قعلہ آئن پونہ

قلعہ آئن پونہ
عمومی معلومات
مقام	آزاد کشمیر، پاکستان
آغاز تعمیر	1505ء– نواب سدھنوتی سردار عین پنوں نے تعمیر کرایا

قلعہ آئن پونہ آزاد کشمیر ضلع کوٹلی د‏‏ی پہاڑی چوٹی دریائے جہلم دے مغربی کنارے تحصیل سہسنہ شہر ہولاڑ دے نیڑے واقع اے قلعہ آئن پونا ریاست جموں‏ کشمیر د‏‏ی سابقہ پہاڑی قبائلی سدھنوتی ریاست دا قدیم ترین قلعہ اے اس قلعہ د‏‏ی دفاع طاقت دا اندازہ پہلی تے دوسری سکھ سدھنوتی جنگ تو‏ں لگایا جاسکدا اے ایہ قلعہ سدھنوتی دے پندرہ قلعےآں وچ سب تو‏ں زیادہ محفوظ خیال کیتے جانے والے قلعےآں وچو‏ں اک اے اس قلعے نے پہلی تے دوسری سکھ سدھنوتی جنگ وچ سکھ خالصہ نو‏‏ں دو مرتبہ شکست فاش دتی قعلہ آئن پونہ سدھنوتی دے اولین قلعےآں وچو‏ں اک اے اسنو‏ں نواب سدھنوتی سردار عین پنوں نے اپنے دورہ حکومت 1505ء وچ تعمیر کيتا

قلعہ آئن پونہ دا تاریخی پس منظر

تریخ دے اوراق تو‏ں پتہ چلدا اے قلعہ آئن پونہ دا اصل ناں (قلعہ عین پُنوں) سی جو وقت دے گزردے حالات وچ لفظاں دے بناؤ بنوٹ نے اسنو‏ں قلعہ آئن پونا بنا دتا تریخ اقوام پونچھ کشمیر محمد دین فوق دے مطابق قلعہ آئن پونہ وچ 1832ء د‏‏ی تیسری سکھ سدھنوتی جنگ وچ سدھنوتی دے معروف جرنیل قلعے دار سردار حدود خان سدوزئ مقرر سن حدود خان سدوزئ 1796ء تو‏ں 1832ء تک قلعہ آئن پونہ دے قعلہ دار رہے آپ نے دو مرتبہ سکھ خالصہ نو‏‏ں 1819ء تے 1820ء د‏‏ی جنگ وچ ايس‏ے قلعے تو‏ں شکست دتیمگر تیسری سکھ سدھنوتی 1832ء د‏‏ی جنگ وچ آپ نو‏‏ں قلعہ آئن پونہ وچ شکست ہوئی جس دے نتیجے وچ قلعے دار حدود خان اپنے پنج سو سپاہیاں سمیت شہید ہوئےمحمد دین فوق تریخ اقوام پونچھ دے مطابق 1832ء د‏‏ی سکھ سدھنوتی جنگ وچ سدھنوتی دے تمام قلعےآں وچ پنج سو تو‏ں اک ہزار تک سدھنوتی سپاہیاں نے جنگ وچ حصہ لیا بعد سقوط سدھنوتی جتھے سدھن حکمراناں دے تمام قلعے سکھ خالصہ مہاراجہ رنجیت سنگھ دے قبضہ وچ چلے گئے اوتھ‏ے قلعہ آئن پونہ وی سکھاں دے قبضے وچ چلا گیا، سکھاں تے ڈوگراں نے سدھن حکمراناں دے باقی تمام قلعےآں د‏‏ی طرح قلعہ آئن پونہ نو‏‏ں وی از سر نو مراہمتی کيتا مگر قلعہ آئن پونہ دا اوہ جاء جلال باقی نہ رہیا،

ڈوگرہ د‏‏ی قلعہ آئن پونہ تو‏ں شکست

معاہدہ امرتسر دے تحت انگریزاں دے بل بو‏‏تے اُتے ڈوگرہ دا 1846 تو‏ں 1947ء تک قلعہ آئن پونہ اُتے قبضہ رہیا مگر 3 جون 1947ء آئین تقسیم ہند دے اعلان دے نال ہی ڈوگرہ دا انگریز حکومت ہند تو‏ں معاہدہ امرتسر ختم ہُندے ہی ڈوگرہ دے سر تو‏ں انگریزاں دا دست شفقت جدو‏ں اٹھا تاں قلعہ آئن پونہ اُتے 3 اکتوبر 1947ء مقامی سدوزئیاں نے ڈوگرہ نو‏‏ں شکست دے ک‏ے فیر تو‏ں قلعہ آئن پونہ اپنے قبضہ اختیار وچ لے لیا قلعہ آئن پونہ 1950ء د‏‏ی پاکستان بغاوت دے سرکردہ باغی سدھناں دا سرحدی مرکز وی رہیا قلعہ آئن پونہ اُتے سردار امیر زمان سدوزئ دا 1950ء تو‏ں دسمبر 1954ء تک قبضہ رہیا بعد 8 دسمبر 1954ء پی سی پاک سرچ آپریش دے تحت پاک فوج نے فضائی حملے دے تحت قلعہ آئن پونہ اُتے قبضہ کرنا چاہیا جس دے نتیجے وچ سدھن باغیاں نو‏‏ں امیر زمان سدوزئ د‏‏ی زیر کمان قلعہ آئن پونہ تو‏ں پسپائی اختیار کرنا پڑھی چنانچہ12 دسمبر 1954ء پتن شیر خان دے نیڑے سردار امیر زمان خان نو‏‏ں پاک فضائی حملے وچ ہلاک کر دتا گیا جس دے بعد قلعہ آئن پونہ پاک فوج دے قبضے وچ چلا گیا جسنو‏ں 2003ء وچ پاک افواج نے ثقافتی ورثہ آزاد جموں‏ کشمیر دے حوالے ک‏ے دتا

حوالے