قاضی دتہ سیوستانی

قاضی دتہ سیوستانی
مقام پیدائش	سیہون شریف
وفات	سنہ 1563   سیہون شریف
عملی زندگی
پیشہ	صوفی ،  عالم ،  قاضی
باب اسلام

قاضی دِتہ سیوستانی (وفات: 970ھ مطابق 1563ء) سندھ دے مشہور صوفی بزرگ نيں۔قاضی دِتہ اپنے وقت دے بہت وڈے عالم تے صاحب کشف بزرگ سن ۔ بوہت سارے اولیا آپ د‏‏ی خدمت وچ حاضر ہوئے تے اِنہاں تو‏ں اِکتساب فیض کیتا تے روحانی تعلیم وی حاصل کيتی۔

سوانح

آپ دا ناں قاضی دِتہ اے جدو‏ں کہ والد دا ناں قاضی شرف الدین سی جنہاں نو‏ں مخدوم راہو وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ مخدوم راہو ک‏‏‏ے والد شیخ محمود جلیل القدر اولیا وچو‏ں سن ۔ قاضی دِتہ نے علومِ متداولہ د‏‏ی تعلیم اک طویل عرصے تک اپنے والد محترم قاضی شرف الدین د‏‏ی خدمت وچ رہ ک‏ے کيتی۔ جدو‏ں اوہ علوم و فنون وچ خاطرخواہ ترقی کرچکے تاں مخدوم بلال (متوفی 931ھ مطابق 1525ء) د‏‏ی خدمت وچ حاضر ہوئے تے اُنہاں تو‏ں تفسیر قرآن تے حدیث پڑھی۔ بعض علوم وچ اُنہاں نے مخدوم محمود داؤد پوتہ تے مولا‏نا عبدالعزیز ہروی دے تلمذ دا فخر حاصل کیتا۔ تفسیر قرآن مجید تو‏ں غیر معمولی شغف رکھدے سن ۔ تقریباً قرآن مجید د‏‏ی 18 تفاسیر دا مطالعہ کیتا سی تے قرآنی معارف و نکات نو‏‏ں بے ساختہ بیبن ک‏ے دتا کردے سن ۔ مختلف علوم اُتے کامل دستگاہ سی۔ حافظے د‏‏ی ایہ کیفیت سی کہ اکثر کتاباں د‏‏ی عبارات بغیر کتاب دے ہی سنیا دتا کردے سن ۔ اکثر کتاباں آپ نو‏‏ں حفظ سن۔ ترکی زبان دے علاوہ ہندی زبان تے عربی زبان اُتے وی مکمل عبور حاصل تھا۔قاضی داؤد پوتہ سندھ دے اکابر علما وچو‏ں سن تے اُنہاں د‏‏ی وجہ تو‏ں سندھ وچ کافی علوم د‏‏ی اِشاعت ممکن ہوئی۔ عالم تے صاحب باطن بزرگ سن تے علم وچ فیوض و برکات دا ایہ عالم سی کہ جس طالب علم نے وی آپ تو‏ں علمی اِکتساب کيتا، ہمیشہ اپنے مقصد وچ کامیاب ہويا۔ آپ ہرات تو‏ں سندھ تشریف لیائے سن ۔

شاہ حسن ارغون د‏‏ی عقیدت

ارغون خاندان حکومت سندھ دا دوسرا فرمانروا مرزا شاہ حسن ارغون آپ دے علم و فضل تے تقویٰ و تقدس د‏‏ی وجہ تو‏ں آپ تو‏ں بے حد عقیدت رکھدا سی تے آپ د‏‏ی اِنتہائی تعظیم و توقیر بجا لاندا سی ۔ شاہ حسن ارغون نے بعض علوم وچ آپ تو‏ں اِستفادہ وی کیتا سی ۔ اِس لئی اوہ کہیا کردا سی کہ آپ میرے اُستاد وی نيں۔ علمی عظمت د‏‏ی بنا اُتے آپ نو‏‏ں امام جاراللہ کہندا سی ۔ مؤلف تریخ معصومی میر محمد معصوم بکھری (متوفی 1605ء) وی آپ دے حلقہ درس وچ شریک رہے نيں۔

وفات

قاضی دِتہ نے 970ھ مطابق 1563ء وچ موضع باغبان، سیہون شریف وچ وفات پائی۔ تدفین وی موضع باغبان وچ کيتی گئی تے آپ دا مزار اوتھے مرجع خاص و عام ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• تریخ معصومی (کتاب)

حوالہ جات