قندھاری بیگم

قندهاری‌ بیگم
صفوی شہزادی
شریک حیات	شاہ جہان
نسل	پرہیز بانو بیگم
خاندان	صفوی (بلحاظ پیدائش) تیموری (بلحاظ شادی)
پیؤ	سلطان مظفر ھسین مرزا صفوی
جم	ت. 1593 قندھار، افغانستان
دفن	قندھاری باغ، آگرہ
مذہب	شیعہ

قندھاری بیگم (جنہاں نو‏ں قندھاری محل دے طور اُتے جانیا جاندا اے ؟ناں دا مطلب اے " قندھار د‏‏ی بیگم") مغل بادشاہ شاہ جہان د‏‏ی پہلی بیوی تے اپنی پہلی اولاد شہزادی پریز بانو بیگم د‏‏ی والدہ سن۔

پیدائشی طور اُتے ، اوہ ایران (فارس) د‏‏ی ممتاز صفوی خاندان د‏‏ی شہزادی سن تے صفوی شہزادہ سلطان مظفر حسین مرزا صفوی د‏‏ی سب تو‏ں چھوٹی بیٹی سن ، جو سلطان حسین مرزا دے بیٹے سن، سلطان دے والد بہرام مرزا تے بہرام دے والدشاہ اسماعیل اول سن ، جو فارس کے صفوی خاندان دے بانی نيں۔

خاندان تے مڈھلا جیون

قندهاری بیگم ایران د‏‏ی مشہور سلطنت (پارس) د‏‏ی ممتاز صفوی خاندان د‏‏ی راجکماری تے اس د‏ی سب تو‏ں اہ‏م حکمران خاندان وچ پیدا ہوئیاں سن۔ اوہ فارس دے شاہی علاقے قندھار دے شمالی پہاڑاں تو‏ں فارسی شخصیت سلطان حسین مرزا وقار د‏‏ی بیٹی سی، شاہ سلطان حسین دے بیٹے ، بہرام میرزا ، شاہ اسماعیل اول دے بیٹے ،۔ صفوی خاندان دا بانی۔ اوہ شاہ عباس اول کا آباؤ اجداد سی تے فارسی حکمران دا کزن وی سی ۔

مرزا مظفر حسین نے شہنشاہ اکبر دی خدمت وچ اک اعلیٰ عہدے تے شاندار تنخواہ دے لئی قندھار د‏‏ی حکمرانی دا تبادلہ کیتا سی ۔ اس دا چھوٹا بھائی مرزا رستم وی ، اکبر دے دور حکومت وچ ہندوستان ہجرت کر گیا تے جہانگیر دے دور وچ نامور مقام اُتے پہنچیا۔ مغل شہنشاہاں نے فارس دے شاہی کنبہ دے نال اتحاد کرکے ایتھ‏ے تک کہ اک چھوٹی شاخ دے ذریعہ اپنے خون نو‏‏ں شامل کرنے دا موقع استعمال کیتا۔ مظفر نو‏‏ں ہندوستان د‏‏ی ہر چیز بری لگی تے کدی فارس تے کدی مکہ مکرمہ جانے دا ارادہ کیتا ۔ غم تے مایوسی تے جسمانی تکلیف تو‏ں اوہ 1603 وچ انتقال کرگئے۔ اس دا مقبرہ (ہن اک بے ترتیب پتھر تے اِٹاں دا ڈھانچہ رہ گیا جس دے تھلے اک زیرزمین تدفین والے خیمے دے نال فارسی نستعلیق خطاطی دا خط اے جس دا رخ جنوب د‏‏ی طرف اے ) باغات دے اک احاطے وچ دوسرے کھنڈر دے درمیان اے جو ہن دہلی وچ ہمایوں دے مقبرے دے شمال وچ ہندوستان سکاؤٹس اینڈ گائڈز دہلی جمبوری دا خیمہ ا‏‏ے۔

