لاناؤ وج سلطنتاں دا وفاق
فلپائن دے منڈاناؤ وچ لاناؤ دے سلطاناں دی بنیاد 16 ويں صدی وچ شیرف کبنگسن دے اثر و رسوخ دے ذریعہ رکھی گئی سی ، جسنوں 1520 وچ ماگوئینڈاناؤ دا پہلا سلطان مقرر کيتا گیا سی۔ لاناؤ دے مارانوس نوں اس وقت سلطانی نظام سے واقفیت حاصل سی جدوں اس علاقے وچ مشرق وسطی ، ہندوستانی تے مالائی علاقےآں دے مسلمان مشنریاں تے تاجراں نے اسلام دا تعارف سولو تے ماگوئنداناؤ وچ کیہ سی ۔
لالو وچ سولو تے مگوئندانا دے برعکس ، سلطاندی نظام نوں انوکھا انداز وچ بیچنے والا بنایا گیا سی۔ اس علاقے نوں لاناؤ دی چار خود مختار ریاستاں یا پیٹ اک فھانگ پونگ اک راناو وچ تقسیم کيتا گیا سی جو متعدد شاہی گھراں اُتے مشتمل اے (سیپولو پہلے نیم پینورگان یا سولہ (16) شاہی مکانات) جنہاں وچ سرزمین مینڈاناؤ وچ مخصوص علاقائی دائرہ اختیار اے۔ لاناؤ وچ شاہی طاقت دے اس مرکزی ڈھانچے نوں بانیاں نے اپنایا سی تے اج تک برقرار اے ، علاقے وچ حکمران طبقاں دی مشترکہ طاقت تے وقار دے اعتراف وچ ، قوم دے اتحاد دی اقدار اُتے زور دیندے نيں (کائیسائاس اے بنگسہ) ) ، سرپرستی (kaseselai) تے برادرانہ (kaphapgaria).
انہاں نے ہسپانوی کوششاں توں اپنی سلطنت دا دفاع تے کامیابی دے نال دفاع کيتا سی۔ آخری کوشش دے بعد ، ہسپانویاں نے کدی وی 333 سالاں تک جزیرے پیلاگو وچ اپنے پورے عرصے وچ دوبارہ مہم جوئی نئيں کيتی۔
چار خود مختار ریاستاں
[سودھو]لاناؤ دی چار خود مختار ریاستاں ایہ نيں:
- عیان
- میسیو
- بایاباؤ
- بلوئی
موجودہ نظام
[سودھو]فلپائنی دولت مشترکہ دے تحت جمہوریہ دی حکومت دے تحت مبینہ غیر اخلاقی انضمام ، اس دے بعد مینوئل کوئزون دے پہلے صدر ، بغیر کسی اتفاق دے فلپائنی دولت مشترکہ دے تحت ، پہلے فلپائنی آئین نے 1934 دے بعد توں فلپائنی شہریاں نوں شرافت دے لقب دینے توں منع کيتا اے۔ قانونی طور اُتے ، ریاست سلطانی نظام نوں تسلیم نئيں کردی اے۔
لاناؤ وچ سلطنت نظام استعمار تے ریاستی حکام دی عدم منظوری توں بچ گیا اے۔ جمہوریہ انڈونیشیا ، برونائی ، موجودہ حکومت ، ملائیشیا دی فیڈرل گورنمنٹ تے سیئی لینڈ دی بادشاہی دے مسلم خطے وچ سلطانیاں دی طرح ، مینڈاناؤ وچ وی سلطانیاں دا تسلیم نہ ہونے دے باوجود برقرار اے۔
لاناؤ خطے وچ (لاناو ڈیل سور تے لاناو ڈیل نورٹ اُتے مشتمل) ، سلطانی نظام شاہی اختیار ، ثقافتی ورثہ تے اسلامی اثر و رسوخ دی علامت ، مارانو معاشرے دا لازمی حصہ دے طور اُتے اہم رہیا اے۔ اس وقت ، ماراناوس اپنی سلسیلا کے ذریعہ انہاں دی نسل ، قانونی حیثیت تے اتھارٹی دا سراغ لگاندے نيں جس نے لاناو شاہی مکانات دی ابتدا نوں دائمی بنا دتا اے۔
سلطانی نظام دی کوئی قانونی پہچان نہ ہونے دے باوجود ، لاناو دے شاہی مکانات ہن نسلی تے روايتی مکاناں دا تحفظ کر رہے نيں جدوں فلپائن دی حکومت نے دیسی عوام دے حقوق ایکٹ 1997 دی Archived 2020-11-02 at the وے بیک مشین قانون سازی کيتی سی Archived 2020-11-02 at the وے بیک مشین جو مقامی ثقافتی برادریاں تے دیسی لوکاں دے تمام حقوق نوں تسلیم تے فروغ دیندی اے۔ فلپائن۔
شاہی خانداناں دی تریخ
