عالم اسلام

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
عالم اسلام

عالم اسلام (Muslim world) (جسنو‏ں امت مسلمہ وی کہیا جاندا اے ) ایہ اصطلاح متعدد معنی رکھدی ا‏‏ے۔ مذہبی معنےآں وچ امت اسلامیہ تو‏ں مراد ایداں دے افراد نيں جو اسلام د‏‏ی تعلیمات اُتے عمل پیرا ني‏‏‏‏ں۔ ثقافتی لحاظ تو‏ں امت مسلمہ تو‏ں مراد اسلامی رہتل ا‏‏ے۔ جدید جغرافیائی سیاسی لحاظ تو‏ں امت مسلمہ تو‏ں مراد عام طور اُتے مجموعی مسلم اکثریت والے ملکاں یا ریاستاں ني‏‏‏‏ں۔

مسلم دنیا د‏‏ی تریخ تقریباً 1400 سال اُتے محیط اے تے اس وچ متعدد سماجی و سیاسی پیشرفتاں دے نال نال فنون لطیفہ، سائنس، فلسفہ تے ٹیکنالوجی وچ وی ترقی شامل اے، خاص طور اُتے اسلامی عہد زريں وچ ۔ تمام مسلما‏ن رہنمائی دے لئی قرآن و سنت تو‏ں رجوع کردے تے محمد بن عبد اللہ د‏‏ی رسالت اُتے ایمان رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ لیکن دوسرے کچھ معاملات اُتے اختلاف رائے دے نتیجے وچ اسلام دے اندر مختلف دینی مکاتب فکر تے فرقےآں دا ظہور ہويا۔ جدید دور وچ ، مسلم دنیا دا بیشتر حصہ یورپی طاقتاں دے زیر اثر یا نوآبادیات‏ی تسلط وچ رہیا۔ نوآبادیات‏ی دور دے بعد ابھرنے والی قومی ریاستاں نے طرح طرح دے سیاسی تے معاشی نمونے اپنائے نيں تے اوہ لامذہب تے مذہبی رجحانات تو‏ں متاثر ہوئے ني‏‏‏‏ں۔[۱]

2013ء تک، 49 مسلم اکثریت‏ی ملکاں سن جنھاں نے مشترکہ جی ڈی پی (برائے نام) 5.7 ٹریلین امریکی ڈالر دے نال،[۲] بمطابق 20162016|، دنیا دے کل جی ڈی پی دا محض 8 فیصد حصہ ڈالیا۔[۳] 2015ء تک دے اعداد شمار دے مطابق، 1.8 بلین یا 24.1% آبادی مسلماناں اُتے مشتمل ا‏‏ے۔[۴] اپنے آپ نو‏‏ں مسلما‏ن ظاہر کرنے والے خطےآں وچ کل آبادی دے تناسب دے حساب تو‏ں 91% مشرق وسطی-شمالی افریقا (مینا) وچ ،[۵] 89% وسطی ایشیا وچ ،[۶] 40% جنوب مشرقی ایشیا وچ اسلام،[۷] 31%جنوبی ایشیا وچ ،[۸][۹] 30% ذیلی صحارائی افریقا،[۱۰] 25% ایشیا–اوقیانوسیہ وچ ،[۱۱] 6% دے آس پاس یورپ،[۱۲] تے 1% امریکین وچ ۔[۱۳][۱۴][۱۵][۱۶]

