرائض انجام دینے لگے تے عربی مجلہ الرائد وچ وی پابندی توں لکھدے رہے۔
والد دی وفات دے وقت عبد اللہ حسنی ندوی دی عمر صرف 22 سال سی، اس لئی اپنے چھوٹے دادا ابو الحسن علی حسنی ندوی تے چچا محمد رابع حسنی ندوی دی سرپرستی وچ آ گئے۔ اگے چل کے ندوے وچ حدیث دی اعلیٰ کتاباں دی تدریس وی انجام دیندے رہے تے علی میاں دے خلیفۂ مجاز دی حیثیت توں اصلاح و تربیت دا کم وی وڈے پیمانے اُتے جاری رکھیا۔ زندگی دے تقریباً آخری پندرہ برساں وچ غیر مسلماں وچ اسلام دی دعوت نوں اوڑھنا بچھونا بنا لیا تے اس میدان وچ خالص قرآن و سنت دی بنیاداں اُتے بغیر کسی اشتہار تے پروپیگنڈے دے وڈا کم انجام دتا۔ 3 مارچ، سنہ 2012ء نوں جنوبی ہند دے اک طویل دعوتی سفر اُتے نکلے، جس وچ تقریباً دو درجن اجتماعات وچ شرکت کيتی۔ دوران سفر مرض وفات دا آغاز ہويا تے 30 جنوری 2013ء نوں لکھنؤ وچ وفات پائی تے آبائی وطن تکیہ کلاں، رائے بریلی (اترپردیش) وچ تدفین ہوئی۔
ابتدائی تعارف
[سودھو]سید عبد اللہ حسنی ندوی 29 جنوری، 1957ء نوں اپنے آبائی وطن تکیہ کلاں، رائے بریلی وچ پیدا ہوئے۔ انہاں دے والد عربی دے معروف صحافی تے نثر نگار محمد الحسنی سن ۔ والدہ دا ناں سیدہ ذکیہ حسنی تھا[۱] اپنے دادا حکیم سید عبدالعلی حسنی دے اکلوندے پوتے ہونے دی وجہ توں اُنہاں توں بہت قریب رہے[۲] 1961ء وچ ابتدائی تعلیم دا سلسلہ شروع ہويا تے 1966ءماں معھد دار العلوم ندوۃ العلماء وچ داخل کیتے گئے۔ 1975ء وچ دارالعلوم ندوۃ العلماء توں عالمیت دی سند حاصل کيتی تے 1977ء وچ علوم حدیث وچ اختصاص دی تکمیل کيتی۔ نال نال تجوید و قرات دے قدیم ادارے مدرسہ عالیہ فرقانیہ لکھنؤ توں تجوید و قرات دی وی تکمیل کرلئی تے اپنے خاندان دے پہلے سند یافتہ قاری بن گئے[۳] عالم اسلام دے عظیم محدث عبد الفتاح ابو غدہ نے وی ندوہ تشریف آوری دے موقعے اُتے اجازت حدیث توں نوازیا۔[۳]
1979ء وچ انہاں دے والد سید محمد الحسنی دے اچانک حادثہء وفات دے وقت اُنہاں دی عمر بائیس سال سی، اس لئی ہن عبد اللہ حسنی پوری طرح اپنے چھوٹے دادا ابوالحسن علی حسنی ندوی دی تربیت وچ آ گئے۔[۴]
میدان عمل وچ
[سودھو]جنوری 1978ء وچ عبد اللہ حسنی دار العلوم ندوۃ العلماء وچ عربی ادب دے استاد مقرر ہوئے[۵] ندوۃ العلماء توں نکلنے والے پندرہ روزہ جریدے الرائد توں وی وابستہ ہو گئے[۵] 1997ء وچ ندوۃ العلماء وچ ہونے والی عالمی کانفرنس دے نگرانِ دفتر رہے۔[۶] عربی ادب دے نال فقہ، اصول فقہ، تفسیر قرآن، مشکوٰۃ المصابیح، جامع ترمذی تے صحیح بخاری دا درس دیندے رہے۔[۷] آخری دو برساں وچ امام ولی اللہ محدث دہلوی دی مشہور زمانہ کتاب حجۃ اللہ البالغۃ دا وی درس دتا۔[۸]