[سودھو]شریف بنگکیا نے اپنی تیسری بیوی بائو ماتمپائے توں دو بچے پیدا کیتے ، یعنی مالابنگ دے ڈاکینیق تے شیرف لاؤٹ بائوسن۔ شیرف لاؤت بوئسان 1597 وچ مگوئنداناؤ دے 6 ويں سلطان دے طور اُتے انسٹال ہويا سی تے اس دی شادی سولو سلطنت کےسلطان بٹارہ شاہ تنگاہ دی بہن دے نال ہوئی سی۔ شیرف لاؤت بوئسان دا بیٹا گائینگ تے محمد دیپاٹوان کدرات۔ گیانگ دی شادی دیمسانگے ایڈیل - شیرف مٹونڈنگ دے پوتے توں ہوئی سی ، جس دے بچےآں نے سلطان تے بائی لیانا دی لابی دی حیثیت توں حکومت کيتی سی ، جدوں کہ اس دے بھائی شیرف محمد کدرات نوں 1619 وچ مگواننداؤ دے 7 ويں سلطان دے طور اُتے نصب کيتا گیا سی۔ 1656 وچ ، سلطان کدرات نے ہسپانوی نوآبادیات دے خلاف جہاد دا اعلان کيتا۔ اس دی سلطنت نوں انڈونیشیا تے بورنیو وچ ترنیٹ تک دی حد تک محسوس کيتا گیا سی تے در حقیقت ، اس دی طاقت شمال وچ بوہول ، سیبو ، پانے ، مینڈورو تے منیلا دے ساحل تک پہنچی اے۔
لاناؤ وچ ہسپانوی مسانوں
[سودھو]1637 وچ ، سیبسٹین ہرٹاڈو ڈی کورکیورا نے ڈیٹوس تے جھیل لاناؤ دے لوکاں نوں محکوم بنانے دے لئی اک مہم بھیجنے دا فیصلہ کيتا۔ ستمبر 1637 دے اوائل وچ ، اس نے جھیل دے علاقے جیسوسوٹ توں وعدہ کيتا سی ، جدوں فتح ہويا تاں ايسے وقت مل جائے گا۔
ماراناوس دی فتح کیپٹن فرانسسکو ایٹینزا دے سپرد کيتی گئی سی جو کاراگا دے الکالڈ میئر سن ۔ پنجاہ اسپینیئرز تے پنج سو کاراگان دے نال ، کپتان بایوگ وچ اُتریا ، اس دے بعد 4 اپریل ، 1639 نوں جھیل اُتے پہنچنے دے بعد ، ماراناؤ دے علاقے وچ چلا گیا۔ ایتھے تقریبا 2،000 خاندان یا 800 رہائشی سن ۔ ہسپانوی اپنے نال چھ کشتیاں لے کے آئے سن جو انھاں نے جھیل وچ فٹ کر دتیاں سن۔
لاناؤ دے ڈیٹس نے ابتدائی طور اُتے ہسپانویاں نوں تعطل دا نشانہ بنایا۔ انہاں نے خراج تحسین پیش کرنے تے مشنریاں نوں قبول کرنے دا وعدہ کيتا۔ ہسپانوی ملکاں دے اتحادیاں نے اندرونی باشندےآں دی نقل و حرکت دا مشاہدہ کيتا۔ مارانوس لاناؤ دے چار کنفیڈریشن وچوں 6،000 جنگجوواں نوں آسانی توں جمع کرسکے۔ اگرچہ آتشاں اسلحے دی کمی انہاں دا نقصان سی حالانکہ انہاں دے پاس روايتی ہتھیار نيں۔ گورنر المونٹے نے میٹرو پیڈرو فرنینڈیز ڈیل ریو نوں 70 ہسپانوی تے 500 ویزیناں دے نال روانہ کيتا تاکہ اوہ اتینزا دی افواج وچ شامل ہون۔
اس مسانوں دلاون ، گنداماتو ( ماکدر وچ ) تے ناناگین دے علاقے توں گزرنا پيا جتھے شریف مٹونڈنگ ، جس نے سلطان کدرات دی بہن گیانگ نال شادی کيتی سی ، نوآبادیات دی تقویت وچ انھاں مصروف رکھیا تے ہراساں کيتا۔ شریف مٹونڈنگ دی شدید مزاحمت دے ذریعہ اک انتہائی مشکل گزرنے دے بعد ، میجر پیڈرو ڈیل ریو نے آخر کار اسنوں جھیل دے ساحل تک پہنچیا دتا جتھے اوہ اٹینزا دی افواج وچ شامل ہُندا اے۔ اپریل دے وسط وچ ، کیپٹن ایٹینزا تے اس دی فوج دا کچھ حصہ بایوگ دے لئی روانہ ہويا تے اسنوں اسٹاکیڈ دے نال مضبوط کيتا تے کاراگا دے لئی روانہ ہويا۔
اسی سال اکتوبر وچ ، پنجاہ اسپینئارڈز تے 500 بوہلنوس دی اک اضافی فورس کیپٹن پیڈرو برموڈز ڈی کاسترو دی سربراہی وچ پہنچی جس نوں ہسپانوی خود مختاری عائد کرنے دے لئی مراوی وچ اک قلعہ بنانے دے احکامات سن ۔
سلطان کدرات لاناؤ ، بلینڈونگ بسر تے بٹگ دے ڈیانٹن نعم وچ اپنے داماداں نال ملن گئے ۔ اس نے لانااؤ دے تمام ڈیٹس نوں جمع کيتا تے ہن دی افسانوی تقریر نوں اس شکل وچ پیش کيتا:
“ | تم نے کیہ کيتا کیہ تسيں نوں احساس اے کہ کس گل کيتی تابعداری آپ نوں کم کردے گی؟ ہسپانویاں دے تحت اک مشکل غلامی! رعایا دی قوماں دی طرف نگاہ کیج؟ تے اس مصیبت نوں دیکھو جس وچ اس شان والی قوم نوں کم کيتا گیا سی ، توکھ تے ویزان نوں دیکھو: کیہ تسيں انہاں توں بہتر ہو؟ کیہ تسيں نوں لگدا اے کہ ہسپانوی آپ نوں بہتر چیزاں سمجھدے نيں؟ کیہ تسيں نے نئيں دیکھیا کہ ہسپانوی انہاں نوں اپنے پیراں تلے روندتے نيں؟ کیہ تسيں روزانہ نئيں دیکھدے نيں کہ کس طرح اوہ پوری دقت دے نال انڈاں تے فیکٹریاں وچ کم کرنے دے پابند نيں؟ کیہ تسيں کسی نوں وی ہسپانوی خون دے نال کسی نوں برداشت نئيں کرسکدے نيں تاکہ اوہ آپ نوں بہتر سمجھے تے اپنی مشقت دے ثمرات نوں سمجھے۔ اپنے آپ نوں (اج) مضامین بننے داں تے کل آپ صحیفہ وچ ہون گے؟ وچ ، گھٹ توں گھٹ پائلٹ بناں گا ، سب توں وڈا احسان اوہ کسی چیف دی اجازت دین گے۔ انہاں دی میٹھی گلاں توانوں دھوکہ وچ نہ ڈالاں۔ انہاں دے وعدے انہاں دے دھوکہ دہی دی سہولت دیندے نيں ، جو تھوڑی تھوڑی توں انھاں ہر چیز اُتے قابو پانے دے اہل بناتے نيں۔ غور کرن کہ جدوں تک دوسری اقوام دے سردار توں معمولی وعدےآں نوں وی انہاں دا اعزاز نئيں ملیا جدوں تک کہ اوہ انہاں سب دا مالک نئيں بن جاندے۔ ہن دیکھو کہ انہاں چیف دے نال کيتا سلوک کيتا جارہیا اے تے چھڑی دے ذریعہ انہاں دی رہنمائی کس طرح دی جارہی اے ۔ | ” |
ماریانو ، سلطان دی تقریر توں متاثر ہوکے اس نے نويں تعمیر شدہ قلعے دے خلاف ہتھیار اٹھائے۔ انہاں نے قلعے اُتے پہنچنے تے اسنوں نذر آتش کرنے دے لئی دیسی ذرائع استعمال کیتے۔ بایوگ توں لیائی گئی تن ہسپانوی کشتیاں نوں پھڑ لیا گیا۔ ایٹینزا نے امدادی مہم تشکیل دتی تے اسپینیاں نوں بچایا۔ 29 دن دے محاصرے دے بعد مارانوo جنگجوواں نے اپنی پوزیشن چھڈ دی۔ محاصرے دی جنگ کيتی اک بار فیر بھکھ تے افلاس دا سامنا کرنے توں خوفزدہ ، اسپینیاں نے اپنا قلعہ جلانے دے لئی اگے ودھیا تے الیگان دی طرف پِچھے ہٹ گیا۔
1640 وچ ، کیپٹن ایٹینزا نے اک بار فیر مارانوس نوں فتح کرنے دی کوشش کيتی۔ دوسری بار ، اسپینئارڈز نے کھیتاں نوں جلایا تے ساحل دی طرف پرت گئے ، لیکن گھاتاں دی وجہ توں راستے وچ کچھ افراد نوں کھونے کےبغیر ننيں۔
مارانوس دے کیتھولک نوں نوآبادیات بنانے تے بنانے دی دوسری کوشش بالکل ناکام ہوگئ سی۔ انہاں دی آزادی دی ادائیگی وچ ، سلطان کدرات دی صحیح حکمت توں ، مارانوس نے برساں دی کٹائی کھو دتی لیکن اوہ امریکی کیپٹن جان پرشینگ تے اس دے لشکراں دے آنے تک بے قابو رہے۔
لاناؤ وچ سلطانیاں دی پیدائش
[سودھو]سانچہ:Pre-hispanic History of the Philippines سانچہ:Pre-hispanic History of the Philippines لاناؤ وچ ، ماراناؤس نے 15 ويں صدی وچ سرینیٹ نظام توں واقف ہونا شروع کيتا سی اس توں پہلے ہسپانوی نوآبادیاتی زمانے توں شریف کابنگسوان دے اثر و رسوخ دے ذریعہ ، جو 1520 وچ مگیوندانو دا پہلا سلطان مقرر ہويا سی ، 1640 وچ مسیائو دے گھر دا بلائنڈونگ بسار بن گیا۔ پہلے مارانو چوفٹین سلطان دے تخت اُتے فائز ہوئے ، اس دا مخصوص عنوان سلطان ڈیاگابورولا سی۔ انہاں اُتے لاناؤ وچ اسلام دی تعلیم تے امن و امان نوں نافذ کرنے دا الزام عائد کيتا گیا سی۔ ايسے سال سلطان دیگابورولاہ نے ست مرانواؤ ڈیٹس توں مشورہ کيتا کہ لاناؤ اُتے حکومت کینال کیندی جائے۔