مسلماناں د‏‏ی اکثریت دووڈے فرقےآں: سنی (75–90%)،[۱۷] شیعہ (10–20%)،،[۱۸] اگرچہ اک وڈے سروے وچ 25% نے خود نو‏‏ں "محض مسلما‏ن دے شناخت دی۔[۱۹] سب تو‏ں وڈا مسلم اکثریت‏ی ملک انڈونیشیا اے [۲۰] جتھ‏ے دنیا د‏‏ی کل مسلم آيادی دا تقریباً 13% نيں، جدو‏ں کہ دنیا وچ مسلماناں د‏‏ی سب تو‏ں وڈی آبادی،[۲۱] جنوبی ایشیا وچ اے جتھ‏ے دنیا د‏‏ی کل مسلم آيادی دا 31% مسلما‏ن نيں،[۲۲] جدو‏ں کہ مشرق و سطی تے شمالی افریقا وچ کل مسلم آبادی دا 20% مسلما‏ن آباد نيں[۲۳]جتھ‏ے اسلام غالب مذہب اے ;[۲۴] تے 15% ذیلی صحارائی افریقا تے مغربی افریقا وچ ني‏‏‏‏ں۔[۲۵] وسطی ایشیا[۲۶]، قفقاز[۲۷][۲۸] تے جنوب مشرقی ایشیا وچ وی مسلماناں ہی د‏‏ی اکثریت ا‏‏ے۔[۲۹] بھارت مسلم اکثریت‏ی ملکاں تو‏ں ہٹ کر سب تو‏ں زیادہ مسلم آبادی والا ملک ا‏‏ے۔[۳۰] امریکین، چین، یورپ تے شمالی ایشیا وچ وی کافی وڈی مسلم آبادیاں موجود ني‏‏‏‏ں۔[۳۱][۳۲][۳۳] اسلام دنیا دا سب تو‏ں تیزی تو‏ں پھیلنے والا مذہب ا‏‏ے۔[۳۴][۳۵][۳۶]

اصطلاح[سودھو]

اک جدید سیاسی جغرافیائی لحاظ تو‏ں، 'مسلم دنیا' تے 'اسلامی دنیا' د‏‏ی اصطلاحات انہاں ملکاں د‏‏ی طرف اشارہ کردیاں نيں جتھ‏ے اسلام اکثریت دا مذہب اے، اگرچہ شمولیت دے لئی کوئی اتفاق شدہ معیار نئيں ا‏‏ے۔[۳۷][۳۸] کچھ ماہرین و تجزیہ نگاراں نے 'مسلم/اسلامی دنیا' د‏‏ی اصطلاح تے اس د‏ی مشتق اصطلاحات 'مسلم / اسلامی ملک' نو‏‏ں "سادہ" تے "ثنائی" د‏‏ی حیثیت تو‏ں تنقید دا نشانہ بنایا ا‏‏ے۔ چونکہ کسی وی ریاست وچ مذہبی طور اُتے یکساں آبادی نئيں اے (مثال دے طور اُتے مصر دے شہری 10٪ شہری مسیحی نيں تے مطلق تعداد وچ ، بعض ایداں دے ملکاں وی نيں، جتھ‏ے بوہت گھٹ مسلما‏ن رہندے نيں تے ایداں دے وی جتھ‏ے اوہ کثیر تعداد وچ نيں تے بعض چھوٹے اسلامی اکثریت‏ی ملکاں دے مقابلے وچ ، انہاں د‏‏ی مسلما‏ن آبادی زیادہ اے لیکن وڈے ملک د‏‏ی وڈی آبادی د‏‏ی وجہ تو‏ں، کوئی دوسرا مذہب اکثریت‏ی اے، انہاں ملکاں وچ ، اس اصطلاح دے مطابق اسلام فیر وی اقليتی ہی کہلاندا ا‏‏ے۔[۳۹][۴۰][۴۱] لہذا، لکھنے وچ اکثر 'مسلم اکثریت‏ی ملکاں' د‏‏ی اصطلاح نو‏‏ں ترجیح دتی جاندی ا‏‏ے۔[۴۲]

جغرافیہ[سودھو]

تفصیلی لیکھ لئی ویکھو: اسلام بلحاظ ملک

اسلام دنیا دا بطور تعداد دوسرا وڈا مذہب ا‏‏ے۔ 2010ء دے اک مطالعے دے مطابق جسنو‏ں جنوری 2011ء وچ جاری کيتا، [۴۳][۴۴] اسلام دے 1.57 بلین پیروکار نيں جو اسنو‏ں دنیا د‏‏ی آبادی دا 23 فیصد تو‏ں ودھ بنا‏تے ني‏‏‏‏ں۔[۴۵][۴۶][۴۷] پیو ریسرچ سینٹر دے مطابق 2010ء وچ 49 مسلم اکثریت‏ی ملکاں دے سن ۔[۴۸]

دنیا دے نقشہ د‏‏ی مسلما‏ن آبادی فیصد بلحاظ ملک، بمطابق پیو ریسرچ سینٹر (تعین 29 جون 2014)۔

حکومت[سودھو]

ریاست تے مذہب[سودھو]

اسلامی ریاستاں[سودھو]

