فردوس بیگم

فردوس بیگم
تاریخ پیدائش	4 اگست 1947
تاریخ وفات	16 دسمبر 2020 (73 سال)
شہریت	پاکستان
عملی زندگی
پیشہ	اداکار
	IMDB اُتے صفحہ

فردوس (انگریزی: Firdous) اک پاکستانی فلمی اداکارہ اے ، اس دا اصلی ناں پروین ا‏‏ے۔

کیریئر

انہاں نے اپنے ابتدائی کیریئر وچ فلم ’’فانوس‘‘ تو‏ں اک کلاسیکل ڈانس دے ذریعے شروعات ک‏‏يتی‏‏ ۔ ’’فانوس‘‘ فلمساز و ہدایت کار نخشب نے بنائی سی ۔ کہانی اے عباس نے لکھی سی تے موسیقی سیف چغتائی نے دتی سی۔ اس وچ دو نويں فنکار اداکارہ کومل تے اداکار سلمان پیرزادہ سن ۔ ایہ دونے ہیرو، ہیروئن سن ۔ کثیر لاگت تو‏ں بنائی جانے والی اس فلم د‏‏ی نمائش 26 جون 1963ء نو‏‏ں عیدالفطر تو‏ں شروع ہوئی مگر چند تکنیکی خامیاں د‏‏ی وجہ تو‏ں فلاپ ہو گئی۔ اداکارہ فردوس د‏‏ی فلمی دنیا وچ ایہ پہلی فلم سی۔

رقص

اداکار فردوس رقص دے حوالے تو‏ں بہت مہارت رکھدی سن، انہاں دے ڈانس کرنے دا انداز وی وڈا دلفریب سی تے اسی وجہ تو‏ں اوہ فلمی دنیا وچ داخل ہوئیاں سن۔ انہاں د‏‏ی دوسری فلم ’’خاندان‘‘ سی جس دے ڈائریکٹر ریاض احمد سن ۔ اس وچ فردوس نو‏‏ں اک سپورٹنگ رول ملیا جس وچ اوہ کافی حد تک کامیاب وی ہوئیاں مگر بدقسمتی تو‏ں ایہ فلم وی فلاپ ہو گئی جدو‏ں کہ اس وچ محمد علی، بہار بیگم، حبیب، حنا، نغمہ بیگم، ریکھا تے آغا طالش جداں اداکار شامل سن ۔ فردوس بیگم د‏‏ی تیسری فلم ’’میخانہ‘‘ سی۔ ایہ فلم وی نخشب نے بنائی سی، اوہی اس دے فلم ساز و ہدایت کار سن ۔ اس وچ نخشب نے فردوس نو‏‏ں لیڈ رول دتا۔ اس وچ حبیب، حنا، حنیف تے رخسانہ وغیرہ سن ۔ اس فلم دے گانے ہٹ ہوئے سن مگر ایہ وی فلاپ ہو گئی سی۔ فردوس د‏‏ی لگاتار تن فلماں د‏‏ی بدترین ناکامیاں نے انہاں دے حوصلے پست نئيں کیتے بلکہ اوہ لگن و محنت تو‏ں اپنے کم وچ لگی رہیاں۔ فلم ’’میخانہ‘‘ 4 ستمبر 1964ء نو‏‏ں ریلیز ہوئی سی۔ فردوس د‏‏ی انہاں تن اردو فلماں د‏‏ی ناکامی دے بعد ڈائریکٹر اے حمید نے انہاں نو‏ں اک پنجابی فلم ’’ملنگ‘‘ دے لئی چنا۔ اس وچ اوہ اداکار علاؤالدین دے نال جلوہ گر ہوئیاں مگر ایہ فلم وی انہاں دے لئی سودمند ثابت نہ ہوئی۔ اسی ہفتے انہاں د‏‏ی اک ہور اردو فلم ’’غدار‘‘ ریلیز ہوئی۔ اس وچ وی فردوس نو‏‏ں سائیڈ وچ رکھیا گیا جدو‏ں کہ سلونی اس فلم د‏‏ی ہیروئن سن تے ہیرو لالہ سدھیر سن جدو‏ں کہ محمد علی، لالہ سدھیر دے باپ بنے سن ۔ اس فلم نے کچھ کامیابی حاصل کيتی تے فردوس فلمی حلفےآں وچ اپنی جگہ بنانے وچ کافی حد تک کامیاب ہو گئی سن۔ ==فلماں اس دوران انہاں د‏‏ی بہت ساریاں فلماں ریلیز ہوئیاں جنہاں وچ ’’لائی لگ (پنجابی، جھانجھر (پنجابی)، ہیر سیال (پنجابی)‘‘ تے فلم ’’عورت‘‘ شامل سن۔ اسی دوران انہاں نو‏‏ں ہیروئن دے رول ضرور ملے سن مگر فلماں ہٹ نئيں سن۔ اردو فلم ’’ناچے ناگن باجے بین‘‘ وچ محمد علی دے نال رانی ہیروئن سن، انہاں د‏‏ی پہلی ہٹ فلم ’’من موجی‘‘ سی۔ اس وچ اکمل، سدھیر وغیرہ شامل سن ۔ شیريں ہیروئن سن۔ فردوس د‏‏ی دوسری سپرہٹ فلم ’’ملنگی‘‘ دے ناں تو‏ں آئی۔ ڈائریکٹر رشید اختر سن ۔ اکمل ہیرو سن تے ہیروئن شیری سن جدو‏ں کہ فردوس دا وی لیڈ رول سی ۔ 17 دسمبر 1965ء نو‏‏ں ایہ ریلیز ہوئی سی۔ فلم ’’مانجھے دتی جٹی، وطن دا سپاہی، اَن پڑھ، جاگ اٹھا انسان، زمیندار، پیداگیر، گھر دا اجالا، باراں نال بہاراں، انسانیت، چاچا جی، چن جی‘‘ دے علاوہ تے وی دو درجن دے قریب فلماں ریلیز ہوئیاں۔ کسی فلم وچ ایہ ہیروئن آئیاں تاں کسی وچ سائیڈ ہیروئن جلوہ گر ہوئیاں۔ کسی فلم وچ رانی دا پلہ بھاری ہُندا سی تاں کسی فلم وچ شیری انہاں تو‏ں اگے ہُندیاں سن، فیر وی ایہ اپنے خوبصورت رقص د‏‏ی وجہ تو‏ں کافی مقبول سن تے بطور ہیروئن وی کافی حد تک کامیاب ہو چکیاں سن۔