دار العلوم ندوۃ العلماء دی تدریس دے نال عبد اللہ حسنی نے مواعظ و خطبات، عوامی اصلاحی حلفےآں تے دروس دا وی سلسلہ جاری رکھیا۔ الرائد دے زوردار اداریاں دے ذریعے عرباں تے علما دی تربیت کردے رہے تے مواعظ و ارشادات دے ذریعے عوامی اصلاح دا فریضہ انجام دیندے رہے۔ سید ابو الحسن علی حسنی ندوی نے وفات توں کچھ عرصے پہلے عبد اللہ حسنی نوں چار سلاسل تصوف وچ اجازتِ بیعت وی دے دتی تھی[۹] چنانچہ انہاں نے اس راہ توں وی اصلاح و تربیت دا کم کیتا۔
غیر مسلماں وچ دعوت
[سودھو]عبد اللہ حسنی ندوی نوں اپنے دادا ڈاکٹر عبد العلی حسنی توں غیر مسلماں وچ دعوت دا خصوصی ذوق ملیا سی ۔ ایہ ذوق اگے جاکے پنپا تے کھل کر سامنے آیا۔ سید ابوالحسن علی حسنی ندوی دی وفات توں چند برس پہلے عبد اللہ حسنی نے ذاتی ملاقاتاں دے ذریعے غیر مسلماں وچ دعوت دا کم شروع کیتا۔ زندگی دے آخری چند برساں وچ ایہی کم اُنہاں دا اوڑھنا بچھونا بن گیا سی ۔ اس دے لئی انھاں نے مختلف زباناں وچ دعوتی لٹریچر شائع کرایا، داعیاں دی تربیت دا اعلیٰ نظم کیا، کئی اہم موضوعات اُتے تحقیقات کرائاں، دعوتی کیمپ منعقد کرائے، تحریک پیام انسانیت دے ذریعے غیر مسلماں تک پہنچے تے انھاں انسانیت دا درس دتا، مفت طبی کیمپاں دے ذریعے غریب غیر مسلم عوام دے دلاں وچ جگہ بنائی تے اوہ سب کچھ کیتا جو اک ذمے دار داعی نوں کرنا چاہیے۔ اس دا نتیجہ ایہ ہويا کہ بے شمار لوک انہاں دے پاس آکے اسلام دی دعوت قبول کرنے لگے۔ غیر مسلماں وچ انہاں دی دعوت دا سب توں امتیازی پہلو ایہ سی کہ اوہ عالم دین سن، 35 سال تک قرآن، حدیث تے اسرار شریعت دا درس دے چکے سن، صحافت توں وابستہ سن تے دنیا دیکھے ہوئے سن، لہذا اُنہاں دے اصول دعوت خالص قرآن و سنت دی روشنی وچ ترتیب دتے گئے سن، جس وچ بے راہ روی، ریا کاری تے انحراف دی کوئی گنجائش نئيں سی۔ کمال ایہ سی کہ دعوت دا بین الاقوامی نیٹ ورک بغیر کسی ناں تے پروپیگنڈے دے چل رہیا تھا[۱۰]
وفات