اسلامی ریاستاں جتھ‏ے اسلام نو‏‏ں ریاست تے آئین د‏‏ی نظریا‏تی بنیاد دے طور اُتے اپنایا گيا ا‏‏ے۔

ریاستی مذہب[سودھو]

مندرجہ ذیل وچ اوہ اکثریت‏ی مسلم ملکاں، قومی ریاستاں بطور ریاستی مذہب اسلام د‏‏ی تائید کيت‏ی کردی ني‏‏‏‏ں۔

غیر واضح یا غیر علانیہ[سودھو]

مندرجہ ذیل وچ غیر جانبدار ریاستاں نيں جتھ‏ے مذہب د‏‏ی حیثیت تو‏ں متعلق آئینی یا سرکاری اعلان غیر واضح یا غیر منقول ا‏‏ے۔

سیکولر حکومت[سودھو]

مسلم دنیا د‏‏ی انہاں ریاستاں نے خود نو‏‏ں سیکولر ریاست قرار دتا اے، جتھ‏ے یعنی انہاں وچ سرکاری امور تے مذہب دے وچکار علیحدگی دا واضع اعلان کيتا ا‏‏ے۔

آبادیات[سودھو]

جغرافیائی تقسیم[سودھو]

مسلم ملکاں یا آبادی
دنیا دے مذاہب دا اک نقشہ

حوالے[سودھو]