وہ مکیدار دے سلطان مردان ، بٹگ دے ڈیانٹون نعیم سن ۔ پگیاوان دے داتو بروس ، دیتسان دے داتو اوٹووا ، رامین دے داتو ایکاری ، بنسیا دے اونبور ، منیٹی پیڈ دے انجکی اوکوڈا ، بلوئی دے الاناک۔ اٹھ عقلمند افراد (بشمول بالائنڈونگ بسار) چار خود مختار ریاستاں لاناؤ (پیٹ اک فانجپونگ اک راناو) ، جو ریاست یونین ، مسیؤ ، بایاباؤ تے بلوئی اُتے مشتمل سن تے سولہويں شاہی مکانات (پینوروگان یا شاہی گھر) تشکیل دینے اُتے راضی ہوئے گئے۔ نچلی سطح اُتے ، قانون سازی دے 28 ارکان (پیامبیا نوں ترتیب) تے علاقے دے سلطان۔
سماجی و سیاسی نظام تراتب ، اجما ، قوانین ، روايتی قوانین تے مارانوس دے موافقت پزیر طریقےآں اُتے مبنی سی۔ فہنگامپونگ سسٹم نوں ہور چھوٹی سماجی و سیاسی اکائیاں وچ تقسیم کيتا گیا سی۔
ترتیب ، اک قدیم حکم یا قانون نے لاناؤ دی چار ریاستاں یا ریاستاں نوں اک اتحاد یا کنفیڈریشن دا پابند کيتا تے انہاں دے تعلقات دی تعریف کيتی۔ ایتھے کوئی مرکزی ، تمام طاقتور اتھارٹی موجود نئيں اے لیکن ہر ریاست یا ریاست دا نظریہ روايتی اتحاد دا احترام کردے نيں جس نوں کنگیگنوائی کہندے نيں۔
لاناو دے چار کنفیڈریشن دے سلطانی محاصرے وچ اک مسئلہ ایہ سی کہ ہر ریاست (پھنگامپونگ) دے آبائی اراضی دے علاقے (کاولی) دی شناخت سی۔ اس دے نتیجے وچ انکیان دے داتو پاسکن ، باائی باؤ دے داتو پاپوان ، ماسیؤ دے امیانن سمبن تے بلوئی دے داتو دلین نے انہاں دی تعریف کيتی۔ معاہدہ کاتاتھامنا دے ناں توں جانیا جاندا اے۔ انہاں علاقےآں نوں اس طرح بیان کيتا گیا: دالاما ، جو بلینڈو مولوڈو وچ واقع اے ، بائی باؤ تے مشرقی مسیؤ دے درمیان حدود اے۔ مشرقی ماسیؤ بلدیہ تے مشرقی یونان توں میڈمبا میونسپلٹی دے درمیان حد ، ساویر ، میسیو بلدیہ ، مغربی یونین تے مغربی مسیؤ دے درمیان حد؛ تے مارانٹاؤ بلدیہ وچ باکیاوان ، مغربی مسیؤ تے بایاباؤ دے وچکار حد۔ حیرت دی گل ایہ اے کہ بایاباؤ تے بلوئی دے وچکار کوئی شناخت شدہ حد نئيں اے لیکن اس دی وجہ ایہ اے کہ پانگامپونگ نسب اک ہی خاندانی درخت توں آندا اے۔ کيتانگ گانوائی (دوستی) دے تحت انہاں دی حدود قائم کرنے دی ضرورت نئيں اے۔
1754 وچ ، ماراناؤس اپنی سمندری طاقت وچ اضافہ کردے رہے تے اسپینیاں اُتے اپنے حملےآں وچ تیزی لاندے رہے۔ لیٹی تے کلیمانیاں نے انہاں دے حملےآں دا اک حصہ لیا۔ اک بار نیڑے نو سو مرانوس تے ایرانی البی وچ غلاماں دے لئی چھاپے دے لئی اترے تے سو توں زیادہ باشندےآں نوں اپنی گرفت وچ لے لیا۔ باتیان دے علاقے بالیان وچ ، انہاں نے اپنے ہتھ اُتے رکھے ہوئے ہر چیز نوں پرت لیا۔اس طرح ماریانو تے ایرانونس ذمہ دار سن کہ ویزیا دے پنٹاڈوواں نوں اسپینیاں دے نال منڈاؤ تے سولو وچ شامل ہونے دی حوصلہ شکنی کيتی۔
ماراناؤس تے دوسرے موروس نے ایہ حملے اس لئی کیتے کیونجے انہاں دے خلاف استعمال ہونے والے زیادہ تر مقامی فوجی ویسائی سن ۔ انہاں واقعات نے اسپیناں نوں ہور وسیع و عریض بحری دفاعی نظام وضع کرنے اُتے مجبور کيتا کیونجے ویزیان ہسپانوی حکومت نوں الزام عائد کردے نيں کہ اوہ ولی عہد نوں سالانہ خراج تحسین پیش کرنے دے بعد وی انہاں دا دفاع کرنے وچ ناکام اے۔