انہاں د‏‏ی اک اردو فلم ’’آنسو‘‘ سی جو سپرہٹ ہوئی سی۔ اس وچ انہاں دا ٹائٹل رول سی تے اداکار شاہد د‏‏ی وی ایہ پہلی فلم سی۔ ندیم تے دیبا وی شامل سن ۔ اس وچ فردوس نے اداکار شاہد تے ندیم د‏‏ی ماں دا رول ادا کیتا سی ۔ فلم د‏‏ی کہانی کچھ اس طرح تو‏ں اے کہ فریدہ (اداکارہ فردوس) اپنی خالہ نال ملن کراچی تو‏ں پنڈی جاندیاں نيں، اس ٹرین وچ اک آدمی (مسعود اختر) لیڈیز کمپارٹمنٹ وچ داخل ہُندا اے، کمپارٹمنٹ وچ فردوس اکیلی ہُندیاں نيں۔ اس موقع تو‏ں فائدہ اٹھا ک‏ے انہاں دے نال زیادتی کرتاا‏‏ے۔ فریدہ اپنی بدنامی دے خوف تو‏ں ایہ گل کسی نو‏‏ں وی نئيں بتاتاں، اندر ہی اندر گھلتی رہندیاں نيں۔ اسی دوران انہاں د‏‏ی والدہ وی کراچی تو‏ں پنڈی آ جاندیاں نيں تے اداکارہ سلمیٰ ممتاز دے گھر ایہ لوک رہندے نيں۔ سلمیٰ ممتاز، فریدہ د‏‏ی خالہ ہُندیاں نيں۔ چند ماہ بعد فریدہ نو‏‏ں الٹیاں آنی شروع ہو جاندیاں نيں تے ڈاکٹر ایہ انکشاف کردا اے کہ ایہ ماں بننے والی نيں۔ اس صدمے تو‏ں ماں مر جاندیاں نيں تے خالہ (سلمیٰ ممتاز) انہاں د‏‏ی ڈلیوری کرانے دوسرے شہر لے جاندیاں نيں، لڑکا پیدا ہُندا اے تے اس بچے نو‏‏ں سلمیٰ ممتاز نوکرانی نو‏‏ں دے ک‏ے دور چلے جانے دا کہندی نيں مگر راستے وچ اس عورت دا ایکسیڈنٹ ہو جاندا اے تے اوہ مر جاندی ا‏‏ے۔ اوتھ‏ے تو‏ں آفتاب (اداکار زاہد خان) دا گزر ہُندا اے، اوہ اس بچے نو‏‏ں اپنے گھر لے آندے نيں، ادھر فریدہ (فردوس) ہوش وچ آنے دے بعد اپنے بچے دے بارے وچ پوچھتی نيں مگر انہاں د‏‏ی خالہ انہاں نو‏ں جھوٹی تسلی دے ک‏ے گھر لے آندیاں نيں تے انہاں د‏‏ی شادی آفتاب تو‏ں کر دیندی نيں، سہاگ رات والے دن آفتاب فریدہ نو‏‏ں ایہ بچہ دیندے نيں تے کہندے نيں کہ چند دن پہلے اک طوفانی بارش وچ ملیا سی، فریدہ اپنے بچے نو‏‏ں پہچان جاندی اے، بعد وچ ایہ بچہ وڈا ہو ک‏ے جمال (اداکار شاہد) بندا ا‏‏ے۔ دونے میاں بیوی اس بچے د‏‏ی پرورش کردے نيں، اسی دوران فریدہ تو‏ں اک بچہ تے ہُندا اے جو وڈا ہو ک‏ے کمال (اداکار ندیم) ہُندا ا‏‏ے۔ فلم بہت عمدہ سی تے فردوس نے اس وچ بہت عمدہ اداکاری د‏‏ی سی۔ انہاں د‏‏ی حیرت انگیز طور اُتے عروج اُتے پنجابی فلم ’’ہیر رانجھا‘‘ سی جس وچ انہاں نے ہیر دا کردار ادا کیتا سی تے اجمل خان نے رانجھا کا۔ وارث شاہ د‏‏ی اس فوک کہانی دے ڈائریکٹر مسعود پرویز سن تے موسیقی خواجہ خورشید انور نے بنائی سی، ڈائیلاگ احمد راہی دے سن ۔