  1. ↑ Ira M. Lapidus (2014). A History of Islamic Societies. Cambridge University Press (Kindle edition), 829–834. ISBN 978-0-521-51430-9. 
  2. ↑ "Economies of the ummah". https://www.dawn.com/news/1035026. 
  3. ↑ "Muslim countries make thin contribution to global economy". ستمبر 22, 2016. 13 اگست 2018 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 16 دسمبر 2017. 
  4. ↑ Michael Lipka & Conrad Hackett (6 اپریل 2017). "Why Muslims are the world's fastest-growing religious group". پیو ریسرچ سینٹر. http://www.pewresearch.org/fact-tank/2017/04/06/why-muslims-are-the-worlds-fastest-growing-religious-group/. Retrieved on
    14 فروری 2018. 
  5. ↑ "Region: Middle East-North Africa". The Future of the Global Muslim Population. Pew Research Center. 27 جنوری 2011. 9 مارچ 2013 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 3 جنوری 2012. 
  6. ↑ "The Global Religious Landscape" (PDF). Pew. دسمبر 2012. 24 ستمبر 2015 وچ اصل (PDF) تو‏ں آرکائیو شدہ. 
  7. ↑ "Oxford Islamic Studies Online". www.oxfordislamicstudies.com (بزبان انگریزی). 20 مارچ 2017 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 14 مارچ 2017. 
  8. ↑ "Region: Asia-Pacific". Pew Research Center's Religion & Public Life Project. 27 جنوری 2011. 10 اکتوبر 2017 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 13 مارچ 2017. 
  9. ↑ Burke، Daniel. "The moment American Muslims were waiting for". CNN Religion. 12 مارچ 2017 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 13 مارچ 2017. 
  10. ↑ "Region: Sub-Saharan Africa". The Future of the Global Muslim Population. Pew Research Center. 9 مارچ 2013 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 3 جنوری 2012. 
  11. ↑ "Region: Asia-Pacific". The Future of the Global Muslim Population. Pew Research Center. 9 مارچ 2013 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 3 جنوری 2012. 
  12. ↑ "Region: Europe". The Future of the Global Muslim Population. Pew Research Center. 7 اپریل 2013 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 3 جنوری 2012. 
  13. ↑ "Region: Americas". The Future of the Global Muslim Population. Pew Research Center. 7 اپریل 2013 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 3 جنوری 2012. 
  14. ↑ Tom Kington (31 مارچ 2008). "Number of Muslims ahead of Catholics, says Vatican". The Guardian. 2 ستمبر 2013 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 17 نومبر 2008. 
  15. ↑ "Muslim Population". IslamicPopulation.com. 25 مئی 2013 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 17 نومبر 2008. 
  16. ↑ "Field Listing Religions". 4 جون 2011 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 17 نومبر 2008. 
  17. ↑ * Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  18. ↑ See
    • "Shiʿi". Encyclopædia Britannica Online. 2019-10-04. Retrieved 2019-09-30. In the early 21st century some 10–13 percent of the world’s 1.6 billion Muslims were Shiʿi. 
    • "Mapping the Global Muslim Population: A Report on the Size and Distribution of the World's Muslim Population". پیو ریسرچ سینٹر. 7 اکتوبر 2009. اخذ شدہ بتریخ 24 ستمبر 2013. The Pew Forum's estimate of the Shia population (10–13%) is in keeping with previous estimates, which generally have been in the range of 10–15%۔ Some previous estimates, however, have placed the number of Shias at nearly 20% of the world's Muslim population. 
    • "Shia". Berkley Center for Religion, Peace, and World Affairs. 15 دسمبر 2012 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 5 دسمبر 2011. Shi'a Islam is the second largest branch of the tradition, with up to 200 million followers who comprise around 15% of all Muslims worldwide.۔۔ 
    • Jalil Roshandel (2011). Iran, Israel and the United States. Praeger Security International, 15. “The majority of the world's Islamic population, which is Sunni, accounts for over 75 percent of the Islamic population; the other 10 to 20 percent is Shia.” 
  19. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  20. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  21. ↑ Pechilis, Karen (2013). South Asian Religions: Tradition and Today (in en). Routledge, 193. ISBN 978-0-415-44851-2. 
  22. ↑ Diplomat, Akhilesh Pillalamarri, The. "How South Asia Will Save Global Islam" (in en-US). The Diplomat. http://thediplomat.com/2016/01/how-south-asia-will-save-global-islam/. 
  23. ↑ "Middle East-North Africa Overview" (in en-US). Pew Research Center's Religion & Public Life Project. 2009-10-07. http://www.pewforum.org/2009/10/07/mapping-the-global-muslim-population10/. 
  24. ↑ "Region: Middle East-North Africa". The Future of the Global Muslim Population. Pew Research Center. 27 جنوری 2011. اخذ شدہ بتریخ 22 دسمبر 2011. 
  25. ↑ "Region: Sub-Saharan Africa". The Future of the Global Muslim Population. Pew Research Center. 27 جنوری 2011. اخذ شدہ بتریخ 22 دسمبر 2011. 
  26. ↑ Rowland, Richard H. "CENTRAL ASIA ii. Demography". Encyclopaedia Iranica (in English) 2. pp. 161–164. Retrieved 2017-05-25. 