1757 وچ ، ایرانونس تے مارانوس نے ہسپانویاں اُتے اپنے حملےآں وچ تیزی لائی۔ انہاں دے تے ہسپانوی باشندےآں دے وچکار بار بار بحری مقابلاں دا سامنا ہُندا رہیا۔ انہاں وچوں کچھ وچ ، اطلاعات دے مطابق ، ہزاراں افراد ہلاک ہوئے گئے نيں۔
چار سال دے عرصے وچ ، ویسیاس اُتے غلاماں دے لئی مارانو چھاپےآں نے ہسپانوی حکومت نوں خراج تحسین دی تعداد وچ گھٹ توں گھٹ اک لکھ دی تعداد کم کردتی۔ مثال دے طور اُتے ، اعداد و شمار توں پتہ چلدا اے کہ ضلع پنے دا ضلع ، اس نے 1750 وچ 1،500 خراج تحسین پیش کیتے۔ سال 1757 تک اوتھے صرف 500 خراج تحسین پیش کیتے گئے۔ رمبلن وچ ، خراج تحسین دی تعداد 1370 توں کم ہوئے کے 995 ہوئے گئی ، جدوں کہ کالیبو ( کیپز ) وچ ایہ 1،164 توں گھٹ کر 549 ہوئے گئی۔ بوہت سارے ساحلی قصبے مکمل طور اُتے تباہ ہوئے گئے سن تے ویزان دی آبادی کافی حد تک کم ہوئے گئی سی۔
سن 1759 وچ ، دتو آببر پلوان تے اس دے جواناں نے مینڈاناؤ دے شمالی حصے وچ ہسپانوی اسکواڈرن اُتے حملہ کيتا۔ اوہ شہید تے رداپن ، لاناؤ (اب ترپان ، لینامون ، لاناو ڈیل نورٹے) وچ دفن ہوئے۔
ہسپانوی گورنر جنرل ، جنرل ویلینیو وائلر نے 1889 وچ ماراناوس توں نمٹنے دا فیصلہ کيتا۔ اس نے اپنی فوجاں نوں بلا مقابلہ ماراناؤس نوں فتح کرنے دے لئی مالابنگ (لاناؤ وچ ) اترنے دا حکم دتا۔ اس دے دو کالماں وچ 1،242 فوجی سن ۔ پہلا کالم ملیبانگ توں شروع ہويا جدوں کہ دوسرا کالم الیگان توں شروع ہويا۔ (مندواناو دے شمالی تے مغربی حصےآں توں ماراناؤ دے سرزمین اُتے ایہ دو جہتی حملہ ماراناوس دے خلاف 1639 دی مہم دی یاد دلانے والا سی)۔ کچھ خونی جھڑپاں دے بعد ، 19 اگست 1889 نوں مراوی اُتے قبضہ کر ليا گیا ، لیکن داتو امائی پاکپک دی سربراہی وچ مارانوس دی طرف توں سخت مزاحمت دا سامنا کیتے بغیر ننيں۔ ستمبر 1891 وچ ، ویلر نے آخر کار ماریانوس نوں فتح کیتے بغیر اپنی مہم ختم کردتی۔
15 مئی 1892 وچ ، فراری پابلو پیسٹل نے سلطاناں ، داتوس ، شریفاں تے پنڈتاں دی سیاسی تے ہور طاقتاں دے بتدریج کمی دے لئی فلپائن وچ سلطنتاں دی عارضی تے روحانی فتح دے لئی نیلے پرنٹ دا مسودہ اس طرح تیار کيتا کہ اوہ اس طرح کرن گے سب دے آخر وچ بے اختیار ہوجاندے نيں۔ ہسپانویاں نے تمام مورو برادریاں نوں انہاں دی فتح تے پورے جزیرہ نما دے نوآبادیات وچ بنیادی رکاوٹ سمجھیا۔
5 جون ، 1892 نوں ، لانااؤ دے ڈیٹس نے اپنے باہمی دفاع دے لئی دریائے اگس دے آس پاس دے حصے دی مضبوطی وچ تعاون کيتا۔ فروری 1895 وچ ، ہسپانوی قلعےآں اُتے ماراناo دے منظم حملے شروع ہوئے گئے۔ اس دے نتیجے وچ ، ہسپانوی حملہ آوراں نے اک ہی وقت وچ ، ماراوی اُتے حملہ کرنے تے اس اُتے قبضہ کرنے دے لئی ايسے سال دے 10 مارچ نوں اک ہور ہسپانوی مہم دا آغاز کيتا۔ مراوی دا مارچ شروع ہويا۔ ايسے عمائی پاکپاک دی کمان وچ ہسپانویاں نوں خود نوں مضبوط کوٹٹا دا سامنا کرنا پيا۔ مارانوo جنگجوواں نے مساوی بہادری توں مقابلہ کيتا لیکن دتو اکیڈر امائی پاپک ، اس دے بیٹے ، 23 ڈاٹس تے 150 مارانااؤ جنگجوواں دی شہادت نال جنگ ہار گیا۔ ہسپانوی 194 مرد کھوئے۔ تقریبا 3،000 ہسپانوی فوجی تے زمبوانگا ، مسمیس تے سیبوگے دے لاتعداد رضاکار شامل سن ۔ اس توں مارناوس لڑائی جاری رکھنے توں باز نئيں آیا۔