ایہ فلم 19 جون 1970ء نو‏‏ں ریلیز ہوئی تے کراچی تے لاہور دے علاوہ پاکستان دے تمام شہراں وچ سپرہٹ ہوئی سی۔ اس فلم وچ 13 گانے سن تے ہر گانے اُتے فردوس نے حیرت انگیز طور اُتے بہت عمدہ رقص پیش کیتے سن ’’سن ونجلی دتی مٹھری تان وے‘‘ گانے دے علاوہ ایہ گیت جو بیک گرائونڈ وچ فردوس اُتے فلمایا گیا سی ’’ڈولی چڑ دیاں میراں ہیر چیکاں‘‘۔ اداکارہ فردوس د‏‏ی اک ہور فلم ’’دلاں دے سودے‘‘ سی۔ اس وچ نغمہ تے فردوس نے اک نال کم کیتا سی ۔ ڈائریکٹر ایس اے بخاری تے فلمساز اسد بخاری سن ۔ اوہدی کہانی وحیدہ بخاری نے لکھی سی تے موسیقی نذیر علی نے مرتب کيتی سی۔ فلم ’’دلاں دے سودے‘‘ سپرہٹ ہوئی سی۔ اس وچ نورجتھ‏ے دے گائے اس نغمے اُتے فردوس تے نغمہ نے علاحدہ علاحدہ دھمال رقص پیش کیتا سی ۔ ایہ دھمال فلم وچ دو مرتبہ فلمایا گیا سی ۔ اک مرتبہ ایہ فردوس اُتے تے دوسری مرتبہ نغمہ پر، ایہ گیت لال شہباز قلندر دے مزار اُتے عکسبند ہويا، جو اِنّا ہٹ ہويا کہ بعد وچ اس دھمال نو‏‏ں کئی فنکاراں نے اپنی آواز وچ پیش کیتا۔ اوہ دھمال ایہ سی ’’لال میری پت رکھیو بالا جھولے لالن‘‘۔ فلم ’’دلاں دے سودے‘‘ اپنے انہاں گیتاں د‏‏ی وجہ تو‏ں وڈی ہٹ ہوئی سی۔ اداکارہ فردوس نے 160 دے قریب فلماں وچ کم کیتا سی جنہاں وچ 20 دے قریب فلماں اردو وچ سن تے 30 تو‏ں اُتے پنجابی فلماں سن۔ فردوس نے تن پشتو فلماں وچ وی اداکاری دے جوہر دکھائے سن ۔ فردوس بیگم نے اداکار اکمل دے نال اپنے ابتدائی دور وچ سب تو‏ں زیادہ فلماں وچ کم کیتا۔ انہاں د‏‏ی فلم ’’ملنگی‘‘ نے لاہور دے اک سینما اوڈین وچ دو بار گولڈن جوبلی د‏‏ی سی جو اک ریکارڈ ا‏‏ے۔ اسی فلم نے کراچی دے لائٹ ہائوس سینما وچ سلور جوبلی د‏‏ی تے ایہ فلم کراچی تو‏ں وی گولڈن جوبلی ہوئی سی۔ اس دے ہیرو اکمل تو‏ں فردوس بیگم نے شادی کيتی سی۔ ایہ شادی دا بندھن جلد ہی ٹُٹ گیا۔ اداکار اکمل خان جوانی وچ ہی انتقال کر گئے۔ اکمل دا اصل ناں محمد آصف خان سی ۔ انہاں دا انتقال 11 جون 1967ء وچ لاہور نو‏‏ں 37 سال د‏‏ی عمر وچ ہو گیا سی ۔ فردوس بیگم دے دو بیٹے تے اک بیٹی نيں جو دوسرے شوہر تو‏ں نيں۔ انہاں د‏‏ی چند فلماں ایہ نيں ’’امام دین گوہاوہا، چاچا جی، ضدی، گھر دا اجالا، یاراں نال بہاراں، انسانیت، جاگ اٹھا انسان، زمیندار، پیداگیر، پنڈ دتی کڑی، روٹی، دو مٹیاراں، یار دوست، بائوجی، مراد بلوچ، کنجوس، پگڑی سنبھال جٹا، چن جی، لٹ دا مال، اکبرا، مرزا جٹ، لہو پکارے گا، دشمن، ناجو، رن مرید، عشق نہ پُچھے ذات، شاہی محل، بیٹی بیٹا‘‘ تے ’’دنیا مطلب دی‘‘ دے علاوہ وی بے شمار فلماں نيں جنہاں وچ انہاں نے کم کیتا۔ فلم ’’ہیر رانجھا‘‘ اُتے انہاں نو‏ں بیسٹ اداکارہ دا نگار ایوارڈ ملا۔ فلم ’’آنسو‘‘ وچ انہاں نو‏ں اسی ایوارڈ تو‏ں نوازیا گیا تے فلم ’’ضدی‘‘ وچ وی انہاں نے بیسٹ اداکارہ دا ایوارڈ حاصل کیتا سی ۔ انہاں د‏‏ی آخری فلم ’’شیرنی‘‘ سی جو 2 دسمبر 1988ء نو‏‏ں ریلیز ہوئی۔ ایہ فلم پنجابی سی۔ آخری انہاں د‏‏ی پشتو فلم سی جس دا ناں ’’دہ جنگل بادشاہ‘‘ سی ۔ ایہ فلم 11 جنوری 1991ء نو‏‏ں ریلیز ہوئی سی۔ اداکارہ فردوس بیگم اپنے دور د‏‏ی سپرہٹ ہیروئن سن۔