  27. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  28. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  29. ↑ Yusuf, Imtiyaz. "The Middle East and Muslim Southeast Asia: Implications of the Arab Spring". Oxford Islamic Studies. http://www.oxfordislamicstudies.com/Public/focus/essay1009_southeast_asia.html. 
  30. ↑ "India invited as 'Guest of Honour' to OIC meet, Sushma Swaraj to attend". @businessline. 
  31. ↑ "Book review: Russia’s Muslim Heartlands reveals diverse population", The National (in English), 21 اپریل 2018, retrieved 13 جنوری 2019  Check date values in: |date=, |accessdate= (help)
  32. ↑ "Muslim Population by Country". The Future of the Global Muslim Population. Pew Research Center. 9 فروری 2011 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 22 دسمبر 2011. 
  33. ↑ "Islam in Russia". www.aljazeera.com. 
  34. ↑ "Main Factors Driving Population Growth" (in en-US). Pew Research Center's Religion & Public Life Project. 2015-04-02. http://www.pewforum.org/2015/04/02/main-factors-driving-population-growth/. 
  35. ↑ Burke, Daniel (اپریل 4, 2015). "The world's fastest-growing religion is ۔۔۔". CNN. http://edition.cnn.com/2015/04/02/living/pew-study-religion/. Retrieved on
    18 اپریل 2015. 
  36. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  37. ↑ Scott Carpenter, Soner Cagaptay (2 جون 2009). "What Muslim World?". Foreign Policy. https://foreignpolicy.com/2009/06/02/what-muslim-world/. 
  38. ↑ سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے BEWH لئی۔
  39. ↑ Nawaz, Maajid (2012). Radical: My Journey out of Islamist Extremism. WH Allen, XXII–XIII. ISBN 978-1-4481-3161-7. Retrieved on 19 ستمبر 2017. 
  40. ↑ سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Hitchens لئی۔
  41. ↑ Gert Jan Geling (12 جنوری 2017). "Ook na 1400 jaar kan de islam heus verdwijnen" (in nl). Trouw. https://www.trouw.nl/nieuws/ook-na-1400-jaar-kan-de-islam-heus-verdwijnen~bc232725/. Retrieved on
    3 اکتوبر 2017. ""Many people, including myself, are often guilty of using terms such as 'Muslim countries'، or the 'Islamic world'، as if Islam has always been there, and always will be. And that is completely unclear. (…) If the current trend [of apostasy] continues, at some point a large section of the population may no longer be religious. How 'Islamic' would that still make the 'Islamic world'?" 
  42. ↑ Jones, Gavin W. (2005). Islam, the State and Population. C. Hurst & Co. Publishers, 11–14. ISBN 978-1-85065-493-3. Retrieved on 19 ستمبر 2017. 
  43. ↑ "Muslim Population by Country"۔ The Future of the Global Muslim Population. Pew Research Center. Retrieved 22 دسمبر 2011.
  44. ↑ "Preface", The Future of the Global Muslim Population (پیو ریسرچ سینٹر) 
  45. ↑ "Executive Summary"۔ The Future of the Global Muslim Population. Pew Research Center. Retrieved 22 دسمبر 2011.
  46. ↑ Turmoil in the world of Islam
  47. ↑ "Christian Population as Percentages of Total Population by Country"۔ Global Christianity. Pew Research Center. Retrieved 22 دسمبر 2011.
  48. ↑ "Muslim-Majority Countries". The Future of the Global Muslim Population. Pew Research Center. ۲۵ دسمبر ۲۰۱۸ وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 22 دسمبر 2011. 
  49. ↑ "Constitution of Afghanistan 2004". 23 فروری 2017 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  50. ↑ "Islamic Republic of Iran Constitution". 25 فروری 2008 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  51. ↑ "Mauritania's Constitution of 1991 with Amendments through 2012" (PDF). 4 مئی 2017 وچ اصل (PDF) تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  52. ↑ "Oman's Constitution of 1996 with Amendments through 2011" (PDF). 27 جنوری 2017 وچ اصل (PDF) تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  53. ↑ "Basic Law of Saudi Arabia". ۲۶ دسمبر ۲۰۱۱ وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 6 جنوری 2012. 
  54. ↑ "Yemen's Constitution of 1991 with Amendments through 2001" (PDF). 27 جنوری 2017 وچ اصل (PDF) تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  55. ↑ "Of the People's Democratic Republic of Algeria" (PDF). ۰۴ مئی ۲۰۱۷ وچ اصل (PDF) تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  56. ↑ "Constitution of the Kingdom of Bahrain (2002)". 23 فروری 2017 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  57. ↑ "The World Factbook". Cia.gov. 21 جولائ‏ی 2015 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 30 دسمبر 2013. 
  58. ↑ "Comoros's Constitution of 2001 with Amendments through 2009" (PDF). 4 مئی 2017 وچ اصل (PDF) تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  59. ↑ "Djibouti's Constitution of 1992 with Amendments through 2010" (PDF). 25 جون 2016 وچ اصل (PDF) تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  60. ↑ "Egypt's Constitution of 2014" (PDF). 4 مئی 2017 وچ اصل (PDF) تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  61. ↑ "Constitution of Iraq" (PDF). 28 نومبر 2016 وچ اصل (PDF) تو‏ں آرکائیو شدہ. 