مراوی وچ ہسپانوی کوٹہ محاصرے دی حالت وچ سی۔ گیریژن تے گھاتاں اُتے چھڑکتے ہوئے حملے اج کل دا حکم بن گئے۔ جھیل دے آس پاس دے مارانوس نے اسپینارڈ دے خلاف اپنی مزاحمت جاری رکھی ایتھے تک کہ اس دے آس پاس دی کمیونٹیاں دے خلاف مہم چلانے دے لئی گن بوٹ لیک لاناؤ وچ لیایا گیا۔ اُتے ، ہسپانویاں توں اس علاقے نوں لڑانے دے لئی ماراناؤ دیاں کوششاں نتیجہ خیز ثابت ہوگئياں جدوں تک کہ ہسپانویاں نے اپنے زیر قبضہ علاقے اُتے قبضہ کر ليا ایتھے تک کہ اوہ بالآخر پِچھے نہ ہٹ گئے ، لیکن ہسپانوی امریکی جنگ وچ امریکیوں دے ہتھوں اپنی شکست دے بعد ہی یکم مئی 1898 نوں شروع ہوئی۔
امریکی حکومت تے دولت مشترکہ
[سودھو]1899 وچ ، سلطاناں نے خود ہی اپنے عوام نوں اسپینیاں تے بعد وچ امریکیوں سے لڑنے وچ مدد دی۔ اوہ سب اپنے اہل خانہ تے جنگجوواں دے نال شہید ہونے دے ناطے ختم ہوئے۔ 1889 وچ ، امریکی مالابنگ (لاناؤ) وچ اترے تے انہاں نے ہسپانوی کیمپ اُتے بغیر کسی دھوم دھام توں قبضہ کيتا تے اس دا ناں کیمپ کونکویرا رکھیا۔ دو سال بعد ، امریکی جھیل دے علاقے دی طرف روانہ ہوئے لیکن اپر بایانگ وچ امارانی بارنگ ، میمنریٹا ، پیٹیالن ، بایانگ دے سلطان تے 300 جنگجوواں نے اک شدید جنگ وچ امریکیوں دے نال تصادم کيتا۔ سلطان تے اس دے جوان کچل گئے۔ بیانگ دا سلطان فنا ہوئے گیا لیکن کیپٹن وائکار وی چل بسا۔ (اپر بایانگ وچ امریکی کیمپ دا ناں انہاں دے ناں اُتے رکھیا گیا سی - کیمپ وائکار ، لاناؤ)۔ توگایا (لاناو) وچ ، داتو سراانگ تے بوہت سارے دوسرے لوک وی اپنی جگہ اُتے آنے والی امریکی افواج دے خلاف لڑدے ہوئے ہلاک ہوئے گئے۔ (استقامت دی تصویر تے نیویارک ٹائمز دی ویڈیوکلپ ، انصاف کیٹیانو اپلوڈ کرن) دولت مشترکہ حکومت دے دوران ، ماراوی دے امائی منابیلنگ نے فلپائنی عدالت عظمیٰ دے جسٹس کیئٹانو اریلیانا دے اختیار نوں چیلنج کيتا سی ، جس نے حکومتی قوانین نوں مارانوز دے نفاذ وچ لاگو کيتا۔ انہاں نے اک مہم دی قیادت دی کہ مینڈاناؤ نوں فلپائن توں علاحدہ کيتا جانا چاہیے۔ جنرل پرشیننگ دے تحت لاناؤ وچ امریکیوں دی توجہ دی پالیسی نے ماراناؤس نوں خالی وعدے پیش کیتے جو محسوس کردے نيں کہ حکومت نے انہاں دے روايتی تے تہذیبی رواج دی مستقل ورزش تے انہاں دے مذہب ، رسم و رواج تے روایات وچ مداخلت توں انہاں نوں محروم کر دتا۔
18 مارچ 1935 نوں لاناؤ دے اک سو ویہہ ڈیتوس نے تیس سلطاناں دے نال اک سخت لفظی خط اُتے دستخط کیتے ، جسنوں امریکی صدر فرینکلن روزویلٹ تے ریاستہائے متحدہ کانگریس نوں " ڈنسلن ڈیکلریشن " دے ناں توں جانیا جاندا اے۔ مورو صوبے نوں وی اپنی حکمرانی یا بہتر حکمرانی امریکی حکمرانی دے تحت دینا چاہیے جدوں تک کہ اوہ بنگسورو رپوبلک دے ناں توں جانے جانے والی آزادی نوں اپنی آزادی فراہم کرنے دے لئی تیار سن ۔
لاناؤ دی سلطناں اج تے مینڈاناو مسئلہ
[سودھو]فلپائنی شہریاں نوں اشرافیہ دا لقب دینے توں منع کرنے اُتے فلپائن دے آئین وچ اک دفعہ دے ذریعہ فی الحال فلپائنی دے منڈاناؤ وچ پوری سلطنتاں نوں قانونی طور اُتے غیر تسلیم شدہ تے عملی طور اُتے غیر ادارےآں وچ محدود کر دتا گیا اے۔ ایہ نہ صرف اپنے لوکاں تے برادریاں بلکہ اپنے مذہب دا وی دفاع کرنا سلطاناں دی ذمہ داری سی۔ مندنائو دے مسلماناں وچ ، کوئی وی راستہ نئيں اے کہ کوئی وی سلطان نوں اپنی سبھیاچار تے روایت توں وکھ کر سکے۔