شاہ جہان نال شادی

حدوں 1609 دے اختتام اُتے جہانگیر نے فارسی سوال اُتے نظر ثانی کیت‏‏ی تاں ہمیشہ د‏‏ی طرح عملی طور اُتے منظر عام اُتے آیا۔ اس طرح د‏‏ی طاقتور شخصیت دا مقابلہ کرنا جنون ہوئے گا ، گھٹ تو‏ں گھٹ اس وجہ تو‏ں کہ آگرہ تے اصفہان دے وچکار کھلی دشمنی دے اعلان تو‏ں شاہ عباس اول نو‏‏ں تن دکنی سلطنتاں وچ اس دے شیعہ حلیفاں نو‏‏ں اسلحہ ، مرد تے رقم بھیجنے دا امکان ہوئے گا۔ اس مہم دا نتیجہ انہاں دے دوسرے بیٹے ، سلطان پرویز مرزا د‏‏ی قیادت وچ ہويا۔ اس وقت قندھار دے بارے وچ فارس د‏‏ی جعل سازی نو‏‏ں اک طرف رکھنا پيا تے تعلقات وچ نرمی پیدا ہوئے گئی۔ ہمیشہ د‏‏ی طرح ، اک سیاسی طور اُتے مستحکم شادی اس دا جواب دے گی ، اس دے وڈے بیٹے ، خسرو مرزا ، دے نال ہی جیل وچ سن تے پرویز پہلے ہی برہان پور تے جنوبی محاذ اُتے قید سن ، اس دا تیسرا بیٹا ، سلطان خرم ، منطقی انتخاب سی ۔ اس خالصتا اسٹریٹجک اتحاد د‏‏ی تشکیل دا فیصلہ اس نوجوان دے لئی ملی جلی خبر سی۔ اک طرف ، انھاں ارجمند بانو بیگم دے نال بعد وچ ممتاز محل کے ناں تو‏ں جانے والے ارجمند بانو بیگم دے نال اپنے دیرینہ تعلق تو‏ں انکار کیتا گیا سی ۔ اس دے خلاف اس دے والد د‏‏ی توجہ تے اس وقت د‏‏ی سیاست وچ انہاں دے مرکزی مقام د‏‏ی تجدید سی۔

مقام تدفین

اس دا مقبرہ آگرہ وچ واقع اے، جو آگرہ دے وسط وچ واقع باغ دے مرکز وچ واقع اے جسنو‏ں قندھاری باغ کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اس دے پاس آگرہ وچ قندھاری باغ دے مغربی کنارے وچ اک مسجد سی جو اک گنبد تے تن محراب والی سی۔

مقبول سبھیاچار وچ

• تاج کھنڈاری بیگم سونجا چندراچڈ دے تاریخی ناول پریشانی وچ تاج (2011) وچ مرکزی کردار نيں۔
• قندھاری بیگم روچیر گپتا دے تاریخی ناول مسٹریس آف دتی عرش (2014) وچ اک مرکزی کردار نيں۔
• نگار خان نے 2005 وچ بالی ووڈ د‏‏ی فلم تاج محل: اک ابدی محبت د‏‏ی کہانی وچ قندهاری بیگم د‏‏ی تصویر کشی کی تھی ۔

حوالے

کتابیات

• Nicoll, Fergus (2009). Shah Jahan: The Rise and Fall of the Mughal Emperor. Penguin Books India. ISBN 978-0-670-08303-9.
• Thomas William Beale (1881). The Oriental Biographical Dictionary. Asiatic Society.
• Indica, Volume 40. Heras Institute of Indian History and Culture, St. Xavier's College. 2003.
• Nagendra Kr Singh (2001). Encyclopaedia of Muslim Biography: Muh-R. A.P.H. Pub. Corp. ISBN 978-8-176-48234-9.
• Syad Muhammad Latif (1896). Agra, Historical & Descriptive: With an Account of Akbar and His Court and of the Modern City of Agra.
• Ernest Binfield Havell (1904). A Handbook to Agra and the Taj: Sikandra, Fatehpur-Sikri and the Neighbourhood. Longmans, Green, and Company.
• Peter Mundy (1967). The Travels of Peter Mundy, in Europe and Asia, 1608–1667 … Hakluyt society.
• Abū al-Faz̤l ibn Mubārak (1873). The Ain i Akbari, Volume 1. Rouse.