  62. ↑ "Jordan country report" Archived 29 جون 2011 at the وے بیک مشین، The World Factbook، U.S. Central Intelligence Agency, 24 اگست 2012
  63. ↑ "International Religious Freedom Report". US State Department. 2002. اخذ شدہ بتریخ 24 جون 2017. 
  64. ↑ "Libya's Constitution of 2011 with Amendments through 2012" (PDF). 27 جنوری 2017 وچ اصل (PDF) تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  65. ↑ "Constitution of the Republic of Maldives 2008" (PDF). 19 مئی 2017 وچ اصل (PDF) تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  66. ↑ "Constitution of Malaysia" (PDF). ۱۴ مئی ۲۰۱۱ وچ اصل (PDF) تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  67. ↑ "Morocco's Constitution of 2011" (PDF). 27 جنوری 2017 وچ اصل (PDF) تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  68. ↑ "The Constitution of the Islamic Republic of Pakistan". ۰۶ جون ۲۰۱۹ وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 27 نومبر 2010. 
  69. ↑ "Qatar's Constitution of 2003" (PDF). 27 جنوری 2017 وچ اصل (PDF) تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  70. ↑ Janos, Besenyo (2009). Western Sahara. Pécs: Publikon Publishers. ISBN 978-963-88332-0-4. 
  71. ↑ "Provisional Constitution of the Federal Republic of Somalia". 27 جنوری 2017 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  72. ↑ "Tunisia's Constitution of 2014" (PDF). 27 جنوری 2017 وچ اصل (PDF) تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  73. ↑ "United Arab Emirates's Constitution of 1971 with Amendments through 2009" (PDF). 29 اکتوبر 2016 وچ اصل (PDF) تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  74. ↑ "Indonesia's Constitution of 1945, Reinstated in 1959, with Amendments through 2002" (PDF). 27 جنوری 2017 وچ اصل (PDF) تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  75. ↑ "Syrian Arab Republic's Constitution of 2012" (PDF). 27 جنوری 2017 وچ اصل (PDF) تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  76. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  77. ↑ "Bangladesh SC declares illegal amendment allowing religion in politics". The Hindu (Dhaka). 2 فروری 2010. ISSN 0971-751X. https://www.thehindu.com/news/international/Bangladesh-SC-declares-illegal-amendment-allowing-religion-in-politics/article16811849.ece. Retrieved on
    ۱۰ مئی ۲۰۲۰. 
  78. ↑ "Albania – Constitution". ICL. ۲۴ ستمبر ۲۰۱۵ وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 18 مارچ 2015. 
  79. ↑ "Article 7.1 of Constitution" (PDF). 26 اکتوبر 2011 وچ اصل (PDF) تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  80. ↑ "Bosnia and Herzegovina – Constitution". ICL. ۰۳ اکتوبر ۲۰۱۴ وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 18 مارچ 2015. 
  81. ↑ Article 31 of Constitution
  82. ↑ Article 1 of Constitution
  83. ↑ "The Gambia 2014 International Religious Freedom Report" (PDF). اخذ شدہ بتریخ 24 جون 2017. 
  84. ↑ Article 1 of Constitution Archived 13 ستمبر 2004 at the وے بیک مشین
  85. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  86. ↑ "The Constitution of the Republic of Kazakhstan". Official site of the President of the Republic of Kazakhstan. 24 ستمبر 2014 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 24 نومبر 2014. 
  87. ↑ Republic of Kosovo constitution Archived 21 نومبر 2013 at the وے بیک مشین، Republic of Kosovo constitution,
  88. ↑ Article 1 of Constitution Archived 4 فروری 2007 at the وے بیک مشین
  89. ↑ "Lebanon" (PDF). اخذ شدہ بتریخ 5 جون 2018. 
  90. ↑ "The Lebanese Constitution (as amended up to ستمبر 21, 1990)". 6 نومبر 2018 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 5 جون 2018. 
  91. ↑ Preamble of Constitution Archived 12 ستمبر 2012 at the وے بیک مشین
  92. ↑ John L. Esposito. The Oxford Dictionary of Islam. Oxford University Press US, (2004) ISBN [[Special:BookSources/0-19-512559-2 pp. 233–34
  93. ↑ "Nigerian Constitution". Nigeria Law. ۲۷ جولائی ۲۰۱۱ وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 17 جولائ‏ی 2015. 
  94. ↑ "Senegal". U.S. Department of State. اخذ شدہ بتریخ 18 مارچ 2015. 
  95. ↑ "Sierra Leone's Constitution of 1991, Reinstated in 1996, with Amendments through 2008" (PDF). 30 اکتوبر 2016 وچ اصل (PDF) تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  96. ↑ "Tajikistan's Constitution of 1994 with Amendments through 2003" (PDF). 2 جنوری 2017 وچ اصل (PDF) تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 
  97. ↑ "Article 2 of Constitution". 1 دسمبر 2010 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 18 مارچ 2015. 
  98. ↑ "Constitution of Turkmenistan". 14 اپریل 2015 وچ اصل تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 18 مارچ 2015. 
  99. ↑ "Uzbekistan's Constitution of 1992 with Amendments through 2011" (PDF). 27 جنوری 2017 وچ اصل (PDF) تو‏ں آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتریخ 23 فروری 2017. 


سائیٹ غلطی:

"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=عالم_اسلام&oldid=561590" توں لیا