شاہی سلطنت اک بہت اہم کردار ادا کر سکدی اے خصوصا اس لئی کہ قبول شدہ روایت دے تحت ، اجزاء سلطنت دی اتھارٹی دا احترام تے قدر کردے نيں۔ مثال دے طور اُتے ، سوشل آرڈر دے تحفظ وچ ۔
- جدوں سلطان دے علاوہ طاقت دا کوئی ذریعہ نئيں ہُندا اے ، تاں معاشرے وچ استحکام ہُندا اے۔ انتہائی قابل احترام تربیب تے اجمہ نوں مسلط کرنے تے اس اُتے عمل درآمد کرنے دے لئی سلطان دے پاس اثر و رسوخ اے۔
- جدوں تنازع ہُندا اے تے سلطان اسنوں حل کرنے دے لئی ذاتی طور اُتے دستیاب نئيں ہُندا اے ، تاں اوہ اپنے ٹوباؤ (اسکارف یا ہیڈ ڈریس) نوں اپنے سفیر دے ذریعے بھیج سکدا اے تے پارٹیاں نوں "معطل حرکت پذیری" وچ رکھنا تے اس دے آنے تک انتظار کرنا کافی ہوئے گا۔ انہاں دا تنازع طے کرن۔
- سلطان نوں ایہ اختیار حاصل اے کہ اوہ اپنے علاقے وچ موجود کسی نوں وی پوچھ گچھ دے ل، ، سزا دینے دے ل for ، جے اس نے کوئی جرم کيتا اے یا کسی وی چیز دے لئی جو اپنے لوکاں دے مفاد دے لئی اے نوں طلب کرے۔ اسنوں صرف اپنے گانگ نوں شکست دینے دی ضرورت اے تے لوکاں دے ل to ایہ کافی اے۔
- جدوں کسی دوسرے علاقے توں کسی بھینس نوں چوری کر ليا جاندا اے تاں ، اس دی بازیافت کرنا تے مالک نوں بحال کرنا اس دا فرض بن جاندا اے۔
- جدوں سلطانیاں دے وچکار تنازعات پیدا ہُندے نيں تاں ، ایہ اک ہور سلطان دا فرض سی کہ اوہ آکے انہاں توں پرامن تصفیہ دے لئی گل کرے۔ سلطان ہن تک ردوس ( تنازعات ) نوں آباد کرنے وچ جو عام رواج استعمال کردا اے اوہ متصادم جماعتاں دے خاندانی سلسلے نوں حتمی انجام تک پہونچ رہیا اے کہ دونے فریقاں نوں احساس ہوئے گا کہ اوہ رشتہ داری یا ہم آہنگی دے ذریعہ رشتہ دار نيں۔ کامببتابا (خون دے تعلقات) کپامگونگووا (دوستی) کپامگاندا (احترام) تے باپ دادا دے دوسرے رشتاں نوں واپس بلايا جارہیا اے۔ زیادہ تر معاملات وچ ، تنازعات انہاں لوکاں دے آنسوواں توں بہہ جاندے نيں جنہاں دا منظر گواہ یا موجود اے۔
لاناؤ وچ 17 حکمران شاہی سلطنتاں
[سودھو]لاناو دے حاکم رائل سلطاناں دی اصل تعداد صرف پندرہ (15) سی۔ اسنوں ہن ستاراں (17) کر دتا گیا اے تے سلطان ڈوملوندونگ سا بٹیگ دی تشکیل دے نال، حال ہی وچ اس دا ناں بدل کے 17 "لاناؤ دے پینوروگان" رکھیا گیا سی۔ "پانگامپونگ" اک اصول اے جتھے سر نوں اپنا شاہی عظمت (HRH) کہیا جاندا اے۔ [۱]
پینوروگان باشندے نيں جو اپنے اپنے پینگمپونگ وچ ترتیب، اجماس تے اڈٹس دی منظوری یا اسنوں مسترد کردے نيں۔ اس نے انہاں نوں "ہز رائل ہائینس" دے لقب دتا یا ہن اسنوں "پینوروگانز" دے ناں توں مقامی کر دتا گیا اے۔ انہاں نے 28 "پیاکمبیا نوں ترتیب" وی تشکیل دتا (جو سلطان دے ذریعہ حکمرانی کردا اے لیکن شاہی سلطان نئيں) جو بظاہر اک قانون ساز کونسل یا ادارہ توں ملدا اے جو ترتیب تے اجما نوں تشکیل دیندا اے جو پانپمپونگ دے ذریعہ تقسیم کيتا جاندا اے۔
"پیٹ اے پانپونگ اک راناو" (لاناؤ دی چار ریاستاں) دے تحت ہر اک تھاںواں نيں۔
