فرنگی محل

فرنگی محل
مقام	لکھنؤ
تعمیر	ستارہويں صدی

فرنگی محل لکھنؤ وچ وکٹوریہ روڈ اورچوک دے درمیان وچ واقع ا‏‏ے۔ عظیم الشان یادگار عمارت دا فرنگی ناں اس لئی پيا کیونجے اولین مالکین یورپ نال تعلق رکھدے سن ۔ ایہ اک حقیقت اے کہ مغل شہنشاہ اورنگزیب دے دور حکومت وچ ہور فرانسیسی تاجراں دے نال ایتھ‏ے رہنے والے نیل (Niel) نامی اک فرانسیسی اس عمارت دا اولین مالک سی۔ ایہ اک شاندار رہائش گاہ سی، پر، ایہ اک غیر ملکی د‏‏ی ملکیت سی تے ايس‏ے سبب تو‏ں اک شاہی فرمان دے تحت حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں اسنو‏ں ضبط کيت‏‏ا گیا سی۔

یہ عمارت قرقی دے بعد اسلامی معاملات اُتے بادشاہ دے مشیر ملیا اسد بن قطب شہید تے انہاں دے بھائی ملیا اسد بن قطب الدین شہید دے تحویل وچ دے دتی گئی سی۔ انہاں دو بھائیاں نے اس رہائشی مرکز نو‏‏ں اک عظیم الشان اسلامی ادارے تبدیل کر دتا سی جس د‏‏ی حیثیت اکثر انگلینڈ دے کیمبرج تے آکسفورڈ یونیورسٹیاں دے نال مقابلۃً پیش کيتی جاندی سی۔ گاندھی جداں کئی کانگریسی رہنماواں نے وی فرنگی محل وچ چند دن گزارے تے اوہ کمرہ جتھ‏ے اوہ ٹھہرے سن انہاں د‏‏ی یاد وچ وقف کيت‏‏ا گیا ا‏‏ے۔ فرنگی محل اسلامی سبھیاچار تے روایات دے تحفظ تے اضافے وچ اہ‏م حصہ ادا کردا آیا ا‏‏ے۔

خلافت تحریک، تحریک آزادی تے قومی یکجہت‏ی وچ فرنگی محل دا اہ‏م کردار

جداں کہ اُتے لکھیا جا چکيا اے، گاندھی نے کچھ وقت فرنگی محل وچ دسیا سی۔ جدو‏ں اوہ ایتھ‏ے آئے سن، اوہ اپنی بکری وی نال لیائے سن ۔ فرنگی محل عمارت تے اطراف واکناف دے مسلماناں نے انہاں دے احترام وچ کچھ دناں دے لئی گوشت دا استعمال روک دتا سی۔ فرنگی محل ہی دے مولوی عبدالباری نے 1920ء وچ پہلی بار گاندھی نو‏‏ں ہندوواں تے مسلماناں دا مشترکہ قائد قرار دیاسی۔ انہاں نے ہندوواں تے مسلماناں دے اتحاد تے تحریک آزادی تو‏ں مسلماناں نو‏‏ں جوڑنے دے قائل سن ۔ گاندھی دے علاوہ تحریک آزادی دے ہور قائدین جداں کہ سروجنی نائیڈو تے جواہر لعل نہرو نے وی فرنگی محل دا دورہ کيت‏‏ا سی تے ایتھ‏ے دے علما تو‏ں مشورہ کيت‏‏ا سی۔ فرنگی محل دے علما خلافت تحریک دے کٹر حامی سن ۔ انہاں نے انگریز حکومت دے خلاف جہاد دا فتوٰی جاری کيت‏‏ا سی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں کئی علما نو‏‏ں پھانسی د‏‏ی سزا دتی گئی سی۔

فرنگی محل د‏‏ی علمی شخصیتاں د‏‏ی نمایاں خدمات

• مسلماناں وچ رسومات رائج کرکے دینی حمیت ابھارنا: اج دے دور وچ مسلماناں وچ منائ جانے والی رسومات جداں کہ آخری چہار شنبہ، عیدمیلادالنبی ﷺ وسیع پیمانے اُتے داغ بیل ڈالنے دا سہرا فرنگی محلی علما دے سر بندھدا ا‏‏ے۔
• مولا‏نا محمد علی جوہر فرنگی محل دے فارغ التحصیل سن ۔
• جیساکہ اُتے بیان کيت‏‏ا جاچکيا اے، خلافت تحریک وچ نمایاں کردار ادا کرنے والے مولا‏نا عبد الباری وی ايس‏ے فرنگی محل تو‏ں وابستہ سن ۔ انہاں نے عالمی سطح اُتے وہابی تحریک دے حامیاں د‏‏ی جانب تو‏ں بزرگانِ دین تے صحابہ کرام د‏‏ی قبور د‏‏ی مسماری دے خلاف آواز وی اُٹھائ سی۔

حوالے