[سودھو]عبد اللہ حسنی ندوی نے 2012ء وچ اپنی اہلیہ تے دوسرے اعزہ دے نال حج کیتا۔ [۱۱] اوتھے توں واپسی دے بعد 3 مارچ، 2012ءسے جنوبی ہند دے اک طویل دعوتی سفر اُتے نکلے۔ اس دورے وچ انھاں نے تقریباً دو درجن اجتماعات وچ شرکت کيتی۔ سفر دے دوران بیماری دا سلسلہ شروع ہو گیا[۱۲] اسی درمیان رمضان آ گیا تاں انہاں نے اپنی آبائی مسجد وچ 35 سال توں جاری درس حدیث دا سلسلہ وی جاری رکھیا تے بیماری نوں سب اُتے ظاہر نہ کیا[۱۳] اس دے بعد تکلیف وی ودھدی گئی تے علاج وی چلدا رہیا۔ رمضان دے بعد بیماری اِنّی ودھ گئی کہ انہاں نوں ندوے دی تدریس توں چھیويں لینی پئی۔[۱۴] اس دے بعد عید الاضحٰی وی سخت بیماری دے عالم وچ اپنے گھر اُتے گزاری۔[۱۵] طبیعت ڈگدی چلی گئی تے 30 جنوری،2013ء نوں چاشت دے وقت عبد اللہ حسنی قرآن کریم دی تلاوت سندے ہوئے خالق حقیقی توں جا ملے[۱۶]
نماز جنازہ و تدفین
[سودھو]پہلی نماز جنازہ ندوۃ العلماء وچ ندوے دے مہتمم سعید الرحمٰن اعظمی ندوی نے پڑھائی[۱۷] تے دوسری نماز جنازہ تکیہ کلاں، رائے بریلی وچ انہاں دے چچا، خسر تے مربی سید محمد رابع حسنی ندوی نے پڑھائی۔[۱۸] شاہ علم اللہ حسنی دی مسجد دے جوار وچ شمال دی جانب سپرد خاک کیتے گئے[۱۸] پس ماندگان وچ اہلیہ محترمہ دے علاوہ اک نو عمر بیٹا سید محمد حسنی اے۔
ہور ویکھو
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ داعی اسلام - شخصیت تے پیغام، مصنف: شاہ اجمل فاروق ندوی ص:33
- ↑ داعی اسلام - شخصیت تے پیغام، ص:35،36
- ↑ ۳.۰ ۳.۱ داعی اسلام - شخصیت تے پیغام، ص:39
- ↑ داعی اسلام - شخصیت تے پیغام، ص:42
- ↑ ۵.۰ ۵.۱ داعی اسلام - شخصیت تے پیغام، ص:56
- ↑ داعی اسلام - شخصیت تے پیغام، ص:60
- ↑ داعی اسلام - شخصیت تے پیغام، ص:65-67
- ↑ داعی اسلام - شخصیت تے پیغام، ص:68
- ↑ داعی اسلام - شخصیت تے پیغام، ص:74
- ↑ داعی اسلام - شخصیت تے پیغام، ص:100-114
- ↑ داعی اسلام - شخصیت تے پیغام، ص:117
- ↑ داعی اسلام - شخصیت تے پیغام، ص:118،119
- ↑ داعی اسلام - شخصیت تے پیغام، ص:119
- ↑ داعی اسلام - شخصیت تے پیغام، ص:120
- ↑ داعی اسلام - شخصیت تے پیغام، ص:121
- ↑ داعی اسلام - شخصیت تے پیغام، ص:125،126
- ↑ داعی اسلام - شخصیت تے پیغام، ص:128
- ↑ ۱۸.۰ ۱۸.۱ داعی اسلام - شخصیت تے پیغام، ص:129
ہور پڑھو
[سودھو]- داعی اسلام - شخصیت تے پیغام، از: شاہ اجمل فاروق ندوی، مطبوعہ: مکتبہ الفاروق، نويں دہلی 2013ء
- سیرت داعی اسلام مولانا عبد اللہ حسنی ندوی، از: محمود حسن حسنی ندوی، مطبوعہ: سید احمد شہید اکیڈمی، رائے بریلی، 2014ء
- ماہ نامہ پیام عرفات، رائے بریلی، مولانا عبد اللہ حسنی ندوی نمبر، 2012ء
- ماہ نامہ المؤمنات، لکھنؤ، مولانا عبد اللہ حسنی ندوی نمبر، 2012ء
- کاروان انسانیت، از: سعود الحسن ندوی غازی پوری، مطبوعہ: سید احمد شہید اکیڈمی، رائے بریلی، 2015