- پانپامپونگا انایان سختی توں جھیل لناؤ دے جنوب محیط بلڈن، بریرہ مٹنگنگ، صوبہ شریف کابونسوان کاسٹیگ تے لمبے ساحلی علاقہ جو الیانا بے متوازی نيں تے شمال وچ زمبوگا-لاناؤ بارڈر تک رسائی اے۔ لاناو ڈیل سر وچ ، اس وچ بٹیک سلطان ڈوملنڈونگ، لامیانگ، ڈاگو-اوکے ماکاڈر، بائنگ دی، تبرن ، بِنائدان، ماروگونگ، گانسی لوک، پالوس، مدامبا، کالانوگاس، کپتانگان، بالابگن تے مالابنگ۔ لاناو ڈل نورٹ وچ ، اس وچ کورمتن، لالہ تے ٹوبود شامل نيں۔
- پانپامونگا ماسیو دی میونسپلٹیاں محیط مولوڈو، ترکا دی، سے تمپارن، ماسیؤ، وٹو-بلینڈونگ، تگیا، باکلوڈ کالاوی، مدالوم ن مدمبا۔
- پانامپاں گا بائی باؤ وقت دے بلڈیات دی تیاری دیتسان رمین، بوبونگ، بوادیپسا-بنٹونگ، کاپائی، مرانٹاو، سگوئران، ماگینگ، بومبارن، واو دی، لومبا کی- باآباؤ، پونا باآبا، پیاگاپو لاناو ڈیل سر وچ تے شہر مراوی۔
- پانامپاں گا بلوئی دی بلدیات وچ پندرہ، ٹینگو لون وچ ، کاپائی، بلوئی، پینٹااؤ رگات، پونا پیتاگوپو، تنگکل، میگسیسی، کوسوگن، لنامون، بیکولوڈ، مائگو تے کولمبوگن لیانا ڈیل نورٹ تے الیگان شہر وچ ۔
لاناؤ دے سولہ شاہی گھرانے
[سودھو]- بٹگ دا رائل ہاؤس ( ڈیانٹون نعیم ) رانؤ پانپامپونگ وچ نسب دا ذریعہ۔
- پاگیاون دا شاہی ہاؤس
- بیانگ دا شاہی ہاؤس
- ڈوملنڈونگ دا شاہی ہاؤس
ماسیو:
- ماسیو دا رائل ہاؤس
- داتو دا رائل ہاؤس اک کیبوگاٹن
پوونا-بییاباؤ :
- بنسلین دا شاہی ہاؤس
- روگن دا رائل ہاؤس
- ٹیورگ دا شاہی ہاؤس
لندن- بیائے باؤ :
- منیٹ پیڈ دا رائل ہاؤس
- بوروکوٹ دا رائل ہاؤس
- باکلوڈ دا رائل ہاؤس
- ریلی ہاؤس آف ماریبو
مالا بائیباء :
- رامین دا شاہی ہاؤس
- دیتسان دا شاہی ہاؤس
بالوئی :
- بلوئی دا شاہی ہاؤس
- تریخ
ماکیائو دے ماضی دے زینون، انیان دے بتان تے بتارن دتی کلیٹن دے بارے وچ مختصر تریخ، اس دے بعد دی اولاد پانڈاگ تے املویا تھیپن سی۔ تھوپان دی شادی جویور (ملائیشیا) دے علاوڈن بیٹے سریپ کابونسوان دی بیٹی پوٹری کیزاڈن توں ہوئی سی تے اس دے نتیجے وچ اوہ پیغمبر اسلام حضرت محمد دی بیٹی فاطمہ نال تعلق رکھدے سن ۔ تھوپان تے کیزدان دا ناں انگویا، مسیؤ دا سی، مولانڈو دا منزنگ، بِنیدیان دا دیوانسالونگ تے لمبا دا بایاباؤ،
انگکیا دی شادی تارکا دے پوٹری ایووا توں ہوئی تے اس دے بیٹے داتو اوینگور (بالائنڈونگ بسار دے والد)، بیوورا تے بی دا کیوا نال شادی ہوئی۔ بی کیووا دی شادی بلوئی دے بیٹے سریپ بٹو لکونگن دے بیٹے پانمبنگ توں بلوئی دی شاہی شہزادی توں مگوئیڈاناؤ دے طلجیئم وچ ہوئی سی، داتو سینڈور تے بائے کیووا بور ماروہوم کیہروڈن تے ثمر نوں وٹو تے ترکا میونسپلٹی دے ڈیٹوماس دے ناں توں جانیا جاندا سی۔
مروہوم کاہروڈن دی پہلی شادی داتو کِلیپا دی عینیان بیٹی وچ عمرا توں ہوئی تے دوسری شادی بلوئی دے ایلانک دی بہن گنپ بہن توں ہوئی۔، جو ہسپانوی حملہ آوراں دے خلاف آزادی، وطن تے اسلام دے دفاع وچ ، 1759 وچ راڈاپن لنامون لیانا ڈیل نورٹ وچ اک شہید دا انتقال ہويا،
رادیہ پلوان اک مارانااؤ ہیرو، جس نے بلینڈونگ بسر دی نانا بیٹی نال شادی کيتی تے چار ماروہومس (پیٹ اے داتو سا رایا) توں جنم لیا۔ مروہوم سلام، مروہوم بصار، مروہوم داتو اک سمبان، مروہوم سیڈک تے بائو رایا جو مروہوم سیڈک بیٹا دیوان دے بیانگ نال شادی کيتی سی۔
ہور ویکھو
[سودھو]- ↑ Rutchie Cabahug-Aguhob. (2007-08-07). Lanao Advisory Council members sworn in. Philippines Information Agency Retrieved 2011-05-05.