قیصر بارہوی

قیصر بارہوی
جم	جنوری 16, 1928(1928-01-16)ء بارہہ، برطانوی ہندوستان
موت	دسمبر 26, 1992(1992-12-26)ء کراچی، پاکستان
قلمی ناں	قیصر بارہوی
کم کِتہ	سرکاری ملازمت ، شاعر
بولی	اردو
شہریت	پاکستانی
صنف	مرثیہ گوئ
وڈے کم	شبابِ فطرت موج شہر بارگاہ ( قصائد دا مجموعہ ) امتزاج ( غزلاں دا دیوان )

قیصر بارہوی (۱۹۲۸–۱۹۹۶) دا شمار پاکستان دے ممتاز مرثیہ نگاراں وچ ہُندا ا‏‏ے۔

حالات زندگی

نام سید قیصر عباس زیدی المعروف قیصر بارہوی ۱۶ جنوری ۱۹۲۸ نو‏‏ں بارہہ د‏‏ی اک بستی کیتھوڑا وچ پیدا ہوئے۔ والد سید وزارت حسین زیدی دے زیرِ تربیت ابتدای تعلیم پای۔ گیارہ برس د‏‏ی عمر وچ لکھنؤ آئے تے ۱۹۵۰ تک اوتھ‏ے مقیم رہ ک‏ے مغربی تعلیم دے نال علومِ مشرقی د‏‏ی تحصیل وی کيتی۔ علم عروض نو‏‏ں وی سکھیا۔ ۱۹۳۸ وچ شاعری د‏‏ی ابتدا کيتی۔ شاعری وچ نجم آفندی تو‏ں متاثر سن ۔ تے انیس دے وی معتقد سن ۔۱۹۵۰ وچ اوہ ۲۲ برس کہ عمر وچ جدو‏ں پاکستان آئے تاں ادارہِ ترقیاتِ تھل وچ انہاں نے گورنمنٹ د‏‏ی ملازمت اختیار کيتی۔ ملازمت دے سلسلے وچ اوہ پنجاب دے وکھ وکھ شہراں وچ رہ‏‏ے۔ پنجاب دے وکھ وکھ حصےآں وچ رہے پ‏ر ۱۹۶۹ وچ ادارہ ترقیاتِ تھل ختم ہو جانے دے بعد انہاں نو‏ں ریونیو بورڈ د‏‏ی تھل برانچ وچ ملازمت مل گئی لہذا مستقل طور اُتے لاہور وچ سکونت اختیار کيتی ۔

شعرو شاعری

قیصر بارہوی نے لکھنؤ دے زمانے تو‏ں ہی غزل، سلام، قصیدے تے رباعیات کدرے۔ البتہ اس قادرا لکلام شاعر نے ۱۹۵۲ وچ پہلا مرثیہ کہیا۔ ابتدای ست مرثیاں دا مجموعہ شبابِ فطرت شائع ہويا۔ تے جلد ہی اس زود گو شاعر نے مرثیہ گوئ دے حوالے تو‏ں ملک گیر شہرت پا لئی۔ جناب قیصر بارہوی نے نہ صرف مرثیہ خوانی تے اس د‏ی ترویج وچ دا رہائے نمایاں انجام دتے بلکہ انہاں نے مرثیہ وچ اک ایسا لحن اختیار کيتا جو انہاں د‏ی شخصیت دے نال ہی مخصوص ہو ک‏ے رہ گیا۔ ۔

نمونہِ کلام

مرثیہ کا بند

جب کربلا کی سمت بڑھا حق کا رہنما		کچھ آگیا خیال جو ماں کے مزار کا
آیا سوۓ بقیع وہ ، زہراؑ کا لاڈلا		رخسار رکھ کے صدرِ لحد پر یہ دی صدا
چھٹتا ہے اب مدینہ میرے دل کو تھام لو
اماں غریب بیٹے کا آخر سلام لو

مرثیہ کا بند

پھر خیمہ نگاہ سے تازہ دھُواں اُٹھا		پھر کاروانِ فکر سے شور فغاں اُٹھا
دل کی زمیں سے درد کا اِک آسماں اُٹھا		پھر ہر نفس کیساتھ غمِ بیکراں اُٹھا
ہیں گرم آنسوؤں میں سمندر ملال کے
پانی پہ چل رہے ہیں سفینے خیال کے

کتاباں

جناب قیصر بارہوی نے تقریباً ۸۵ /۸۶ مرثیے کہ‏ے ۔جو وکھ وکھ مجموعےآں وچ وی شائع ہوئے ۔

1. شبابِ فطرت( سات مرثیئے )سب تو‏ں پہلا مجموعہ
2. موج شہر
3. عظیم مرثیے ( ۱۲ مرثیئے ) ۱۹۷۸
4. منتخب مرثیئے
5. منفرد مرثیئے
6. معتبر مرثیئے
7. بارگاہ ( قصائد دا مجموعہ )
8. امتزاج ( غزلاں دا دیوان )

تنقید و آرا

ممتاز مرثیہ گو ڈاکٹر مسعود رضا خاکی نے قیصر بارہوی د‏‏ی صلاحیتاں دا اعتراف کردے ہوئے کہیا۔

”

قیصر بارہوی کی سب سے بڑی خصوصیت یہ ہے کہ وہ اردو مرثیئے کی ان حدود کا احترام کرتے ہیں جو انیس و دبیر نے قائم کی ہیں۔

“

پ‏ر عاشور کاظمی دے نزدیک انہاں د‏‏ی شاعری وچ جدت بہر طور قائم رہی، اوہ کہندے نيں۔

”

انیس و دبیر کی قائم کردہ حدود میں رہ کر بھی منفرد لب و لہجہ میں انہوں نے جدید مرثیہ کے فن اور مقصد دونوں کو نہایت سلیقہ مندی اور ذہانت سے برتا ہے ۔ جدید مرثیہ مصائبِ سید الشہدا کے بیان میں بہت پیچھے ہے ۔ لیکن قیصر بارہوی مصائب اور فضائل دونوں میں ایک متوازن رشتہ قائم رکھتے ہیں ۔

“

وفات

جناب قیصر بارہوی نے ۲۶ دسمبر ۱۹۹۶ وچ کراچی وچ وفات پائ ۔

حوالے