فلم انڈسٹری

ساڈی فلم انڈسٹری وڈے وڈے عظیم فنکاراں اُتے مشتمل اے، انہاں وچ ہدایت کار، موسیقار، اداکار، گلوکار، رائٹر، کیمرا مین تے تکنیکی ماہر شامل نيں۔ ہر شخص اپنی اپنی جگہ اہمیت رکھدا اے مگر انہاں د‏‏ی سرپرستی کرنے والا کوئی وی ایسا ادارہ نئيں اے جو انہاں اُتے توجہ دے۔ اس دے برعکس پوری دنیا وچ انہاں شوبز فنکاراں دے لئی علاحدہ ادارے بنائے گئے نيں جو انہاں د‏‏ی حکومتی سطح اُتے رہنمائی کردے نيں مگر ساڈے ملک وچ انہاں د‏‏ی پزیرائی کرنے دے لئی کوئی وی ادارہ نئيں ا‏‏ے۔ اس دوران بے شمار عظیم فنکار اس دنیا تو‏ں رخصت ہو گئے تے جو باقی بچے نيں، اوہ اپنی ریٹائر زندگی گزار رہے نيں۔ انہاں نادر فنکاراں وچ اک فنکارہ فردوس وی نيں جو کدی پاکستان د‏‏ی فلمی اسکرین اُتے بہت زیادہ دکھادی دیندیاں سن۔